Konya’daki Halk Kütüphanelerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Karşılaştırılması

Year 2024, Volume: 16 Issue: 1, 290 - 303, 31.01.2024

Utku Duygu Bilal Toklu

https://doi.org/10.29137/umagd.1361198

Abstract

Veri zarflama analizi (VZA), veriler hakkında hiçbir varsayımda bulunmayan ve benzer özelliklere sahip karar verme birimlerinin (KVB) göreli etkinliklerini karşılaştıran bir uygulamadır. Bu çalışma, Konya'daki 24 halk kütüphanesinin etkinliğini VZA adı verilen bir yöntem kullanarak karşılaştırmıştır. VZA, halk kütüphanelerinin etkinliğini ölçmek için şu girdileri kullanmıştır: kitap sayısı, giren kitap sayısı ve personel sayısı. Ölçülen çıktılar ise okuyucu sayısı, ödünç verilen materyal sayısı ve kütüphane üye sayısıdır. Makalede matematiksel model olarak CCR modelinden yararlanılmıştır. Model MaxDEA yazılımı kullanılarak çözülmüştür. VZA tekniği dört halk kütüphanesinin etkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu, bu kütüphanelerin çıktılarını üretmek için girdilerini mümkün olan en verimli şekilde kullandıkları anlamına gelmektedir. Diğer 20 halk kütüphanesi ise etkin değildir, yani girdilerini daha verimli kullanarak etkinliklerini artırabilirler. Konya'daki halk kütüphaneleri arasında verimlilik açısından önemli farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Bu durum, kütüphane personelinin niteliği, kaynakların mevcudiyeti ve kütüphane hizmetlerine olan talep düzeyi gibi faktörlere bağlı olabilir. Bu çalışmanın sonuçları, kütüphanelerin verimliliklerini artırmak ve kullanıcılarına daha iyi hizmet sunmak için kullanılabilir. Verimli kütüphaneler, verimsiz kütüphaneler için bir model oluşturabilir. Verimsiz kütüphaneler, verimliliklerini artırabilecekleri alanları belirleyebilir ve gerekli değişiklikleri uygulayabilirler.

Keywords

Veri Zarflama Analizi (VZA), Performans, Etkinlik, Kütüphane

Efficiency Comparison of Public Libraries in Konya with Data Envelopment Analysis

Abstract

Data envelopment analysis (DEA) is a practice that makes no assumptions about the data and compares the relativistic efficiency of decision-making units (DMUs) with similar characteristics. This study compared the efficiency of 24 public libraries in Konya using a method called DEA. DEA used the following inputs to measure the efficiency of public libraries: the number of books, the number of books entered, and the number of staff. The outputs measured were the number of readers, the number of materials lent, and the number of library members. In this manuscript, CCR model was benefitted. The model was solved by MaxDEA software. The DEA technique revealed that four public libraries were effective. This means that these libraries were using their inputs in the most efficient way possible to produce their outputs. The other 20 public libraries were inefficient, which means that they could improve their efficiency by using their inputs more efficiently. Significant variations in efficiency have been identified among the public libraries in Konya. This could result from factors like the competence of library personnel, resource accessibility, and the extent of demand for library services. The findings of this research can be applied to enhance the effectiveness of libraries and deliver improved services to their users. Efficient libraries can serve as a model for inefficient libraries. Inefficient libraries can identify areas where they can improve their efficiency and implement the necessary changes.

Keywords

Data Envelopment Analysis (DEA), Performance, Efficiency, Library

References

• Ahn, T., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1988). Using data envelopment analysis to measure the efficiency of not-for-profit organizations: A critical evaluation-comment. Managerial and Decision Economics, 251-253. doi:10.1002/mde.4090090310
• Akdede, S. H., & Kazançoğlu, Y. (2006). Efficiency in Turkish state libraries a data envelopment analysis application. Human and Economic Resources Proceedings Book, 69-79.
• Aliyev, E. (2020). Türkiye’deki Lojistik Firmaların Finansal Performanslarının Veri Zarflama Analizi Ve Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksine Göre Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Altun, D. (2006). Türk Telekomünikasyon A.Ş. İl Telekom Müdürlüklerinin Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W.W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management Science, 30(9), 1078–1092. doi:10.2307/2631725
• Baysal, M. E., & Toklu, B. (2001). Veri zarflama analizi ile bazı orta öğretim kurumlarının performanslarının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 203-220. Baysal, M. E., Alçılar, B., Çerçioğlu, H., & Toklu, B. (2005). Türkiye'deki devlet üniversitelerinin 2004 yılı performanslarının veri zarflama analizi yöntemiyle belirlenip buna göre 2005 yılı bütçe tahsislerinin yapılması. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 67-73.
• Bedir, A. (2022). Veri Zarflama Analizi İle Bankacılık Sektöründe Etkinlik Ölçümü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision-making units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429–444. doi:10.1016/0377-2217(78)90138-8
• Charnes, A., Cooper, W., Lewin, A. Y., & Seiford, L. M. (1997). Data envelopment analysis theory, methodology and applications. Journal of the Operational Research society, 48(3), 332-333. doi:10.1057/palgrave.jors.2600342
• Chen, T. Y. (1997). A measurement of the resource utilization efficiency of university libraries. International Journal of Production Economics, 53(1), 71-80. doi:10.1016/S0925-5273(97)00102-3
• Cingi, S., & Tarım, A. (2020). Türk banka sisteminde performans ölçümü Dea-Malmquist TFP endeksi uygulaması. Türkiye Bankalar Birliği Araştırma Tebliğleri Serisi, 1, 1-34.
• Çelik, E. (2023). Türkiye’deki İller Ve Sektörler İçin Ar-Ge Göstergelerinin Veri Zarflama Analizi İle İncelenmesi. Doktora Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Çelik, T., & Kaplan, M. (2016). Kazakistan bankacılık sektöründe teknik etkinliğin veri zarflama analizi ile ölçülmesi: 2008-2013. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 32, 1-15. doi:10.30976/susead.302131
• De Carvalho, F. A., José Jorge, M., Filgueiras Jorge, M., Russo, M., & Oliveira de Sá, N. (2012). Library performance management in Rio de Janeiro, Brazil: Applying DEA to a sample of university libraries in 2006‐2007. Library Management, 33(4/5), 297-306. doi: 10.1108/01435121211242335
• De Witte, K., & Geys, B. (2011). Evaluating efficient public good provision: Theory and evidence from a generalised conditional efficiency model for public libraries. Journal of urban economics, 69(3), 319-327. doi:10.1016/j.jue.2010.12.002
• Dinçer, E. (2008). Veri zarflama analizinde Malmquist endeksiyle toplam faktör verimliliği değişiminin incelenmesi ve İMKB üzerine bir uygulama. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 825-846.
• Doğan, N. Ö. (2006). Veri Zarflama Analizi İle Belediyelerde Performans Ölçümü: Kapadokya Bölgesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Doğan, Ü. (2021). Hazır Beton Üretimi Yapan İşletmelerin Etkinliklerinin Veri Zarflama Yöntemiyle Belirlenmesi (Kırşehir, Nevşehir, Kırıkkale İlleri Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Drake, L. M., & Simper, R. (2005). The measurement of police force efficiency: an assessment of UK Home Office policy. Contemporary Economic Policy, 23(4), 465-482. doi:10.1093/cep/byi035
• Erek, E. (2023). Kümeleme Analizi İle Sınıflandırılan İstanbul İlindeki Hastanelerin Veri Zarflama Analizi İle Verimliliklerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Ersoy, A. & Yılmaz, B. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve Türkiye’de halk kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 803-834.
• Guajardo, S. A. (2018). Special district libraries and operating costs: An application of data envelopment analysis (DEA) with discretionary and non-discretionary inputs. Journal of Library Administration, 58(3), 241-263. doi:10.1080/01930826.2018.1436758
• Guajardo, S. A. (2020). Nonprofit public libraries and technical efficiency: An application of data envelopment analysis to technology-based outputs. Library & Information Science Research, 42(1), 100995, 1-9. doi:10.1016/j.lisr.2019.100995
• Guccio, C., Mignosa, A., & Rizzo, I. (2018). Are public state libraries efficient? An empirical assessment using network Data Envelopment Analysis. Socio-Economic Planning Sciences, 64, 78-91. doi:10.1016/j.seps.2018.01.001 Gürel, İ. U. (2022). Türkiye'deki İllerin İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Hammond, C. J. (2002). Efficiency in the provision of public services: a data envelopment analysis of UK public library systems. Applied Economics, 34(5), 649-657. doi:10.1080/00036840110053252
• Harmankaya, İ. (2019). Türkiye’de 1992’de Kurulan Devlet Üniversitelerinin Performanslarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Holý, V. (2022). The impact of operating environment on efficiency of public libraries. Central European Journal of Operations Research, 30(1), 395-414. doi:/10.1007/s10100-020-00696-4
• Kao, C., & Lin, Y. C. (2004). Evaluation of the university libraries in Taiwan: total measure versus ratio measure. Journal of the Operational Research Society, 55(12), 1256-1265. doi: 10.1057/palgrave.jors.2601786
• Konya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2023, 1 8). Konya Kütüphaneleri 2019 Yıllık Toplam İstatistik Bilgileri: https://konyakultur.gov.tr/index.php?route=pages/pages&page_id=33 adresinden alındı
• Köçken, K. (2022). Üç Aşamalı Veri Zarflama Analizi Ve Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Havalimanı Etkinliklerinin Belirlenmesi Ve Bir Uygulama. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Kwack, Y. J. (1993). Research note: Analysis of efficiency trend in university's libraries: A data envelopment analysis approach. Journal of Management, 9(1), 183–206.
• Luptacik, M. (2010). Mathematical optimization and economic analysis (Vol. 287). New York: Springer.
• Mann, G. M. (1997). Efficiency evaluations of north American university libraries by data envelopment analysis. PhD thesis, McGill University, Montreal, Canada.
• Maraş, E. (2017). Türkiye'deki Gayrimenkul Yatırım Ortaklıklarının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Etkinlik Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Meder, M. (2001). Bilgi toplumu ve toplumsal değişim. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(9), 72-81.
• Miidla, P., & Kikas, K. (2009). The efficiency of Estonian central public libraries. Performance Measurement and Metrics. 10(1), 49-58. https://doi.org/10.1108/14678040910949684
• Okursoy, A. & Tezsürücü, D. (2014). Veri zarflama analizi ile göreli etkinliklerin karşılaştırılması: Türkiye’deki illerin kültürel göstergelerine ilişkin bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(2), 1-18. doi: 10.18657/yecbu.92031
• Onaran, S. (2006). Veri Zarflama Analizi Kullanılarak Üniversite Kütüphanelerinin Performanslarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Oruç, K. O. (2008). Veri Zarflama Analizi İle Bulanık Ortamda Etkinlik Ölçümleri Ve Üniversitelerde Bir Uygulama. Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Özden, U. H. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
• Öztürk, F. B. (2020). Bist Turizm Şirketlerinin Veri Zarflama Analizi İle Finansal Performanslarının İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İskenderun Teknik Üniversitesi, Hatay.
• Parıldar, S., Parıldar, O. & Aydoğdu, B. (2021). Sağlık kurumlarında verimlilik yönetimi: Eczane örneği. Sağlık Hizmetlerinde Kuram Ve Uygulama Dergisi, 1(2), 112-127.
• Pirhasanoğlu, B. (2023). Halk Kütüphanesi Hizmetlerinin Kullanıcı Bakışıyla Değerlendirilmesi: Van İl Halk Kütüphanesi. Yüksek Lisans Tezi. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Çankırı. Reichmann, G. & Sommersguter-Reichmann, M. (2010). Efficiency measures and productivity indexes in the context of university library benchmarking. Applied Economics, 42(3), 311-323. doi:10.1080/00036840701604511
• Saliman, A. N., Ramli, N. A., & Salleh, M. I. (2022). Improving the efficiency of university libraries in Malaysia using zero-sum gains DEA model. Malaysian Journal of Computing, 7(1), 968-981. doi:10.24191/mjoc.v7i1.14860
• Sharma, K. R., Leung, P., & Zane, L. (1999). Performance measurement of Hawaii state public libraries: An application of data envelopment analysis (DEA). Agricultural and Resource Economics Review, 28(2), 190-198. doi:10.1017/S1068280500008182 Shim, W. (2000). Assessing technical efficiency of research libraries. Advances in Library Administration and Organization, 17, 243–339. doi:10.1016/S0732-0671(00)80011-5
• Srakar, A., Kodrič-Dačić, E., Koman, K., & Kavaš, D. (2017). Efficiency of Slovenian public general libraries: a data envelopment analysis approach. Lex localis–Journal of Local Self-Government, 15(3), 559-581. doi:10.4335/15.3.559-581(2017)
• Stancheva, N., & Angelova, V. (2004). Measuring the efficiency of university libraries using data envelopment analysis. In Inforum 2004 10th Conference on Professional Information Resources, Prague.
• Vitaliano, D. F. (1998). Assessing public library efficiency using data envelopment analysis. Annals of Public and Cooperative Economics, 69(1), 107-122. https://doi.org/10.1111/1467-8292.00075
• Vrabková, I., & Friedrich, V. (2019). The productivity of main services of city libraries: Using the example from the Czech Republic and the Slovak Republic. Library & Information Science Research, 41(3), 100962, 1-11. doi:10.1016/j.lisr.2019.100962 Worthington, A. (1999). Performance indicators and efficiency measurement in public libraries. Australian Economic Review, 32(1), 31-42. https://doi.org/10.1111/1467-8462.00091
• Yavuz, İ. (2003). Verimlilik ve etkinlik ölçümüne yeni yaklaşımlar ve illere göre imalat sanayiinde etkinlik karşılaştırmaları. Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, 473, Ankara.
• Yılmaz, B., & Soylu, D. (2014). The Role of Public Libraries in Information Literacy in Turkey: A Study of a Provincial Public Library. In S. Kurbanoğlu, S. Špiranec, E. Grassian, D. Mizrachi, & R. Catts (Ed.), Information Literacy. Lifelong Learning and Digital Citizenship in the 21st Century. ECIL 2014. Communications in Computer and Information Science, vol 492, 642-651. Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-14136-7_67