SINIFTA ARKEOLOJİ: 6. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN TARİHSEL DÜŞÜNME BECERİLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ ÜZERİNE BİR EYLEM ARAŞTIRMASI

Yıl 2014, Cilt: 24 Sayı: 2, 85 - 108, 04.02.2016

Nurgül Kızılay Yasin Doğan

https://doi.org/10.18069/fusbed.70379

Öz

Sosyal Bilgiler dersi, sosyal bilimler alanındaki birçok disiplinin çalışma yöntemini ve içeriğini
çocuklara öğretmeyi amaç edinmektedir. Bu disiplinlerden biri de arkeolojidir. Arkeoloji ile ilgili konular
çoğunlukla 6. sınıf düzeyinde öğrencilere verilmektedir. İlgili öğretim programı bu tür konuların müzeler ve
tarihi mekanlarla ilişkilendirilmesini önermektedir. Ancak okul dışı etkinliklerin uygulanmasında çeşitli
engeller mevcuttur. Bu çalışmanın amacı da arkeoloji konularının sınıfta yaparak yaşayarak öğrenilmesini
sağlayarak öğrencilerde tarihsel düşünme becerilerini geliştirmektir. Bu çalışmanın yöntemi eylem
araştırmasıdır. Araştırmanın problem durumunu tespit etmek amacıyla Adıyaman ilinde altı okulda ön
tarama anketi uygulanmıştır. Anketin verileri ile problem durumu tespit edilmiş ve eylem planı
geliştirilmiştir. Ön tarama anketinin uygulandığı okullardan biri, eylem araştırmasının uygulanması amacıyla
seçilmiştir. Eylem planına uygun arkeolojik kazı simülasyonu, arkeovaryum ve istasyon etkinlikleri
uygulanmıştır. Bu uygulamaların sonucunda eylem planının uygulandığı sınıfa yarı yapılandırılmış görüşme
formu uygulanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunun verilerinin analizi yapılarak kategoriler
oluşturulmuş, veriler frekans ve yüzdelik oranlar kullanılarak yansıtılmıştır. Etkinliklerin öğrencileri oldukça
memnun ettiği ve etkinliklerin öğrencilerde tarihsel düşünme becerilerini geliştirdiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Tarih Öğretimi, Arkeoloji Öğretimi, Tarihsel Düşünme Becerileri

Kaynakça

• Adams, S. (2008), Arkeoloji Dedektifleri, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Akıncılar, B. (2011), İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Temsili Resim Kullanımıyla Tarihsel Düşünme Becerilerinin Geliştirilmesi (Doktora Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Alabaş, R. (2007), İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kanıt Temelli Öğrenme Modeli: Bir Eylem Araştırması (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Albayrak, H. (2004), İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerine Resim İş Dersinde Tarihi Çevre Bilinci Uyandırılması ( Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Alkış, S. ve Oğuzoğlu, Y. (2005), İlköğretim Öğrencilerinin Tarihi Çevre Bilgisinin Değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XVIII (1), 23-46.
• Bayrak, E. ( 2010), Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Senaryo Temelli Öğrenmeye İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi: Bir Eylem Araştırması (Yüksek Lisans Tezi), Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Bogdan, R. C. ve Biklen, S. K. (1992), Qualitative Research For Education. An Introduction To Theory And Methods. Philadelphia: Allyn & Bacon Pub.
• Bruner, J. (1966), Toward a Theory of Instruction. Cambridge, MA: Harvard University Press.
• Cooper D. (2010), A Virtual Dig—Joining Archaeology And Fiction To Promote Critical And Historical Thinking, Number: 1072954, 37-41, London.
• Dilek, D. (2001), Tarih Derslerinde Öğrenme ve Düşünme Gelişimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dinç, E. (2009), Etkili Tarih Eğitimi, GEFAD C. 29 (Özel Sayı Temmuz), Ankara: S. 1427-1451.
• Doğan, Y. (2007), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanılması, (Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Doğan, Y. (2008), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Tarihsel Yazılı Kanıtların Kullanılmasının Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eisenwine, M. J. (2000), Teaching Archeology İn The Middle School: Evaluation Of An Interdisciplinary Unit, Proquest Dissertations And Theses.
• Geiger, B. F. (2004), “Teaching About History And Science Through Archaelogy Service Learning, The Sociel Studies” Number: 1072954, 37-41, London.
• Gülbay, O. (2003), Eskiçağ’da Tuvalet Kültürü, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü yayınları, İstanbul.
• Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Ve Orta Öğretim Kurumları Sosyal Etkinlikler Yönetmeliği http://mevzuat.meb.gov.tr adresinden 07.02.2014 tarihinde alınmıştır.
• TTKB (2005), Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, http://ttkb.meb.gov.tr adresinden 07.02.2014 tarihinde alınmıştır.
• Işık, H. (2008), Tarih öğretiminde doküman kullanımının öğrencilerin tarihsel düşünme becerilerine ve başarılarına etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.
• Mclntosh, J. (1999), Arkeoloji, Tubitak Yayını.
• Özbaş, B. (2010), “12-14 Yaş Grubu Öğrencilerinin Tarihsel Düşünme Gelişimi ve Tarihsel Kanıt Kullanımı (Doktora Tezi), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Özdoğan, M. (2012), 50 Soruda Arkeoloji, İstanbul: Kitap Dizisi 8
• Öztürk, C. (2009), Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış, Sosyal Bilgiler Öğretimi (Ed. Öztürk C.), Ankara: PegemA Yayıncılık
• Panchyk, R. (2001), “Archaelogy For Kids” Uncovering The Mysteries Of Our Past (25 Activities), Chicago: Review Press.
• Safran, M. (2006), Tarih Eğitimi Makale ve Bildiriler, Ankara: Gazi Kitabevi
• Şimşek H. ve Yıldırım, A. (2011a), Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, A. (2006), İlköğretim Öğrencilerinde Tarihsel Zaman Kavramının Gelişimi ve Öğretimi (Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Şimşek, A. (2011b), Geçmişin Nesnesini Arayan Bilim Arkeoloji: Türkiye’de Tarih Öğretimindeki Durumu, İnternational Periodical For The Languages, Spring, 6 (2), 919-934.
• Wheatley A. and Reid S. (2001), Arkeoloji Geçmişin İzinde, (Çev. İnci Türkoğlu), İstanbul: İletişim Yayınları Popüler Bilim Kitapları.