Yenilemeyen Doğa Maddeleri Şeklindeki Pastaların Tüketiciler Tarafından Satın Alma Eğilimlerinin ve Beğenilmesinin Yetişkin Seçici Yeme Bağlamında İncelenmesi: İstanbul İli Örneği

Year 2025, Volume: 26 Issue: 26, 163 - 182, 30.06.2025

Yeliz Baylan , Ecem İnce Karaçeper

Abstract

Bu çalışma yetişkin seçici yeme davranışı bağlamında yenilemeyen doğa maddeleri şeklindeki pastaların beğenilmesi ve satın alınması niyetini incelemek amaçlı yapılmıştır. Literatürde bir ilk olma özelliği taşıdığı için büyük önem arz etmektedir. Yapılan araştırma, alana katkı sağlayacak bir perspektif sunmakta ve gelecekte yapılacak çalışmalara yol gösterici nitelik taşımaktadır. Katılımcılar Türkiye, İstanbul ili içerisinde ikamet eden bireylerden rastgele örneklem yöntemi ile seçilmiştir. Çalışmaya toplamda 429 kişi katılmıştır. Öncelikle çalışmada kullanılacak ürün görselleri hazırlanmıştır. Ürün görselleri, tüm ürünler aynı noktaya yerleştirilip aynı ışık koşulları altında profesyonel bir fotoğraf makinesi kullanılarak çekilmiş; aynı boyutta ve aynı hizada olacak şekilde çalışmada kullanılmıştır. Çalışmada, yetişkin seçici yeme davranışını ölçmek üzere Ellis vd., (2017) tarafından geliştirilen ve Demir vd., (2023) tarafından Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılan 16 maddelik 5’li Likert Tipi yetişkin seçici yeme ölçeği kullanılmıştır. Ek olarak 7 adet yenilemeyen doğa maddeleri şeklinde pasta görseli hazırlanmıştır ve katılımcılara beğenme ve satın alma niyetleri 10’lu Likert tipi ölçek ile ölçülmüştür. Ayrıca demografik özelliklerini içeren 4 soru sorulmuştur. Toplam 34 sorundan oluşan çalışmaya katılımcılar elektronik ortamda katılmıştır. Araştırma verileri SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir. Kullanılan ölçekte yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucunda, önceki çalışmalardan farklı olarak bir boyut daha tespit edilmiştir. Ölçeğin Cronbach’s alfa katsayısı 0,815 olarak hesaplanmıştır. Hipotezlere yönelik analizler, katılımcıların pastaları aynı kategoride değerlendirdiklerini ancak satın almadıklarını veya beğenmediklerini ortaya koymuştur. Ayrıca, seçici yeme davranışı ile yenilemeyen doğa maddelerinden yapılan pastaların satın alınması ve beğenilmesi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Keywords

Sinir Bilimi, Tüketici Tercihleri, Tüketici Algısı, Tematik Restoran

An Investigation of Adults’ Purchase Tendencies and Preferences Regarding Cakes Shaped Like Non-Edible Natural Materials in the Context of Adult Picky Eating: The Case of Istanbul

Abstract

This study examines the liking and purchase intentions of cakes made from inedible natural materials in the context of adult picky eating behavior. It is significant as it is a pioneering effort in literature, providing a new perspective to guide future research. Participants were randomly selected from individuals residing in Istanbul, Turkey, with 429 people taking part. Initially, product images were prepared under consistent lighting and alignment conditions using a professional camera. The 16-item 5-point Likert-type Adult Picky Eating Scale, developed by Ellis et al. (2017) and validated for Turkish by Demir et al. (2023), was used to assess selective eating behavior. Additionally, 7 images of cakes made from inedible natural materials were prepared, and participants' liking and purchase intentions were measured on a 10-point Likert-type scale. Four demographic questions were also included. The survey, consisting of 34 questions, was completed electronically. The data were analyzed using SPSS program. Exploratory factor analysis revealed an additional factor compared to previous studies, and Cronbach’s alpha coefficient was 0.815. Hypothesis testing indicated that participants evaluated the cakes within the same category but did not purchase or like them. No statistically significant relationship was found between picky eating behavior and the purchase or liking of cakes made from inedible natural materials.

Keywords

Neuroscience, Consumer Preferences, Consumer Perception, Thematic Restaurant

References

• Ağan, C., & Doğan, M. (2022). Lezzet ve lezzetin bilimi: Mutfak şeflerinin lezzet algıları üzerine bir araştırma. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi.
• Ahuja, P., & Tiwari, P. (2020). Examining consumer loyalty, ınternet of things (ıot), and theme restaurants in the Delhi Region: An empirical study. International Journal of Knowledge-Based Organizations, 10(4), 1-12. Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., & Yıldırım, E. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya: Sakarya Kitapevi.
• Bakalar, N. (2012). Sensory science: Partners in flavour. Nature.
• Banhard, W., Hamilton, L., Jordan, A., Pratt, M., & Musher-Eizenman, D. (2021). The interaction of negative psy-chological well-being and picky eating in relation to dis-ordered eating in undergraduate students. Eating Behavior, 40:101476.
• Bryman, A. (2016). Social research methods. Oxford university press.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Creswell, J., & Creswell, J. (2017). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
• Çalışkan, H., Tekeloğlu, İ., & Gençer, K. (2023). Tematik restoranlar ve tematik restoranların turizm sektörü açısından değerledirilmesi. Turizm ve İşletme Bilimleri Dergisi, 3(2), 155-174.
• Çolakoğlu, Ö., & Büyükekşi, C. (2014). Açımlayıcı faktör analiz sürecini etkileyen unsurların değerlendirilmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 56-64.
• Demir, G., Songür Bozdağ, A., & Çakıroğlu, F. (2023). Yetişkin Seçici Yeme Anketi: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 131-138.
• Djamba, Y. (2002). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches. Teaching Sociology, 30(3), 380.
• Doğan, M. (2022). Toplu yemek hizmetleri (catering) sektörü yöneticilerinin iş sürekliliğine hazır olma algı ve zorluklarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dovey, T., Staples, P., Gibson , E., & Halford, J. (2008). Food neophobia and'picky/fussy' eating in children: A review. Appetite, 50:181-93.
• Ellis, J., Galloway, A., Webb, R., & Martz, D. (2017). Measuring adult picky eating: the development of a multidimensional self-report ınstrument. Psychological Assessment, 29(8):955-66.
• Ellis, J., Galloway, A., Zickgraf, H., & Whited, M. (2018). Picky eating and fruit and vegetable consumption in college students. Eating behaviors, 30, 5-8.
• Ellis, J., Schenk, R., Galloway, A., Zickgraf, H., Webb, R., & Martz, D. (2018). A multidimensional approach to understanding the potential risk factors and covariates of adult picky eating. Appetite, 125, 1-9.
• Fisher, M., Rosen, D., Ornstein, R., Mammel, K., Katzman, D., Rome, E., & et al. (2014). Characteristics of avoidant/restrictive food intake disorder in children and adolescents: A “new disorder” in DSM-5. Journal of Adolescent Health, 49-52.
• Hamurcu, P., Şahin, İ., & Çelik, A. (2023). Yetişkin Seçici Yeme Ölçeği’nin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 183-197.
• Harrington, R., & Ottenbacher, M. (2013). Managing the culinary innovation process: The case of new product development. Journal of Culinary Science & Technology, 11(1), 4-18.
• Hartmann, C., & Siegrist, M. (2017). Consumer perception and behaviour regarding sustainable protein consumption: A systematic review. Trends in Food Science & Technology, 61, 11-25.
• He, J., Ellis, J., Zickgraf, H., & Fan, X. (2019). Translating, modifying, and validating the Adult Picky Eating Questionnaire for use in China. Eating behaviors, 33, 78-84.
• Heung, V. (2002). American theme restaurants: A study of consumer’s perceptions of the important attributes in restaurant selection. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 7(1), 19-28.
• Humble, N. (2010). Cake: A global history. Reaktion Books.
• Kaplan, A. (2018). Gastronomi turtistlerinin gıda seçiminde neofobi-neofili etkisi, Yükseklisans Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 46-47.
• Kim, W., & Moon, Y. (2009). Customers’ cognitive, emotional, and actionable response to the servicescape: A test of the moderating effect of the restaurant type . International journal of hospitality management, 28(1), 144-156.
• Loebnitz, N., Schuitema, G., & Grunert, K. (2015). Who buys oddly shaped food and why? ımpacts of food shape abnormality and organic labeling on purchase ıntentions. Psychology & Marketing, 408-421.
• Marcontell, D., Laster, A., & Johnson, J. (2003). Cognitive-behavioral treatment of food neophobia in adults. Journal of Anxiety Disorders, 17(2):243-51.
• Menghi, L., Endrizzi, I., Cliceri, D., Zampini, M., Giacalone, D., & Gasperi, F. (2022). Validating the Italian version of the Adult Picky Eating Questionnaire. Food Quality and Preference, 101, 104647.
• Mormenekşe, F. (2005). Yemek. Milli Folklor, 17(67), 172-176.
• Niedziela, M., & Ambroze, K. (2021). The future of consumer neuroscience in food research. Science Direct. Onurlubaş, E., Yıldız, E., Yıldız, S., & Dinçer, D. (2017). Tüketicilerin yeşil ürün satın alma davranışlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Bursa İli örneği. (s. 282-290). In IBANESS Congress Series.
• Öndoğan, E. (2010). Restoran pazarlamasında kullanılan temel pazarlama karma elemanları. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1), 1-25.
• Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi (Package programs and statistical data analysis). Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Peracchio, L., & Tybout, A. (1996). The moderating role of prior knowledge in schema-based product evaluation. Journal of Consumer Research, 177-192.
• Piqueras-Fiszman, B., Alcaide, J., Roura, E., & Spence, C. (2012). Is it the plate or is it the food? Assessing the influence of the color (black or white) and shape of the plate on the perception of the food placed on it. Food Quality and Preference, 24(1), 205-208.
• Richardson, P., Dick, A., & Jain, A. (1994). Extrinsic and intrinsic cue effects on perceptions of store brand quality. Journal of Marketing, 28-36.
• Rughubir, P. (2011). Visual perception: an overwiew. Sensory Marketing, 201-217.
• Shrestha, N. (2021). Factor Analysis as a Tool for Survey Analysis. American Journal of Applied Mathematics and statistics, 9(1), 4-11.
• Spence, C. (2017). Gastrophysics: The new science of eating. Penguin UK.
• Tümen, Z. (2023). Yeme bozukluklarına genel bir bakış. Çukurova Tıp Öğrenci Dergisi, 3(2), 40-45.
• Wildes, J., Zucker, N., & Marcus, M. (2012). Picky eating in adults: Results of a web‐based survey. International Journal of Eating Disorders, 45(4), 575-582.