İLKOKUL 3. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN HAYAT BİLGİSİ DERSİ “OKUL HEYECANIM” TEMASINDAKİ KAVRAMLARA İLİŞKİN BİLİŞSEL YAPILARI

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 65, 233 - 247, 07.01.2018

Aslı Gündoğan Mehmet Gültekin

https://doi.org/10.17755/esosder.318151

Cited By: 2

Öz

Bu
araştırmanın amacı, ilkokul 3.sınıfta okuyan öğrencilerin Hayat Bilgisi Öğretim
Programı 3.sınıf okul heyecanım temasındaki kavramlara ilişkin bilişsel
yapılarını belirlemektir. Araştırma tarama modelinde gerçekleştirilmiştir.
Araştırmanın katılımcılarını 2015-2016 öğretim yılında Uşak’taki bir devlet
okulunda öğrenim gören toplam 80 ilkokul 3. sınıf öğrencisi oluşturmuştur.
Veriler, kelime ilişkilendirme testi yöntemiyle toplanmıştır. Bu teknikte
öğrenciden belli bir süre içerisinde herhangi bir konuyla ilgili verilen
anahtar kavramın aklına getirdiği kavramları yazması istenmektedir. Bu bağlamda
araştırmada anahtar kavramlar olarak Hayat Bilgisi Öğretim Programı’nın Okul
Heyecanım temasındaki sevgi, ihtiyaç, görüş, toplumsal paylaşım ve dürüstlük
kavramları seçilmiştir. Uygulama sürecinde öğrencilere her bir kavram için bir
dakika süre verilmiş ve onlardan anahtar kavramla ilgili olduğunu düşündükleri
sözcükleri anahtar kavramların yanlarındaki boşluklara yazmaları istenmiştir.
Verilerin analizi sürecinde öncelikle frekans tablosu oluşturulmuş, daha sonra
kesme noktası tekniği kullanılarak kavram ağları oluşturulmuştur. Çizilen
kavram ağlarına göre öğrencilerin anahtar kavramlara verdikleri yanıtlar ve
bunların birbirleriyle olan ilişkilendirmelerinin mantıklı olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular kelime ilişkilendirme testinin Hayat Bilgisi
dersinde etkili biçimde kullanılabileceğini ortaya koymuştur. Bulgular,
alanyazındaki benzer çalışmalar ışığında tartışılarak, ilgili alana yönelik
önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Hayat Bilgisi, Kelime İlişkilendirme Testi

COGNITIVE STRUCTURES OF ELEMENTARY SCHOOL THIRD GRADE STUDENTS REGARDING THE CONCEPTS ASSOCIATED WITH THE THEME “MY EXCITEMENT AT SCHOOL” IN THE LIFE SCIENCE CLASS CURRICULUM

Öz

The aim of this
study was to determine the cognitive structures of third grade students
regarding the concepts associated with the theme entitled “My Excitement at
School” in the Life Science Class Curriculum for third grade. The study was
performed using a survey model. The study participants consisted of a total of
80 third-grade students attending a public school in the province of Uşak
during the 2015-2016 academic year. Data was collected using the word
association test. In this technique, students are asked to write within a
certain period of time the main concepts that come to mind when provided with
key concepts relating to a particular subject. In this context, the key
concepts were the concepts of love, need, opinion, social sharing and honesty,
which are all part of the School Anxiety theme in the Life Science Curriculum.
During the application of the study procedures, students were given a
one-minute period to write down in the empty spaces next to these key concepts
the words they considered associated with these concepts. Data analysis was
performed by first forming frequency tables, and them by developing concept
networks using the breakpoint technique. Based on these concept networks, it
was determined that the students’ responses to the key concepts, as well as
these concepts’ interrelationships, were logical. The obtained results demonstrated
that word association test can be effectively used in the Life Science class.
The results were also discussed in light of similar studies in the literature,
and various recommendations were proposed for the relevant field.

Anahtar Kelimeler

Life Science, Word Association Test

Kaynakça

• Altun, A. (2016). 2015 Hayat bilgisi derslerinde kavram öğretimi. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.180-211). Ankara: Pegem Akademi. Aydoğmuş, A. ve Coşkun Keskin, S. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Süreç Odaklı Ölçme Ve Değerlendirme Araçlarını Kullanma Durumları: İstanbul İli Örneği. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 110-123, [Online]: http://atif.sobiad.com/sobiadfiles/sobiadarsiv2/TBTKK/mersinefd/1002000197.pdf adresinden 12 Ocak 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Bahar, M. ve Özatlı, S. N. (2003). Kelime İletişim Test yöntemi İle Lise 1. Sınıf Öğrencilerinin Canlıların Temel Bileşenleri Konusundaki Bilişsel Yapılarının Araştırılması. BAÜ Fen Bil. Enst. Dergisi, 5(2), 75-85, [Online]: http://fbe.balikesir.edu.tr/dergi/20032/BAUFBE2003-2-9.pdf adresinden 12 Ocak 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Bahar, M., Johnstone, A. H. ve Sutcliffe, F. G. (1999). Investigation of students’ cognitive structure in elementary genetics through word association tests. Journal of Biological Education, 33(3), 134-141. [Online]: Retrieved on 12-March-2016, at URL: http://www.tandfonline.com/
• Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S. ve Bıçak, B. (2014). Geleneksel Ve Alternatif Ölçme Ve Değerlendirme Öğretmen El Kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Çaycı, B. (2009). Hayat Bilgisi Öğretiminde Kavram Öğretimi. B. Tay (Ed.). Hayat Bilgisi Öğretimi içinde (s.303-331). Ankara: Maya Akademi.
• Çiftci, S. (2009). Kelime Çağrışımlarının Cinsiyet Değişkenine Göre Gösterdiği Temel Nitelikler Üzerine Bir Deneme. Turkish Studies- International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(3), 633-654, [Online]: http://turkishstudies.net/Makaleler/496552663_%C3%A7ift%C3%A7iselcen1162.pdf adresinden 12 Ocak 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Deveci, H., Çengelci Köse, T. ve Gürdoğan Bayır, Ö. (2014). Öğretmen Adaylarının Sosyal Bilimler Ve Sosyal Bilgiler Kavramlarına İlişkin Bilişsel Yapıları: Kelime İlişkilendirme Testi Uygulaması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(16), 101-124, [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ adresinden 12 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Dinçol Özgür, S. ve Yılmaz, A. (2013). The effect of environmental education on the pre-service teachers’ affective tendency towards the environment and cognitive structure. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 106(2013), 2704-2713. [Online]: Retrieved on 12-March-2016, at URL: http://www.sciencedirect.com/
• Duran, M., Mıhladız, G. ve Ballıel, B. (2013). İlköğretim Öğretmenlerinin Alternatif Değerlendirme Yöntemlerine Yönelik Yeterlik Düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 26-37, [Online]: https://edergi.mehmetakif.edu.tr/index.php/ebed/article/viewFile/26-37/416 adresinden 10 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Dündar, Ş. (2002). İlköğretim Okullarında Hayat Bilgisi Dersi Programlarının Tarihsel Gelişimi. Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(11), 11-18. Gecit, Y., Şeyihoğlu, A. ve Kartal, A. (2011). Hayat Bilgisi Dersinde Çalışma Yapraklarının Öğrenci Açısından Değerlendirilmesi Ve Başarıları Üzerine Etkisi. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 15-24, [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ adresinden 10 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Gültekin, M. (2015). Çocuğun Yaşamında Dünyaya Açılan Pencere: Hayat Bilgisi Öğretim Programı. M. Gültekin (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.15-42). Ankara: Nobel Yayın.
• Gümüş, M. ve Aykaç, N. (2012). Hayat Bilgisi Öğretim Programının Değerlendirme Öğesinin Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(40), 59-68, [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/esosder/article/view/5000068491 adresinden 15 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Işıklı, M., Taşdere, A. ve Göz, N. L. (2011). Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Öğretmen Adaylarının Atatürk İlkelerine Yönelik Bilişsel Yapılarının İncelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 50-72, [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ adresinden 10 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Koçak, F. (2011). Otistik Çocuklara Hayat Bilgisi Dersi Ailemiz Teması İçinde Geçen Kavramların Öğretiminde Semantik (Anlamsal) Kavram Haritalarının Kullanımının Etkililiği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Kurt, H. (2013). Biyoloji Öğretmen Adaylarının “Bağışıklık” Konusundaki Bilişsel Yapıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 242-264, [Online]: http://www.zgefdergi.com/Makaleler/461617516_21_15_KURT.pdf adresinden 15 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Kurt, H. ve Ekici, G. (2013). Biyoloji Öğretmen Adaylarının Bağımsız Kelime İlişkilendirme Testi Ve Çizme-Yazma Tekniğiyle “Osmoz” Kavramı Konusundaki Bilişsel Yapılarının Belirlenmesi. Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(12), 809-829, [Online]: http://turkishstudies.net/Makaleler/481627857_55KurtHakan-vd-sos-809-829.pdf adresinden 20 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• MEB (2009). İlköğretim 1. 2. Ve 3. Sınıflar Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı Ve Kılavuzu. [Online]: http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/ilkokul/2010-2011/HayatBilgisi-3.S%C4%B1n%C4%B1f.pdf adresinden 20 Ocak 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Oktay, A. (2010). 21. Yüzyılda yeni eğilimler ve eğitim. O. Oğuz, A. Oktay ve H. Ayhan (Ed.). 21. Yüzyılda eğitim ve Türk eğitim sistemi içinde (s.1-19). Ankara: Pegem Akademi.
• Özata Yücel, E. ve Özkan, M. (2014). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Çevre Algılarının Kelime İlişkilendirme Aracılığıyla Belirlenmesi. E-International Journal of Educational Research, 5(4), 41-56. [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ijer/article/view/1073000403 adresinden 20Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Polat, G. (2013). 9. Sınıf Öğrencilerinin Çevreye İlişkin Bilişsel Yapılarının Kelime İlişkilendirme Test Tekniği İle Tespiti. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(1), 97-120, [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/balikesirnef/article/view/5000084858 adresinden 20 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme Ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya (12. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Sönmez, V. (1998). Hayat Bilgisi Öğretimi Ve Öğretmen Kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Taşdere, A., Özsevgeç, T. ve Türkmen, L. (2014). Bilimin Doğasına Yönelik Tamamlayıcı Bir Ölçme Aracı: Kelime İlişkilendirme Testi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 2(2), 129-144, [Online]: http://fead.org.tr/dergi/wp-content/uploads/V-FenTekE_D1811-Ahmet-Tesdere.pdf adresinden 20 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Uzun, N., Özsoy, S. ve Keleş, Ö. (2010). Öğretmen Adaylarının Biyolojik Çeşitlilik Kavramına Yönelik Görüşleri. Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1), 85-91, [Online]: http://www.nobel.gen.tr/Makaleler/B%C4%B0BAD-Issue%201-40-2011.pdf adresinden 20 Şubat 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Ülgen, G. (2004). Kavram Geliştirme: Kuramlar Ve Uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Yılmaz, K. ve Çeltikçi, C. (2013). İlköğretim 3. Sınıf Öğrencilerine Soyut Ve Çok Boyutlu Kavramların Kazandırılması: Bir Eylem Araştırması. Turkish Studies- International Periodical Fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 895-924, [Online]: http://turkishstudies.net/Makaleler/1052866588_53Y%C4%B1lmazKaya%20sos.-895-924.pdf adresinden 12 Ocak 2016 tarihinde indirilmiştir.
• Yontar, A. (2015). Yaşama tutulan ayna: Hayat Bilgisi Dersinde Kavram Öğretimi. M. Gültekin (Ed.). Hayat Bilgisi Öğretimi içinde (s.187-214). Ankara: Nobel Yayın. Yüce, Z. ve Önel, A. (2015). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Biyoçeşitliliğe İlişkin Kavramsal İlişkilendirme Düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 326-341, [Online]: http://dergipark.ulakbim.gov.tr/aibuefd/article/view/5000128609 adresinden 12 Ocak 2016 tarihinde indirilmiştir.