İKİNCİ KARABAĞ SAVAŞI VE SONUÇLARI

Year 2023, Volume: 25 Issue: 2, 543 - 566, 29.12.2023

Ömer Lütfi Taşcıoğlu

https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1185429

Abstract

Rusya tarafından Anadolu Türklüğü ile Orta Asya Türklüğü arasında etnik bir bariyer oluşturmak amacıyla kadim Türk toprakları üzerinde kurulan Ermenistan SSCB’nin dağılmasından sonra bağımsızlığını ilan etmiş ve ardından da Türk toprakları üzerinde genişleme politikasını sürdürmeye devam etmiştir.
Bu kapsamda 1991’den itibaren Karabağ ile etrafındaki Azerbaycan topraklarını ele geçiren Ermenistan 1992 yılında Hocalı katliamını gerçekleştirmiş ve BM Güvenlik Konseyi’nin işgale son verilmesine ilişkin kararlarına rağmen 2020 yılına kadar Azerbaycan topraklarının işgalini sürdürmüştür.
Ermenistan’ın cumhurbaşkanlığı sisteminden Parlamenter sisteme geçişinden sonra göreve başlayan ilk başbakan olan Paşinyan’ın döneminde Ermenistan ordusu 12 Temmuz 2020'de Azerbaycan'ın Tovuz bölgesine ve ardından 27 Eylül 2020’de Karabağ çevresindeki Azerbaycan topraklarına saldırmıştır.
Azerbaycan’ın meşru müdafaa hakkını kullanması sonucunda Ermenistan kendi açtığı savaştan yenik çıkmış ve Azerbaycan’la barış antlaşması imzalamak zorunda kalmıştır.
Bu çalışmada tarihi süreç içinde Ermenistan’ın Azerbaycan topraklarını ele geçirerek genişlemesiyle ilgili özet bilgiler verildikten sonra özellikle Paşinyan’ın başbakanlığa getirilmesinden itibaren Azerbaycan ile Ermenistan arasında yaşanan gelişmeler, İkinci Karabağ Savaşı, savaştan sonra imzalanan ateşkes anlaşması, Ermenistan’ın Karabağ’dan çekilirken işlediği savaş suçları ve insanlığa karşı suç fiilleri ve altılı platform önerileri incelenmiştir.
Sonuç bölümünde Barış Antlaşmasının işlerlik kazanabilmesi ve Ermenistan’ın Türkiye ve Azerbaycan ile ilişkilerinin düzelebilmesi için Ermenistan tarafından atılması gereken adımlar konusunda önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

İkinci Karabağ Savaşı, Altılı Platform, Batı Ermenistan

References

• ABD Temsilciler Başkanı Pelosi Ermenistan'a destek verdi, Azerbaycan'ı kınadı, Euronews, 18 Eylül 2022.
• Aliyev: Zengezur Koridoru'nu açma konusunda Paşinyan ile anlaştık, Aydınlık, 15 Aralık 2021.
• Are PKK-linked terrorists fighting alongside Armenia in occupied-Karabakh? TRT World, 1 October 2020.
• Armenia-Azerbaijan Conflict Ignites Again in Karabakh, Eurasia Daily Monitor Volume: 17 Issue: 134, September 28, 2020.
• Armenian Caucus co-chairs in US Congress condemn Azerbaijani violence, 16.07.2020, https://www.tert.am/en/news/2020/07/16/letter/3346267 (Erişim: 18.07.2020).
• Armenia's Constitution of 1995 with Amendments through 2015 https://www.constituteproject.org/constitution/Armenia_2015.pdf?lang=en (Erişim: 01.09.2022).
• Arslanlı, Araz, “Ermenistan’ın Azerbaycan Topraklarını İşgali Sorununun Hukuki Boyutu: Azerbaycan’ın Meşru Müdafaa Hakkı Devam Ediyor mu?” Ermeni Araştırmaları Dergisi, No. 9, ss.94-117.
• Arslanlı, Araz, Karabağ Sorunu ve Türkiye Ermenistan İlişkileri, Berikan Yayınevi, Ankara, 2005, s.210.
• Aslan, Dilara, “Research reveals extent of Armenian fake news on mercenaries in Nagorno-Karabakh conflict”, Daily Sabah, October 08, 2020.
• Attar, Aygün, Karabağ Sorunu Kapsamında Ermeniler ve Ermeni Siyaseti, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2005.
• Azerbaijan accuses Armenia of deadly missile strike on civilians, AFP, Baku, October 28, 2020.
• Azerbaycan: Ermenistan'la sınırda yaşanan çatışmalarda 1'i general 11 askerimiz hayatını kaybetti, Sputnik News, 14.07.2020.
• Azerbaycan yine Bayraktar TB2 ile vurdu!, Milliyet, 13 Eylül 2022.
• Aznevi, Ferhat, “Hukuksal Boyutuyla Türkiye ve Azerbaycan’ın Ortak “Ermeni Sorunu” Yukarı Karabağ ve 10 Kasım 2020 Ateşkes Antlaşması”, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 399, Ankara, 2021, ss.107-109.
• Batı Ermenistan Devlet Televizyonu; https://www.youtube.com /watch?v= di2t2- UY7NE&feature=youtu.be# (Erişim:17.12.2020).
• Batı Ermenistan Parlamentosu toplandı; https://youtu.be/QTKvV67MdF8 (Erişim:19.12.2020).
• Cingöz, İsmail, “Muğlak Barış Kimin Zaferidir”, Çağ Üniversitesi South Security School, 19.11.2020.
• Clashes on Azerbaijan-Armenıa Border Threaten Regional Transport and Energy Routes [Ggp], Natural Gas News, Aug 6, 2020.
• Constitution of Republic of Armenia, Administration of the President of the Republic of Armenia 26 Baghramian Avenue, Yerevan, (Erişim:05.06.2014).
• Constitution of the Republic of Armenia - Library - President.am, https://www.constituteproject.org/constitution/Armenia_2015.pdf?lang=en (Erişim: 01.09.2022).
• Erçakıca, Mustafa, “Dağlık Karabağ Sorununun ve ‘Ateşkes’ Andlaşması’nın Uluslararası Hukuk ve İnsancıl Hukuk Açılarından Değerlendirilmesi”, TAAD, Yıl: 12, Sayı: 47, Temmuz 2021, s.304-305.
• Ermeniler Laçın’deki ormanlık alanları yakarak terk ediyor, qha muhabir, https://qha.com.tr/haberler/guvenlik/ermeniler-lacin-sehrini-yakarak-terk-ediyor / 432956/ (Erişim:18.08.2022).
• Ermenistan için 1000 dolara Karabağ'da savaşan PKK'lı teröristler için Halep'te tören düzenlendi, https://www.sondakika.com/dunya/haber -ermenistan-icin-1000-dolara-karabag-da-savasan-13813271/ (Erişim:21.12.2020).
• Ermenistan neden Azerbaycan ‘a saldırdı: Azerbaycanlı yetkili açıkladı, 13.09.2022, https://www.ulusal.com.tr/haber/12101711/ermenistan-neden-azerbaycana-saldirdi-azerbaycanli-yetkili-acikladi# (Erişim:15.09.2022).
• Ermenistan yine saldırdı: Çatışma ve kayıpların sorumlusu Erivan, TRT Haber, https://www.trthaber.com/haber /dunya/ ermenistan-yine-saldirdi-catisma-ve-kayiplarin-sorumlusu-erivan-708328.html (Erişim: 18. 09.2022).
• Historical Map of Armenia, http://www.armeniaforeignministry.com (Erişim: 05.06.2014)
• How the “Syrian mercenaries” in Karabakh were analyzed by London, October 19, 2020.
• İşyar, Ömer Göksel, Bölgesel ve Global Güvenlik Çıkarları Bağlamında Sovyet-Rus Dış Politikaları ve Karabağ Sorunu, Istanbul: 2004, s.178.
• Marhuliya Guram, Nuriyeva, Şebnem, Uydurulmuş Tarihte Ermeni Soykırımı, Bakü, 2013, s.86.
• MSB: Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'nin Korgenerali, Ermeni Milislere ve PKK-YPG Terör Örgütü Mensuplarına Eğitim Veriyor, ANKA Haber Ajansı, 16 Ekim 2020
• Nubar Ozanyan Armenian Brigade declared, ANF News, 25 April 2019.
• Özdaşlı, Esma “İkinci Karabağ Savaşı’nda Ermenilerin Sivillere Yönelik Saldırılarının Uluslararası İnsancıl Hukuk Açısından Değerlendirilmesi,” Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2021, 7(1), ss.57-61.
• Paşa, Elnur, “Karabağ Sorunu: Tarihi Gerçekler, Jeopolitik Çıkarlar ve Çözüm Süreci,” Giresun Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:7 Sayı:1 Karabağ Armağan Sayısı, 2021, 7(1): ss.192-215.
• Rehimov, Ruslan, “Azerbaycan, Ermenistan'ın döşediği 55 binden fazla mayın ve patlamamış mühimmatı imha etti”, AA, 04.04.2022.
• Sağırlı, Osman, “Ermenistan’dan yeni oyun, Yalancıya bak!”, Türkiye, 13.10.2020.
• Sarıkaya, Yalçın, “44 Gün Savaşı: Azerbaycan’ın Karabağ Zaferi”, Türk Akademisi Siyasi, Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı (TASAV) Raporu, Ankara, 2020, s.13.
• Shahidov, Ahmed; Azerbaycan Demokrasi ve İnsan Hakları Enstitüsü Başkanı ile sözlü görüşme,17-18 Eylül 2022.
• Soros uşağı Paşinyan'ın Amerikancı sicili, Aydınlık Özel, 01.10.2020.
• Syllouris expresses solidarity and support to the Armenian people, In-Cyprus, 29 September 2020. Syrians of Armenian origin fabricate claims on use of SNA mercenaries in Karabakh fighting – CCBS, Daily Sabah, October 9, 2020.
• Şıhaliyev, Emin, Yılmaz, Reha, “Ermenistan-Azerbaycan Çatışması: Çözüm Yolundaki Temel Sorunlar ve Gelecek Senaryoları,” Bilge Strateji, Cilt 7, Sayı 13, Güz 2015, ss.33-34.
• Taşcıoğlu, Ömer Lütfi, “ABD’nin Cumhuriyet Dönemindeki Ermeni Politikaları”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 58, Kasım 2017, ss.379-406.
• Taşcıoğlu Ömer Lütfi, “Rusya’nın Osmanlı Dönemindeki Ermeni Politikaları,” Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 51, Ağustos 2017, s.34-42.
• Taşcıoğlu, Ömer Lütfi, Türk-Ermeni İlişkilerinde Tarihsel Gerçekler, Nobel Akademik Yayınları, Ankara, 2019, 3. Basım, ss.76-77.
• Terter'de skandal harita! Türkiye'nin doğusu 'Büyük Ermenistan' toprakları gibi gösterildi, İHA, 29 Aralık 2020.
• Topal, Dilek Karadeniz, “Var Olma Mücadelesi İçinde Ermenistan”: 2020, s.110.
• Tüfekçi Özgür, 2020 Gelişmeleri Işığında Bölgesel Değerlendirmeler, Karadeniz Teknik Üniversitesi yayınları, Trabzon, 2021.