Engelli Çocuğu Olan Ebeveynlerde Evlilik Uyumu Ve Yaşam Doyumunun Değerlendirilmesi Ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 1, 102 - 112, 01.01.2015

Zuhal Ende İnce Fatma Güdücü Tüfekci

Öz

Araştırma, engelli çocuğu olan ebeveynlerde evlilik uyumunu ve yaşam doyumunu değerlendirmek ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Tanımlayıcı olan araştırma, Ağustos-Aralık 2013 tarihleri arasında, Malatya’da bir özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini, engelli çocukların ebeveynleri oluşturmuş, basit rasgele örnekleme yöntemi ile seçilen ve araştırmaya katılmayı kabul eden 123 ebeveyn ile çalışılmıştır. Verilerin toplanmasında, ebeveynlerin özelliklerini belirleyen bir soru formu, Evlilik Uyumu ve Yaşam Doyumu Ölçekleri kullanılmıştır. Elde edilen veriler, yüzdelik dağılımlar, ortalama, varyans analizi ve t testi ile analiz edilmiştir. Araştırmada etik ilkelere bağlı kalınmıştır.
Engelli çocuğu olan ebeveynlerin evlilik uyumunun düşük düzeyde ve yaşam doyumu açısından yaşamlarından az memnun oldukları belirlenmiştir. Evlilik uyumu ve yaşam doyumları arasında pozitif yönde güçlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Meslek, ekonomik durum, madde kullanma ve şiddet görme durumuna göre evlilik uyumu arasında ve öğrenim durumu, meslek, ekonomik durum, çocuk sayısı, madde kullanımı ve şiddet görme durumuna göre yaşam doyumu arasında önemli fark olduğu tespit edilmiştir.
Yaşı, eğitim seviyesi, geliri düşük, serbest meslekle uğraşan, engelli ve diğer çocuklarının sayısı fazla olan, madde bağımlılığı olan ve şiddet gören ebeveynlerin evlilik uyumu ve yaşam doyumu yönünden desteklenmeleri için sağlıklı yaşam programlarının geliştirip uygulanması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engelli Çocuk, Ebeveyn, Evlilik Uyumu, Yaşam Doyumu

Evaluation Of Marıtal Adjustment And Life Satısfaction In Parents With Children With Disabilities And Determination Of The Affecting Factors

Öz

The aim of the present research was to evaluate marital adjustment and life satisfaction in parents with children with disabilities and to determinate affecting factors. The research applied in descriptive type, was carried out between August-December 2013, in a special education and rehabilitation center, in Malatya city center. Population of the study have been created by parents of children with disabilities. Parents (N=123) agreed to participate in the research and selected by simple random sampling method were studied in the research. In data collection, a question form, Marital Adjustment and Life Satisfaction Scales have been applied. The acquired data was analyzed with percentage distributions, average, variance and t test. It has been obeyed to the ethical principals in the research.
It has been determined that there are the lower level of marital adjustment and less level of life satisfaction in parents with disabled children. It has been found that a strong positive relationship is between marital adjustment and life satisfaction. It has been determined that a significant difference among marital adjustment of groups according to the state of occupation, economic status, substance use, and violence. It has been found that a significant difference among life satisfaction of groups according to the state of education, occupation, economic status, number of children, substance abuse and violence. 
It has been suggested that parents who have low age, educational level, income engaged, self-employment more number of children with disabilities and other children, substance abuse, and experience violence must be supported in terms of marital adjustment and life satisfaction, and development of wellness programs.

Anahtar Kelimeler

Disabled Children, Parents, Marital Adjustment, Life Satisfaction

Kaynakça

• 1. Ataman A. Özel Eğitime Muhtaç Olmanın Nedenleri. (ed. A. Ataman) Özel Eğitime Giriş, Gündüz Eğitim Yayıncılık, Ankara- 2003. ss: 9-50.
• 2. Kazak AE (1987). Families With Disabled Children: Stress and Social Networks in Three Samples. Journal of Abnormal Child Psychology 1987;15(1): 137-146.
• 3. Şendil G, Balkan K. Anne Baba Olmak Dizisi, Çocuğun Eğitimi Ailede Başlar. Morpa Kültür Yayınları, İstanbul-2005.
• 4. Akkök F. Farklı Özelliğe Sahip Olan Çocuk Aileleri ve Ailelerle Yapılan Çalışmalar. (ed. A. Ataman) Özel Eğitime Giriş Gündüz Eğitim Yayıncılık, Ankara-2003. ss: 121- 142.
• 5. Özsoy Y, Özyürek M, Eripek S. Özel Eğitime Giriş (9. Baskı). Karatepe Yayınları, Ankara-1998.
• 6. Yörükoğlu A (1998). Çocuk Ruh Sağlığı (22. Baskı). İstanbul: Özgür Yayınları.
• 7. Coşkun Y, Akkaş G. Engelli Çocuğu Olan Annelerin Sürekli Kaygı Düzeyleri İle Sosyal Destek Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir EğitimFakültesi Dergisi 2009;10(1):213-227.
• 8. Floyd FJ, Zmich DE. Marriage and the Parenting Partnership: Perceptions and Interactions of Parents with Mentally Retarded and Typically Developing Children. Child Development 1991;62(6):1434-1448.
• 9. Tutarel-Kışlak Ş. Evlilikte uyum ölçeğinin (EUÖ) güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Psikiyatri Psikoloji Psikofarmakoloji Dergisi 1999; 7(1):50-7.
• 10. Köker S. Comparison of the level of life satisfaction of normal adolescents and adolescents with problems. Unpublished Master’s Thesis, Ankara University, Institute of Social Sciences, Ankara-1991.
• 11. Toros F. Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon, Evlilik Uyumunun ve Çocuğu Algılama Şeklinin Değerlendirilmesi. T Klin Psikiyatri 2002, 3:45-52.
• 12. Fisman SN, Wolf LJ, Noh S, Speechley M. Brief report: psychological effects of parenting stress on parents of autistic children. Journal of Autism and Developmental Disorders 1989;19:157-166.
• 13. Wing L. Otizm el rehberi. Çeviri: Semra Kunt, Tohum Türkiye Otizm Erken Tanı ve Eğitim Vakfı, İstanbul-2005.
• 14. Gündoğdu FB. Otistik ve Normal Çocuğu Olan Ana-Babaların Evlilik Uyumlarını Algılamaları ve Bazı Değişkenler Bakımından Karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara-1995.
• 15. Özekes M, Girli A, Sarısoy M, Yurdakul A. Evlilik İlişkilerinde Engelli Çocuğa Sahip Olmanın Rolü. 10. Ulusal Psikoloji Kongresi, Sözlü Bildiri, Ankara-1998.
• 16. Top F. Zihinsel Engelli Çocuğu Olan Ailelerin Yaşadığı Sorunların İncelenmesi, ÖzVeri Dergisi 2008;5(2):1279-1292.
• 17. Karpat D, Girli A. Yaygın Gelişimsel Bozukluk Tanılı Çocukların Anne-Babalarının Yas Tepkilerinin, Evlilik Uyumlarının ve Sosyal Destek Algılarının İncelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2012;13(2):69-85.
• 18. Baykan Z, Baykan A, Naçar M. Kronik Hastalıklı Çocukları Olan Ailelerin Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Yeni Tıp Dergisi 2010;27: 174-177.
• 19. Deniz EM, Dimaç B, Arıcak T. Engelli Çocuğa Sahip Olan Ebeveynlerin DurumlulukSürekli Kaygı Ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2009; 6: (ISSN: 1303-5134).
• 20. Altay B, Aydın Avcı İ. Huzurevinde Yaşayan Yaşlılarda Özbakım Gücü ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Dicle Tıp Dergisi 2009;36: 275-82.
• 21. Erdem N, Karabulutlu E, Okanlı A, Tan M. Hemodiyaliz Hastalarında Umutsuzluk Ve Yaşam Doyumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2004;1: (ISSN: 1303-5134).
• 22. Sinha SP, Mukerjee N. Marital Adjustment and Personal Space Orientation. The Journal of Social Psychology 1989;130(5):633-639.
• 23. Spanier G. Measuring Dyadic Adjustment: New Scales For Assessing The Quality Of Marriage and Similar Dyads. Journal of Marriage and the Family 1976;38:15-28.
• 24. Beckman PJ. Comparison Of Mothers’ And Fathers’ Perceptions Of The Effect Of Young Children With And Without Disabilities. Am J Ment Retard 1991; 95:585-95.
• 25. Diener E, Diener M, Diener C. Factors Prediciting The Subjective Well-Being Of Nations. J Pers Soc Psychol 1995;69: 851-64.
• 26. Pruchno R, Patrick JH. Mothers And Fathers Of Adults With Chronic Disabilities. Research on Aging 1999;21: 682-713.
• 27. Sloper P, Knussen C, Turner S, Cunningham C. Factors Related To Stress And Satisfaction With Life İn Families Of Children With Down’s Syndrome. J Child Psychol Psychiatry 1991;32: 655-76.
• 28. Akandere M, Acar M, Baştuğ G. Zihinsel ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2009; 22-32.
• 29. Stein JS, Book HE. EQ Duygusal Zekâ ve Başarının Sırrı. Özgür Yayınları, İstanbul- 2003.
• 30. Seltzer MM, Greenberg JS, Floyd FJ, Pettee Y, Hpng J. Life Course Impacts of Parenting A Child With A Disability. Am J Ment Retard 2001; 106(3): 265-86.
• 31. Longo DC, Bond L. Families Of Handicapped Children: Research and Practice. Family Relations 1984; 33:57-65.
• 32. Hobbs N, Perrin J, Irey HT. Issues In The Care of Children With Chronic Illness. In: Katrin E, ed. Handicapped Children. San Francisco. Jossey-Bass. 1985: 224-38.
• 33. Florian V, Findler L. Mental Health And Marital Adaptation Among Mothers Of Children With Cerebral Palsy. Am J Orthopsychiatry 2001; 71(3):358-67.
• 34. Demiray Ö. Evlilikte Uyumun Demografik Özelliklere Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır-2006.