Şanlıurfa Yöresinde Selekte Edilen Nar (Punica granatum L.) Genetik Kaynaklarının Agromorfolojik ve Fiziko-Kimyasal Özellikleri

Year 2024, Volume: 11 Issue: 1, 226 - 238, 28.01.2024

Yakup Polat Ferit Çelik [e-mail] Kafkas Emine Küçüker

https://doi.org/10.30910/turkjans.1394295

Abstract

Bu çalışma, Şanlıurfa’nın Birecik, Halfeti ve Suruç ilçelerinde nar popülasyonun yoğun olarak bulunduğu lokasyonlarda, UPOV kriterleri baz alınarak belirlenen 127 adet nar genotipi üzerinde yürütülmüştür. Yapılan pomolojik ve kimyasal analizler sonucunda ilk yıl 127 adet genotip, ikinci yıl 45 adet genotip tartılı derecelendirmeye tabii tutulmuş ve her bir özelliğe ait önem derecelerinin, yüzdelik dilimleri alınarak puanların toplanmasıyla ikinci yılın sonunda üstün özelliğe sahip 17 adet genotip tespit edilmiştir. Yürütülen çalışmada üstün özelliklere sahip ümitvar olarak seçilen 17 genotipin 2022 yılı pomolojik analizler sonucunda meyve ağırlığı 211.2-498 g, meyve boyu 70.85-86.22 mm, meyve eni 73.15-98.53 mm, meyve kabuk kalınlığı 2.34-3.00 mm, dane randımanı %52.55-75.01, meyve suyu randımanı 37.46-58.4 ml, kaliks boyu 9.35-20.54 mm, kaliks eni 8.06-21.14 mm, şekil indeksi 0.82-1.00 mm, meyve hacmi 212-517, meyve yoğunluğu 0.93-1 g/cm3, meyve suyu hacmi 92.4-270.5 ml arasında, meyve posası 39.6-92 g değerleri arasında saptanmıştır. Çalışmada kimyasal analizler incelendiğinde ise suda çözünür kuru madde miktarı % 13.10-16.95, pH değeri % 3.06-4.17, titre edilebilir asitlik % 0.28-2.58 arasında değiştiği saptanmıştır.

Keywords

Genotip, Morfoloji, Nar, Seleksiyon, Şanlıurfa

Supporting Institution

Van YYÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Project Number

9622

Thanks

Çalışmamızın yürütülmesinde maddi destek sağlayan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Birimine teşekkürlerimizi sunarız.

Agromorphological and Physico-Chemical Characteristics of Pomegranate (Punica granatum L.) Genetic Resources Selected in Şanlıurfa Region

Abstract

This study was carried out in Birecik, Halfeti and Suruç districts of Şanlıurfa and 127 pomegranate genotypes were identified according to UPOV criteria. As a result of the pomological and chemical analyzes, 127 genotypes in the first year and 45 genotypes in the second year were subjected to weighted grading and 17 genotypes with superior traits were identified at the end of the second year by summing the scores by taking the percentiles of the importance of each trait.As a result of the pomological analysis of the 17 genotypes selected as promising ones with superior characteristics in 2022, fruit weight 211.2-498 g, fruit length 70.85-86.22 mm, fruit width 73.15-98.53 mm, fruit peel thickness 2.34-3.00 mm, grain yield 52.55-75. 01%, juice yield 37.46-58.4 ml, calyx length 9.35-20.54 mm, calyx width 8.06-21.14 mm, shape index 0.82-1.00 mm, fruit volume 212-517, fruit density 0.93-1 g/cm3, juice volume 92.4-270.5 ml, fruit pulp 39.6-92 g. When chemical analyses were examined in the study, it was determined that the amount of soluble solid content between 13.10-16.95 %, pH value between 3.06-4.17 %, titratable acidity between 0.28-2.58 %.

Keywords

Genotype, Morphology, Pomegranate, Sanliurfa, Selection

Project Number

9622

References

• Adiletta, G., Petriccione, M., Liguori, L., Pizzolongo, F., Romano, R., Di Matteo, M. (2018). Study of pomological traits and physico-chemical quality of pomegranate (Punica granatum L.) genotypes grown in Italy. European Food Research and Technology, (244), 1427-1438.
• Akkuş, G. (2017). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetişen genotip ve standart nar çeşitlerinin fiziksel ve bazı biyokimyasal özelliklerinin belirlenmesi, Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, Türkiye.
• Balta, MF. (2002). Elâzığ Merkez ve Ağın ilçesi bademlerinin (Prunus amygdalus L.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerinde araştırmalar, Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, Türkiye.
• Berger, B. A., Kriebel, R., Spalink, D., Sytsma, K. J. (2016). Divergence times, historical biogeography, and shifts in speciation rates of Myrtales. Molecular Phylogenetics and Evolution, 95, 116-136. doi: doi.org/10.1016/j.ympev.2015.10.001
• Boğuç, F. (2018). Şırnak ilinde yetişen yerel ve standart nar çeşitleri ile önemli nar genotiplerin pomolojik ve bazı kimyasal özelliklerin karakterizasyonu, Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır, Türkiye.
• Burkan, S. (2018). Kocaköy (Diyarbakır) ilçesinde yetiştirilen önemli standart ve mahalli nar (Punica granatum L.) çeşitlerinin bazı ağaç ve meyve özellikleri, Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, Türkiye.
• Byng, J.W., Chase, M.W., Christenhusz, M.J.M., Fay, M.F., Judd, W.S., Mabberley, D.J., Sennikov, A.N. (2016). An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. Botanical Journal of the Linnaeus Society, 181: 1-20.
• Cevahir, E. 2020. SPSS ile nicel veri analizi rehberi. Kibele.
• Çalıskan, O., Bayazit, S., (2012). Phytochemical and antioxidant attributes of autochthonous Turkish Pomegranates. Scientia Hort, 147: 81–88
• Çiçek, M. (2016). Diyarbakır yöresi narlarının (Punica granatum L.) morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Siirt, Türkiye.
• Dicenta, F., Ortega, E., Martínez-Gómez, P., Sánchez-Pérez, R., Gambin, M., Egea, J., (2010). Penta and Tardona: Two new extra-late flowerıng self-compatıble almond cultıvars. Acta Horticulturae,814: 189-192.
• Dokuzoğuz, M., Mendilcioğlu, K., (1978). Ege Bölgesi nar çesitleri üzerinde pomolojik çalısmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (12): 133- 159.
• Dursun, E. (2021). Bazı nar (Punica granatum L.) çeşitlerinin pomolojik özellikleri, fenolik bileşenleri ve antioksidan aktivitelerinin belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri, Şanlıurfa Türkiye.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F. (1987). Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik Metotları-II), Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, 1021. Ders kitabı, 295.
• Graham, S. A., Graham, A. (2014). Ovary, fruit, and seed morphology of the Lythraceae. International Journal of Plant Sciences, 175(2), 202-240.
• Gündoğdu, M. (2006). Pervari (Siirt) Yöresi Nar (Punica granatum L.) Populasyonlarında Mahalli Tiplerin Seleksiyonu Yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Van, Türkiye.
• Gündoğdu, M., Yılmaz, H., Şensoy, R. İ. G., Gündoğdu, Ö. (2010). Şirvan (Siirt) yöresinde yetiştirilen narların pomolojik özellikleri. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 20(2), 138-143.
• Kaplan, C. (2014). Siverek yöresi (Şanlıurfa) nar populasyonlarında yerel tiplerin özelliklerinin belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, Türkiye.
• Kılıç, M.E. (2014). Siverek yöresi (Şanlıurfa) Narlarının (Punica granatum L.) morfolojik ve pomolojik karakterizasyonu, Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, Türkiye.
• Koş, N. (2022). Bilecik ili inhisar ilçesinde bulunan nar (punica granatum l.) genotiplerinin pomolojik ve moleküler karakterizasyonunun belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Bilecik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilecik, Türkiye.
• Kurt, H., Şahin, G. (2013). Bir ziraat coğrafyası çalışması: Türkiye’de nar (Punica granatum L.) tarımı. e-Marmara Coğrafya Dergisi (elektronik), (27).
• Miller, A. J., Schaal, B. A. (2006). Domestication and the distribution of genetic variation in wild and cultivated populations of the Mesoamerican fruit tree Spondias purpurea L. (Anacardiaceae). Molecular Ecology, 15(6), 1467-1480.
• Mohammed, T, T, A. (2021). Kuzey Irak bölgesinde yetiştirilen yerel nar çeşitlerinin (Punica granatum L.) morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Harran Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa, Türkiye.
• Okatan, V. (2011). Bitlis İli Narlıdere Yöresi Narlarının (Punica granatum L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı, Yüksek lisans tezi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Van, Türkiye.
• Öztürk, İ. (2018). Mardin ili Artuklu ve Kızıltepe ilçelerinde yetiştirilen yerel nar (Punica granatum L.) genotiplerinin morfolojik ve pomolojik özelliklerinin belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Siirt Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Siirt, Türkiye.
• Öztürk, İ., Pakyürek, M., & Çelik, F. (2019). Mardin ili Artuklu ve Kızıltepe ilçelerinde yetiştirilen yerel nar (Punica granatum L.) genotiplerinin pomolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 6(4), 925-931.
• Pakyürek, M., Erez, M. E., Özrenk, K., Atlı, H. S., Gezer, R., Şahin, M., Ertaş, A. (2020). Zivzik narında klon seleksiyonu. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 7(8), 160-169.
• Polat, A. A., Çalışkan, O., (2011). Adaptation of Some Foreign Almond Cultivars in Dörtyol (Hatay) Ecological Conditions. Acta Horticulturae,912: 423-426.
• Rana, T. S., Narzary, D., Ranade, S. A. (2010). Systematics and taxonomic disposition of the genus Punica L. Pomegranate. Fruit Veg. Cereal Sci. Biotechnol, 4(2), 19-25
• Şimşek, M., Etik, Recep. (2022). Diyarbakır ilinin Dicle ilçesinde yetişen yerel nar (Punica granatum L.) çeşitlerinin fiziko-kimyasal karakterizasyonu. Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 11(1), 1-1.
• Toprak, T. (2019). Kahramanmaraş ilindeki farklı nar (Punica granatum L.) genotiplerinin pomolojik özellikleri ile fitokimyasal ve antioksidant içeriklerinin belirlenmesi, Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, Türkiye
• Vargas, F. J., Romero, M. A., Clavé, J., Batlle, I., Miarnau, X., Alegre, S. (2011). Important traits in IRTA's new almond cultivars. Acta horticulturae, (912), 359-365
• Yılmaz, C., (2007). Nar. (Sayfa 190-192) Hasad Yayıncılık, İstanbul, Türkiye.