İslam Hukuku’nda Özel Hayat Kavramı ve Günümüz Uygulamaları

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 4, 69 - 94, 31.08.2016

Nurullah Güngör

Öz

Küreselleşmenin egemen olduğu ve iletişimin de buna mukabil hızla geliştiği bir çağda yaşıyoruz. Bu gerçeklik neticesinde bireyler ve toplumlar farkında olmadan bir dönüşüm tufanının içerisine girmektedirler. Sosyal bir varlık olan insan da bu değişim ve dönüşüm ikliminde sağlıklı kalabilmek için çeşitli yol ve yöntemler denemektedir. Kimi zaman bu yöntemler hazırlanan yasal düzenlemeler ile kimi zamansa maneviyat ile gerçekleşmektedir. Ancak çağımızın sorunu haline gelen özel hayatın kutsallığına ilişkin müdahalenin önüne bir türlü geçilememektedir. Hâlbuki İslam Hukuk literatüründe mahremiyet kavramı her daim ön plana çıkmıştır. Gerek Kur’an-ı Kerim gerekse Hz. Peygamber’in sünnetinde mahremiyete oldukça büyük önem verilir. Bu itibarla, “özel hayat” kavramının İslam Hukuk’u çerçevesinde ele alınması kavramın sıhhati açısından son derece mühimdir. Aynı zamanda kavramın çok boyutluluğundan kaynaklı ortaya çıkan çelişkiler de hassasiyet gerektiren diğer bir konu olarak karşımıza gelmektedir. Bu sebeple makalemizde, İslam Hukuku’nun özel hayat kavramına bakış açısı ile günümüz hukuk sistemlerinin bu kavramı ele alış şeklinin ana hatlarıyla değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Özel hayatın gizliliği, mahremiyet, konut dokunulmazlığı, haberleşme hürriyeti, tecessüs

Private Life Concept In Islamic Law With Its Main Lines and Modern Day Applications

Öz

We live in an age where globalization is dominant, and on the other hand, communication is progressing rapidly. As a result of this fact, individuals and societies get into a transformation cataclysm involuntarily. Human beings, who are a social being, try various ways and methods in order to stay healthy in this change and transformation climate. Sometimes, these methods are realized by the issued legal regulations and sometimes by spirituality. However, the intervention of the sanctity of private life which is the problem of our age cannot be prevented. However, privacy concept in Islamic Law literature has come into prominence always. We see the importance of privacy in both Koran and the Profit’s tradition very clearly. Hence, handling of “private life” concept in the framework of Islamic Law is extremely significant in terms of the validity of the concept. At the same time, the contradictions arising from the multidimensionality of the concept stands out as a subject requiring sensitivity. Therefore, in this article, it is aimed that perspective of Islamic Law towards the private life concept and handling of this concept by modern legal systems is evaluated with its main lines.

Anahtar Kelimeler

Right of privacy, privacy, security of domicile, freedom of, communication, espionage

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, Eski Anayasa Hukukumuz ve İslam Anayasası, OSAV Yayınları, İstan-bul, 1997.
• Armağan, Servet, “İslâm Hukukunda Özel Hayatın Gizliliği (Mahfuziyet’i)-Bir İzah Tecrübesi”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, cilt: VI, sayı: 3-4, 1976, ss. 141–68
• ———, İslam Hukukunda Temel Hak ve Hürriyetler, Diyanet İşleri Başkanlığı, 6. Basım, Ankara, 2006. Aydın, Ömer, “Kur’ân’da Kader ve Özgürlük”, Kur’an Mesajı: İlmi Araştırmalar Dergisi, cilt: I, sayı: 4, 1998, ss. 76–80
• Bahadır, Abdulkerim, “Günümüz Kitle İletişim Araçlarının, Ruhsal ve Toplumsal Hayatımız Üzerindeki Olumsuz Etkileri ve Korunma Yolları”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 7, 1997, ss. 469–98
• Canlı, Mustafa, “Hz. Peygamber Örnekliğinde Din Hizmetlerinde Sözlü ve Sözsüz İletişim”, I. Din Hizmetleri Sempozyumu, 2008, ss. 360–90
• Dâvud, Ebû, Kitâbü’l Edeb, çev. Ahmet Necati Yeniel ve Hüseyin Kayapınar, Şamil Yayınevi, 1. Basım, İstanbul, 2013)
• Demirci, Muhsin, “Kur’ân'a Göre Temel Hak ve Özgürlükler”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, sayı: 16, 2005, ss. 49–68
• Emon, Anver, Ellis, Mark, Glahn Benjamin, Islamic Law and International Human Rights Law, Oxford University Press, 1. Basım, 2012
• Gannuşi, Raşid, Laiklik ve Sivil Toplum, çev.. Gülşen, Topçu, İlimyurdu Yayıncılık, 2. Basım Nisan 2015
• Gökmenoğlu, Hüseyin Tekin, İslam’da Şahsiyet Hakları, 1. Basım Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 2005
• İnceoğlu, Sibel, “ABD Anayasa Hukukunda Mahremiyet Hakkı”, İnsan Hakları Yıllığı, Cilt 19-20, ss. 173–86
• Kahraman, Abdullah, İslam Hukuk ve Ahlak İlkeleri Işığında Özel Hayatın Gizliliği, Ebabil Yayınları, Ankara, 2008.
• Kılıç, Sadık, “Kur’ân ve Sünnette Hayat Hakkı ve Özel Hayatın Gizliliği”, Kur’ân ve Sünnete Göre Temel İnsan Hakları Tartışmalı İlmî Toplantı 21-22 Aralık 2013, 2014, ss. 351–374.
• Küçük, Raşit, Hz. Peygamber ve Birlikte Yaşama Ahlakı, ed. Yunus Akkaya, Diyanet İşleri Başkanlığı, 1. Basım, Ankara, 2015.
• ———, “Hz. Peygamber’in Özel Hayatı ile İlgili Rivayetler ve Bunların Eğitim Değeri ile Aile Sırlarının İfşa Sınırı”, Hz. Peygamber ve Aile Hayatı, ss. 403–420.
• Özel, Ahmet, Yönetici Hazreti Peygamber Muhammed, Küre Yayınları, Mayıs 2015
• Roagna, Ivana, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkının Korunması, Çeviri, Ayşe Gül Alkış Schäling, Avrupa Konseyi insan hakları el kitapları, Strazburg, 2012.
• Toksarı, Ali, “Temel Hak ve Özgürlükler Bağlamında Kitap ve Sünnete Göre Özel Hayatın Gizliliği”, Diyanet İlmi Dergi [Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi] cilt: XLVIII, sayı: 2, 2012, ss. 7–30.
• Yakıt, İsmail, “Kur’ân ve Sünnette İnanç ve Düşünce Özgürlüğü”, Kur’ân ve Sünnete Göre Temel İnsan Hakları Tartışmalı İlmî Toplantı 21-22 Aralık 2013, 2014, ss. 385–398.
• Zeydan, Abdülkerim, İslam’da Ferd ve Devlet Münasebetleri, Kayıhan Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 1995..
• _______, Hz. Ali Diyor Ki, çev. Mehmet Akif Ersoy, Kayıhan Yayınları, İstanbul, 2014
• İnternet Kaynakları
• “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Md.8” http://www.anayasa.gov.tr/files/bireysel_basvuru/AIHS_tr.pdf [erişim 24 Mayıs 2015]
• “Alman Anayasası” http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/08-ALMANYA 209-276.pdf [erişim 26 Mayıs 2015]- [erişim 1 Haziran 2015]
• “Belçika Anayasası” http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/05-BEL%C3%87%C4%B0KA 99-148.pdf [erişim 27 Mayıs 2015]-[erişim 1 Haziran 2015]
• Hilmi, Demir, “İslâm’da Özel Hayat ve Özel Hayatın Gizliliği” http://tasav.org/htmldocs/index/calisma_detay/55/index.html [erişim 25 Mayıs 2015
• “Hollanda Anayasası” http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/11-HOLLANDA 355-384.pdf [erişim 27 Mayıs 2015]
• “Ìtalyan Anayasası” http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/10-%C4%B0TALYA 319-354.pdf [erişim 27 Mayıs 2015]- [erişim 1 Haziran 2015]
• “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” http://www.ombudsman.gov.tr/contents/files/688B1--Insan-Haklari-Evrensel-Beyannamesi.pdf [erişim 25 Mayıs 2015]
• “T.C. Anayasası” http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.2709&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0 [erişim 24 Mayıs 2015] [erişim 1 Haziran 2015]