EDEBÎ TÜRLER VE TARZLAR BAĞLAMINDA LÂRENDELİ HAMDÎ’NİN LEYLÂ İLE MECNÛN MESNEVİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2016, Sayı: ÖS-III, 257 - 270, 10.12.2016

Nilay Kınay

Öz

Klasik
Türk edebiyatı nazım şekillerinden biri olan mesnevi yazarlar tarafından hemen
her konunun yazılmasında cazip bir araçtır. Bu nazım şeklinin fazla tercih
edilmesinin nedeni hem anlatılan konunun uzunluğunu karşılaması hem de kafiye
bulmada sağladığı kolaylıktır. Bağımsız eserler olarak kaleme alınan mesneviler
aşkın hikâyesini anlatmak için de yazılmıştır. 16. yüzyıl divan şairlerinden
olan Lârendeli Hamdî’nin yazdığı Leylâ ile Mecnûn Mesnevisi de bunlardan
biridir.

Edebî
türler ve tarzlar klasik Türk edebiyatı eserlerine dâhil olan edebî metinlerin
içerik unsurlarını oluşturan kısımlardan biridir. Edebî tür; oluşturulan nesir
ya da şiirin içeriğini, eserin ne ile ilgili olduğunu yani metnin sahibinde
neye karşılık geldiğini belirler.

Edebî
tarz ise; bir ifade biçimi olarak tanımlanıp şair ya da nâsirin yazmış olduğu
eserde konuyu nasıl anlattığına karşılık gelir.

Bu
çalışmada incelenecek olan mesnevi de, edebî tür ve tarz çeşitliliği açısından
zenginliği bünyesinde barındıran bir eserdir. Çalışmamızda metin genelindeki
edebî tür ve tarzlar tespit edilmeye çalışılmış, her biri ayrı başlık altında
örnekler ile gösterilmiştir.  Tespit
edilen ifade biçimlerinin mesnevinin oluşumunda oynadıkları rol ise çalışmanın
son kısmında dikkatlere sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

klasik Türk edebiyatı, Lârendeli Hamdî, Leylâ ile Mecnûn, mesnevi, edebî türler ve tarzlar

Kaynakça

• Aça, M- Gökalp H.- Kocakaplan İ. (2009). Başlangıcından günümüze Türk edebiyatında tür ve şekil bilgisi. Kriter Yay, İstanbul.
• Akkuş, M. (2007). Klasik türk şiirinin anlam dünyası edebî türler ve tarzlar. Fenomen Yay. Erzurum.
• Akkuş, M.(2009). Şeyh Galib’in anlam dünyası: Hüsn ü Aşk’ta edebî türler ve tarzlar. Turkısh Studies, Volume 4 Issue 7, s. 97-112.
• Aykanat, T. (2013). Cevrî Dîvân’ı örnekçesinde edebî türler ve tarzların metin kurulumundaki rolü. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), Erzurum, 2013, S. 5, ss. 47-67.
• Aynur, H. vd (2010). Eski türk edebiyatı çalışmaları V, nesrin inşası düzyazıda dil, üslûp ve türler. Turkuaz Yayınları, İstanbul.
• Canım, R. (2010). Dîvân edebiyatında türler, Grafiker Yay. Ankara.
• Çalka, M. S. (2014). Tür ve tarz çeşitliliği açısından zengin bir divan: Süheylî dîvânı. Turkısh Studies, Volume 9 Issue 3, ss. 423-450.
• Güzel, A. (2009). Dinî-tasavvufî Türk edebiyatı el kitabı. Akçağ Yay. Ankara.
• Kurnaz, C.- Çeltik, H. (2010). Divan şiiri şekil bilgisi. H Yayınları, İstanbul.
• Kütük, R. (2002). Lârendeli Hamdî’nin Leylâ ile Mecnûn mesnevisi (inceleme/metin ve diğer leylâ ile mecnûn mesnevileriyle mukayesesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Levend, Â. S. (1998). Türk edebiyatı tarihi, C.I, Ankara: TTK Yay.
• Mermer, A. ve Koç Keskin, N. (2011). Eski Türk edebiyatı terimleri sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları,