Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Câhiliye, Sadru’l-İslâm ve Emevi Dönemi Hitabeti

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 4, 199 - 240, 31.08.2016

Abdurrahman Başçı

Öz

Hitabetin genel tarihi incelendiğinde, yazılı bir edebiyatı bulunmayan câhiliye dönemindeki Arapların sözlü edebiyata yöneldikleri ve bu dönemdeki eserlerini hitabetle kalıcı hale getirdikleri görülecektir. İslâmiyet’in gelişiyle Kur’an-ı Kerim sayesinde daha da güçlenen hitabet sanatı, Emevi devrinde doruk noktasına ulaşmıştır. Bundan dolayı Emevilere ait hitabe örnekleri, İslam hitabetinin zengin edebî koleksiyonunu yansıtmaktadır. Bu makalede câhiliye, Sadru’l-İslam ve Emevi dönemi hitabeti kısaca incelenecektir. Ayrıca her üç döneme damgasını vuran meşhur hatipler ve seçkin örnek hitabeler görülecektir.

Anahtar Kelimeler

Hitabet Hatip Emevi İslâm Cahiliye

Kaynakça

  • Ahmet Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârîh-i Hulefâ, sadeleştiren: Ali Arslan, Arslan Yayınları, c. I, İstanbul, 1980.
  • Atçeken, İsmail Hakkı, “Târık b. Ziyâd”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXX, İstanbul, 2011.
  • Atıyye, Muhammed Haşim, el-Edebu’l-Arabiyyu ve Tarihuhu Fi’l-Asri’l-Cahili, 3. bs., y.y., y.y.y., 1936.
  • Aycan, İrfan, “Haccâc b. Yûsuf es-Sekafî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XIV, İstanbul, 1996.
  • Aycan, İrfan, “Muâviye b. Ebî Süfyân”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXX, İstanbul, 2005.
  • Aycan, İrfan, “Ziyâd b. Ebîh”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXXIV, İstan-bul, 2013.
  • Âyid, Ahmed v.d., Mu'cemu'l-Arabiyyü’l-Esâsiyyu, Lârûs, Tunus, 2003.
  • Câhiz, Ebi Usman Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, tah., Abdusselam Muhammed Ha-run, 7. bs., Mektebetü’l-Hancı, c. I, II, III, Kahire, 1418/1998.
  • Cârim, Ali ve Emin, Mustafa, el-Belâğatu’l-Vâzıha, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2010.
  • Çağrıcı, Mustafa, “Fitne”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XIII, s.s. 156-159, İstanbul, 1996.
  • Çakan, İsmail Lütfü, Dinî Hitabet (Çeşitleri-İlkeleri-Örnekleri), İFAV Yayınları, İstanbul, 1998.
  • Çetin, Abdurrahman, Hitabet ve İrşad Güzel Konuşma ve İnsanları Etkileme Yolları, Aksa Yayınları, Bursa, 1998.
  • Demirayak, Kenan ve Savran, Ahmet, Arap Edebiyatı Tarihi Câhiliye Dönemi, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, Erzurum, 1993.
  • Doğru, Mehmet, Hitabet, Damla Yayınevi, İstanbul, 2000.
  • Durmuş, İsmail, “Seci”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXVI, s.s. 273-275, İstanbul, 2009.
  • Ebî Ali İsmail b. el-Kâsım el-Kâlî el-Bağdâdî, el-Emali, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, c. I, II, III, Beyrut, t.y.
  • Edeb en-Nesrul-Emevî, (Çevrimiçi) http://www.alkabbah.com/vb/attach-ments/1126d1378499035-%C3%CF%C8-%E4%E5%C7%C6%EC.doc, 29.05.2015.
  • Elmalı, Hüseyin, “Hitabet”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XVIII, s.s. 158-160, İstanbul, 1998.
  • Fâhûrî, Hannâ, el-Cami Fi Tarihi'l-Edebi'l-Arabî, 1. b., Daru’l-Cil, Beyrut, 1986, s. 126.
  • Fayda, Mustafa “Câhiliyye”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993, VII.
  • Hafâcî, Muhammed Abdu’l-Mun’îm, el-Hayatu’l-Edebiyye fi’l-Asri’l-Câhilî, 1. bs., Bey-rut, Daru’l-Cîl, 1412/1992.
  • İbn Abdi Rabbih, Ahmed b. Muhammed b. el-Endulusî, Ikdu’l-Ferîd, 1.bs., Dâru’l-Ku-tubi’l-İlmiyye, c. I, II, III, IV, V, VII, IX, Beyrut, 1983.
  • Kahyaoğlu, Yasin, “Hâricîler’de Hitâbet Sanatı ve Meşhur İki Hatip”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 11, sy., V, s. 119-134., Ocak-Haziran 2003.
  • Kazancı, Ahmet Lütfi, Peygamber Efendimiz’in Hitabeti, Marifet Yayınları, İstanbul, 1980.
  • Keskioğlu, Osman, Siyer-i Nebi (Hazret-i Peygamberin Hayatı), 29. bs., DİA Yayınları, Ankara, 2014.
  • Koyuncu, Recep, “Hatip Olarak el-Ahnef b. Kays”, Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, Konya, 2008.
  • Köksal, M. Asım, İslâm Tarihi (Hz. Muhammed ve İslâmiyet), İrfan Yayınevi, İstanbul, 1981. Mahfûz, Ali, Fennü’l-Hatâbe, Dâru’l-İ’tisâm, y.y.y., t.y.
  • Mucemu’l-Vasît, 4.bs., Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye, Mektebetu’ş-Şurûku’d-Duveliyye, Kahire, 2004.
  • Muttakîzâde, İsâ ve İsmâilî, Seccâd, “Fennu’l-Hatâbeti fî Dav'i'l-Hayâti'l-İctimâıyyeti fî Asri'l-Emevî”, (Çevrimiçi) cls.iranjour-nals.ir/pdf_1262_ffced23f76c93d49d23efe47bab8eb65.html, 29.05.2015.
  • Nallino, Carlo Alfonso, Tarihu’l-Âdâbi'l-Arabiyye, y.y., Mısır, 1910-11.
  • Özbalıkçı, M. Reşit, Asr-ı Saadet ve Râşit Halifeler Döneminde Hitâbet, Yeni Akademi Yayınları, İzmir, 2005.
  • Safvet, Ahmet Zeki, Cemheratu Hutabi’l-Arab, 1. bs., c. I, II, III, Kahire, 1933.
  • Suruç, Salih, Kâinatın Efendisi Peygamberimizin Hayatı, 335. bs., Nesil Yayınları, İstan-bul, 2013.
  • Şevki Dayf, el-Fennu ve Mezâhibuhu fi’n-Nesri’l-Arabiy, 9. bs., Dâru’l-Maârif, Kahire, t.y.

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 4, 199 - 240, 31.08.2016

Abdurrahman Başçı

Öz

When the history of the Oratory is examined, it will be observed that Arabians who did not have a written literature in the pre-Islamic age of ignorance went towards oral literature and made their works in that era permanent through the Oratory. The Oratory became stronger through the Quran with the birth of Islam and it reached its apogee in the period of Umayyad. Therefore, the patterns of the oration that belongs to the Umayyads reflect large literary collections of the oratory of Islam. The purpose of the article is to study pre-Islamic age of ignorance, the era of Sadru’l Islam and Umayyad briefly. Moreover, famous orators and outstanding oratories will be seen in the articl

Anahtar Kelimeler

Oratory Orator Umayyad Islam Pre-Islamic age of ignorance

Kaynakça

  • Ahmet Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârîh-i Hulefâ, sadeleştiren: Ali Arslan, Arslan Yayınları, c. I, İstanbul, 1980.
  • Atçeken, İsmail Hakkı, “Târık b. Ziyâd”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXX, İstanbul, 2011.
  • Atıyye, Muhammed Haşim, el-Edebu’l-Arabiyyu ve Tarihuhu Fi’l-Asri’l-Cahili, 3. bs., y.y., y.y.y., 1936.
  • Aycan, İrfan, “Haccâc b. Yûsuf es-Sekafî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XIV, İstanbul, 1996.
  • Aycan, İrfan, “Muâviye b. Ebî Süfyân”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXX, İstanbul, 2005.
  • Aycan, İrfan, “Ziyâd b. Ebîh”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXXIV, İstan-bul, 2013.
  • Âyid, Ahmed v.d., Mu'cemu'l-Arabiyyü’l-Esâsiyyu, Lârûs, Tunus, 2003.
  • Câhiz, Ebi Usman Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, tah., Abdusselam Muhammed Ha-run, 7. bs., Mektebetü’l-Hancı, c. I, II, III, Kahire, 1418/1998.
  • Cârim, Ali ve Emin, Mustafa, el-Belâğatu’l-Vâzıha, Dâru’l-Fikr, Beyrut, 2010.
  • Çağrıcı, Mustafa, “Fitne”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XIII, s.s. 156-159, İstanbul, 1996.
  • Çakan, İsmail Lütfü, Dinî Hitabet (Çeşitleri-İlkeleri-Örnekleri), İFAV Yayınları, İstanbul, 1998.
  • Çetin, Abdurrahman, Hitabet ve İrşad Güzel Konuşma ve İnsanları Etkileme Yolları, Aksa Yayınları, Bursa, 1998.
  • Demirayak, Kenan ve Savran, Ahmet, Arap Edebiyatı Tarihi Câhiliye Dönemi, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, Erzurum, 1993.
  • Doğru, Mehmet, Hitabet, Damla Yayınevi, İstanbul, 2000.
  • Durmuş, İsmail, “Seci”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XXXVI, s.s. 273-275, İstanbul, 2009.
  • Ebî Ali İsmail b. el-Kâsım el-Kâlî el-Bağdâdî, el-Emali, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, c. I, II, III, Beyrut, t.y.
  • Edeb en-Nesrul-Emevî, (Çevrimiçi) http://www.alkabbah.com/vb/attach-ments/1126d1378499035-%C3%CF%C8-%E4%E5%C7%C6%EC.doc, 29.05.2015.
  • Elmalı, Hüseyin, “Hitabet”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, c. XVIII, s.s. 158-160, İstanbul, 1998.
  • Fâhûrî, Hannâ, el-Cami Fi Tarihi'l-Edebi'l-Arabî, 1. b., Daru’l-Cil, Beyrut, 1986, s. 126.
  • Fayda, Mustafa “Câhiliyye”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul, 1993, VII.
  • Hafâcî, Muhammed Abdu’l-Mun’îm, el-Hayatu’l-Edebiyye fi’l-Asri’l-Câhilî, 1. bs., Bey-rut, Daru’l-Cîl, 1412/1992.
  • İbn Abdi Rabbih, Ahmed b. Muhammed b. el-Endulusî, Ikdu’l-Ferîd, 1.bs., Dâru’l-Ku-tubi’l-İlmiyye, c. I, II, III, IV, V, VII, IX, Beyrut, 1983.
  • Kahyaoğlu, Yasin, “Hâricîler’de Hitâbet Sanatı ve Meşhur İki Hatip”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 11, sy., V, s. 119-134., Ocak-Haziran 2003.
  • Kazancı, Ahmet Lütfi, Peygamber Efendimiz’in Hitabeti, Marifet Yayınları, İstanbul, 1980.
  • Keskioğlu, Osman, Siyer-i Nebi (Hazret-i Peygamberin Hayatı), 29. bs., DİA Yayınları, Ankara, 2014.
  • Koyuncu, Recep, “Hatip Olarak el-Ahnef b. Kays”, Konya Selçuk Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü, Konya, 2008.
  • Köksal, M. Asım, İslâm Tarihi (Hz. Muhammed ve İslâmiyet), İrfan Yayınevi, İstanbul, 1981. Mahfûz, Ali, Fennü’l-Hatâbe, Dâru’l-İ’tisâm, y.y.y., t.y.
  • Mucemu’l-Vasît, 4.bs., Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye, Mektebetu’ş-Şurûku’d-Duveliyye, Kahire, 2004.
  • Muttakîzâde, İsâ ve İsmâilî, Seccâd, “Fennu’l-Hatâbeti fî Dav'i'l-Hayâti'l-İctimâıyyeti fî Asri'l-Emevî”, (Çevrimiçi) cls.iranjour-nals.ir/pdf_1262_ffced23f76c93d49d23efe47bab8eb65.html, 29.05.2015.
  • Nallino, Carlo Alfonso, Tarihu’l-Âdâbi'l-Arabiyye, y.y., Mısır, 1910-11.
  • Özbalıkçı, M. Reşit, Asr-ı Saadet ve Râşit Halifeler Döneminde Hitâbet, Yeni Akademi Yayınları, İzmir, 2005.
  • Safvet, Ahmet Zeki, Cemheratu Hutabi’l-Arab, 1. bs., c. I, II, III, Kahire, 1933.
  • Suruç, Salih, Kâinatın Efendisi Peygamberimizin Hayatı, 335. bs., Nesil Yayınları, İstan-bul, 2013.
  • Şevki Dayf, el-Fennu ve Mezâhibuhu fi’n-Nesri’l-Arabiy, 9. bs., Dâru’l-Maârif, Kahire, t.y.
Toplam 34 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Abdurrahman Başçı Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 31 Ağustos 2016
Gönderilme Tarihi 1 Ocak 2016
Yayımlandığı Sayı Yıl 2016 Cilt: 3 Sayı: 4

Kaynak Göster

ISNAD Başçı, Abdurrahman. “Câhiliye, Sadru’l-İslâm Ve Emevi Dönemi Hitabeti”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/4 (Ağustos 2016), 199-240.
 Kapak Resmi İndir

Creative Commons Lisansı

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (ESOGUIFD) Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.