Türkçe cümlelerde soru anlamı; soru eki, soru
kelimeleri ve vurgu/ton/ezgi ile sağlanır. Soru eki veya soru kelimeleri ile
yapılan soru cümlelerini yazılı metinlerde tespit etmek kolaydır. Ancak yazılı
metinlerde soru anlamının vurgu/ton/ezgi gibi sözlü dilin bürünsel özellikleri
ile verildiği soru cümlelerini tespit etmek daha zordur. Soru eki veya soru
kelimesi olmadan yapılan ama soru anlamı taşıyan bir cümle, soru anlamını
sadece bir kelimenin vurgu ve tonlaması ile değil; cümledeki tüm kelimelerin
ton ve vurgularının birleşmesiyle sağlar. Bu sebeple soru kelimesi veya soru
eki kullanılmamış bir cümleye soru anlamı katan bu bürünsel özellik için “ezgi”
terimi kullanılmalıdır. Türkçede ezgi ile yapılan soru cümleleri, anlam olarak
cevap bekleyen (gerçek) soru cümlesi ve cevap beklemeyen (sözde) soru cümlesi
olmak üzere ikiye ayrılabilir. Bu çalışmada XVI. yüzyılda Azerbaycan sahasında
Türkçeye çevrilen bir eser olan Tezkire-i Şeyh Safî’deki soru ezgisi ile
yapılan cevap bekleyen (gerçek) soru cümleleri tespit edilmiştir. Tezkire-i
Şeyh Safî’de ezgi ile yapılan evet-hayır soruları ve ezgi ile yapılan seçenekli
sorular olmak üzere iki tür ezgi ile yapılan cevap bekleyen (gerçek) soru
cümlesinin örnekleri bulunmaktadır. Türkçenin tarihî dönem metinlerinde
ezgi ile yapılan seçenekli soru örnekleri ilk defa bu çalışmayla ortaya
konulmuştur.
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Research article |
Authors | |
Publication Date | December 20, 2018 |
Submission Date | November 26, 2018 |
Published in Issue | Year 2018 Volume: 2 Issue: 2 |
TÜRKLAD'ın içeriği Creative Commons Atıf-Gayriticari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. E-ISSN: 2587-1293
Fırat Üniversitesi İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü – Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Rektörlük Yerleşkesi ELAZIĞ-TÜRKİYE / Telefon: +90 424 237 00 00 – 3525 / 3637; Belgeç: +90 424 233 00 62; elmek: uluturklad@gmail.com