Braille (Kabartma) Yazıya Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 39 Sayı: 1, 271 - 295, 20.03.2019

Mustafa Doğuş Cem Aslan Sümeyye Okyar Adnan Kan

https://doi.org/10.17152/gefad.429774

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada, Braille (kabartma) yazıya yönelik tutumları ölçmek amacıyla
kullanılabilecek bir ölçü aracının geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bu hedef
doğrultusunda, araştırmacılar tarafından sistematik bir işlem süreci takip
edilmiştir. Çalışmanın katılımcılarını 2017-2018 eğitim-öğretim yılı bahar
döneminde eğitim fakültelerinin özel eğitim bölümlerinde lisans öğrenimi gören
üniversite öğrencileri oluşturmuştur. Bu kapsamda, hazırlanan ölçek toplam 567
öğrenciye uygulanmıştır. Öğrencilerden elde edilen ölçek verileri random olarak
ikiye ayrılarak bir grup üzerinde (n=273) açımlayıcı faktör analizi, diğer grup üzerinde (n=294) ise doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi
sonucunda, üç faktör (ilgi ve istek, öğrenme, inanç) ve 18 maddeden oluşan bir
yapı ortaya çıkmıştır. Elde edilen bu yapının geçerliği, doğrulayıcı faktör
analizi ile test edilmiş ve ölçeğin kabul edilebilir düzeyde uyum indeks
değerlerine sahip olduğu görülmüştür. Ölçeğin tamamından elde edilen Crombach
Alfa güvenirlik (iç tutarlık) katsayısı .89 olarak tespit edilmiştir. Faktörlere
ait güvenirlik katsayıları ise .71 ile .83 arasında
değişmiştir. Elde edilen bulgular, ölçeğin Braille yazıya yönelik tutumları
ölçmek için geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir. 

Anahtar Kelimeler

Braille, Tutum, Görme engelli, Ölçek geliştirme, Özel eğitim

Kaynakça

• Amato, S. (2002). Standards and criteria for competence in Braille literacy within teacher preparation programs in the United States and Canada. Journal of Visual Impairment & Blindness, 88, 516-524.Argyropoulos, V., Katsouhs, F., & Ehadou, C. (2006, June). Teachers' and blind students' attitudes towards Braille: A comparative study [Ab]. In Proceedings of the 12th ICEVI world conference 2005 (pp. 1-9). Retrieved February 15, 2008, from http:// www.icevi.org/publications/access%20_to_% 201iteracy_through_braille.html.Aslan, C. (2013a). Görme engellileri tanıma ve sınıflandırma. M. Kök (Ed.), Özel eğitim – I içinde (s. 1-18). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.Aslan, C. (2013b). Görme engellilerin eğitimleri. M. Kök (Ed.), Özel eğitim - I içinde (s.1-21). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi.Aslan, C. (2016). Görme engelliler için yardımcı teknolojiler. S. Çakmak (Ed.), Özel eğitim ve yardımcı teknolojiler içinde (s. 56-92). Ankara: Vize.Ataman, A. (2015). Özel eğitime muhtaç olmanın nedenleri, anlamı ve amaçları. A. Ataman (Ed.), Temel eğitim öğretmenleri için kaynaştırma uygulamaları ve özel eğitim içinde (s. 3-56). Ankara: Vize.Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis: For applied research. New York: Guilford.Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for Windows. London: Routledge. Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem.DeMario, N. & Lang, S. (1998). Teachers' self-assessed competence and attitudes toward literary Braille and the Nemeth-Code. Journal of Visual Impairment & Blindness, 92(5), 354-357. Demiryürek, P. (2017). Görme yetersizliğinde tarama, tanı, değerlendirme. H. Gürgür & P. Şafak (Ed.), İşitme ve görme yetersizliği içinde (s. 216-237). Ankara: Pegem.DeVellis, R. F. (2016). Scale development: Theory and applications. (Vol. 26): SAGE. https://uk.sagepub.com/en-gb/eur/author/robert-f-devellis sayfasından erişilmiştir.Erkormaz, Ü., Etikan, İ., Demir, O., Özdamar, K., & Sanisoğlu, S. N. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Türkiye Klinikleri, 33(1), 210- 223.Erkuş, A. (2003). Psikometri üzerine yazılar. Ankara: Türk Psikologlar Derneği. Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS. London: Sage Publications.Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2006). How to design and evaluate research in education. NY: McGraw-Hill.Gadagbui, G. Y. & Ocloo, M. A. (2006, July). The attitude of children with low vision towards Braille as a form of written communication in schools for the blind in Ghana. Conference paper published on line at the website International Council for the Education of the Visually Impaired.Hung, H. Y. (2008). Teachers' perspectives about Braille literacy in Taiwan. Doctoral Dissertation, Graduate School of The Ohio State University, Ohio.Kan, A. (2017). Ölçme aracı geliştirme. S. Tekindal (Ed.), Eğitimde ölçme ve değerlendirme içinde (s. 241-278). Ankara: Pegem.Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel. Kline, R. B. (2010). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.Koenig, A., J., & Holbrook, M. C. (2000). Literacy skills. In A. J. Koenig & M. C. Holbrook (Eds.). Foundations of education. Vol. II. Instructional strategies for teaching children and youths with visual impairments (pp. 264 330 ). AFB Press, Sewickley, PA.Lusk, K. E., & Corn, A. L. (2006). Learning and using print and Braille: A study of dual-media learners, Part 1. Journal of Visual Impairment & Blindness, 100(10), 606-619. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (1991). Braille kabartma yazı kılavuzu: Öğretmen öğrenci el kitabı. Ankara.Nunnally, J. C. (1978). Psychometric testing. New York: McGraw-Hill.Özdamar, K. (2013). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.Özokçu, O. (2015). Zihinsel yetersizlik, görme yetersizliği, işitme yetersizliği. İ. H. Diken (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma içinde (s. 56-86). Ankara: Pegem.Ponchillia, P. E., & Durant, P. A. (1995). Teaching behaviors and attitudes of Braille instructors in adult rehabilitation centers. Journal of Visual Impairment & Blindness, 89(5), 432-439. Spungin, S. J. (1989). Trends and issues in international education programs for visually handicapped children. Journal of Visual Impairment & Blindness, 83, 41-43. Steiger, J. H. (1990). Structural model evaluation and modification: An interval estimation approach. Multivariate Behavioral Research, 25(2), 173-180.Şafak, P. (2009). Görme yetersizliği olan çocukların eğitimi. G. Akçamete (Ed.), Genel eğitim okullarında özel gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 397-440). Ankara: Kök.Şafak, P. (2017a). Braille yazı sistemi, tarihçesi ve dünyada Braille. P. Şafak (Ed.), Görenler için Braille (kabartma) yazı rehberi içinde (s. 2-23). Ankara: Pegem.Şafak, P. (2017b). Körsağır (görmeyenişitmeyen) çocukların eğitimi. H. Gürgür & P. Şafak (Ed.), İşitme ve görme yetersizliği içinde (s. 238-261). Ankara: Pegem.Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenirlik ve geçerlilik. Ankara: Seçkin.Tabachnick, B. G., & Fidel, L. S. (2001). Using multivarite statistics. MA: Allyn & Bacon.Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel.Thompson, B. (2004). Exploratory and confirmatory factor analysis: Understanding concepts and applications. Washington DC: American Psychological Association.Tuncer, T. (2005). Görme yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (s. 291-309). Ankara: Gündüz.Tuncer, T. (2013). Görme engellilere okuma yazma öğretim kılavuzu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü.Vogel, T., & Wanke, M. (2016). Attitudes and attitude change. NY: Routledge. WaMunyi, C. M. (2017). Analysis of teachers' perceptions on instruction of Braille literacy in primary schools for learners with visual impairment in Kenya. Doctoral Dissertation, Kenyatta University.Wells-Jensen, S., Wells-Jensen, J., & Belknap, G. (2005). Changing the public's attitude toward Braille: A grassroots approach. Journal of Visual Impairment & Blindness, 99(3), 133-140. Wittenstein, S.H. (1993). Braille training and teacher attitudes: Implications for personnel preparation. RE:view, 25(3), 103-111.Wittenstein, S. H. (1994). Braille literacy: Preservice training and teachers' attitudes. Journal of Visual Impairment & Blindness, 88(6). 516-524.Wittenstein, S. H. & Amato, S. (2002, July). Teachers' attitudes towards Braille: The impact of teacher preparation in 90s. Paper presented at AER International Conference. Toronto, Canada. http://www.tsbvi.edu/pds/169 teachers-attitudes-towardsbraillethe-impact-of-teacher-preparation-in-the-90s sayfasından erişilmiştir.