ÇANAKKALE MUHAREBELERİNDE ZAYİAT VE ZEHİRLİ – BOĞUCU GAZ KULLANILMASI

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 1, 14 - 29, 21.04.2016

İbrahim Yıldırım

Öz

3 Kasım 1914’ te İngiliz Filosu’nun, Çanakkale Boğazı’nı ablukaya alması ve dış istihkamlarını topa
tutmasıyla başlayan Çanakkale Muharebeleri, 19-20 Aralık 1915 gecesi, 236 günlük bir muharebeden sonra
Kuzey Grubu’nun 8-9 Ocak 1916’ da, 256 günlük bir muharebeden sonra da Güney Grubu’nun çekilmesi ile
sona ermiştir. Yaklaşık 8,5 ay süren Deniz ve Kara Muharebeleri esnasında her iki tarafın verdiği personel ve
malzeme zayiatının büyüklüğü Birinci Dünya Savaşı içerisinde Çanakkale Muharebeleri’nin farklı bir
konumda değerlendirilmesinin en önemli nedenlerinden birisi olmuştur. Çanakkale Muharebeleri’nde zayiat,
farklı kaynaklarda değişik rakamlarla belirtilmiştir. Harp ceridelerine dayanan, ATESE Başkanlığına ait
kaynak eserlerden alınan ve en son araştırmaları içeren İtilaf Devletleri için 252.000 Türk zayiatını; 57.370’ i
Şehit, toplam 213.882 olarak kullanılmasının uygun olacağını değerlendirmekteyim. Çanakkale
Muharebeleri’ndeki zayiatın fazla olma nedenlerinden en önemli olanlarını ise; Savunma Tertibinde Yapılan
Hatalar, Arazinin Savunmaya Hazırlanmasındaki Hatalar, Birliklerin Eğitimindeki Hatalar, Zehirli-Boğucu
Gaz Kullanılması Neticesinde Meydana Gelen Zayiat başlıkları altında sıralayabiliriz.
Anahtar Kelimeler: Çanakkale Muharebeleri, Zayiat, Şehit, Muhnik Gaz

Anahtar Kelimeler

Çanakkale Muharebeleri, Zayiat, Şehit, Muhnik Gaz

Kaynakça

• ATASE, Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (04 Haziran 1915-09 Ocak 1916), Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayını, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2012, ss.465-466.
• ATASE, Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale Cephesi (Haziran 1914-25 Nisan 1915), Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayını, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2012, ss.246-247.
• ATASE, Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Harekatı (Haziran 1914-Ocak 1916), Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı Yayını, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2014, ss.238-239.
• ATASE, Birinci Dünya Savaşı Çanakkale Cephesi Harekatı (Haziran 1914-Ocak 1916), s.58.
• GÖRGÜLÜ, İsmet, Çanakkale İlk Günde Biterdi, Bilgi Yayınları, Ankara, 2008, s.141.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2011, c. IX, s. 400.
• K.K.K., Kara Harp Okulu Komutanlığı Harp Tarihi-1 Ders Kitabı, s.3/71.
• MUHLMAN, Carl, Çanakkale Savaşı Bir Alman subayın Anıları, Sedat Umran (çev.), Timaş Yayınları, İstanbul, 2009, s.25.
• NACİ, İbrahim (ELDEMİR, Lokman; SILAY, Seyit Ahmet), Allahaısmarladık Çanakkale Savaşı’ nda Bir Şehidin Günlüğü, Şenyıldız Yay. Matbaacılık Ltd. Şti., İstanbul, 2013, s.76.
• Osmanlı belgelerinde Çanakkale Muharebeleri – II, T.C. Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2005, s.84.
• ÖZDEMİR, Bülent, Abdülmecit Mutaf, Çanakkale Muharebatı Cihan Harbinde Osmanlı Harekatı Tarihçesi, Türk Tarih Kurumu, Sarıyıldız Ofset, İstanbul, 2012, ss.62-63.
• VON SANDERS, Liman, Türkiye’de Beş Sene, Osmanlı Genelkurmayı Askeri Tarih Encümeni Tercüme Heyeti (çev.), Bayrak Yayıncılık Matbaacılık, İstanbul, 2010, s.121.
• SAYILIR, Burhan, Türk Kurmay Subayların Gözüyle Çanakkale Savaşı, Salyangoz Yayınları, İstanbul, 2006, s.264.
• WOLF, Klaus, Gelibolu 1915 Birinci Dünya Harbinde Alman-Türk Askeri İttifakı, Eşref Bengi Özbilen (çev.), Yaylacık Matbaacılık, İstanbul, 2014, ss.433-434.