HEMŞİRELİKTEN VE KURUMDAN AYRILMA NİYETİNE İŞE SEÇİM UYGULAMALARI, KURUMA BAĞLILIK VE UMUTSUZLUK DÜZEYİNİN ETKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 4, 22 - 36, 31.12.2016

Şehrinaz Polat Gülgün Uysal Hüseyin Özbey Süheyla Yıldırım

Öz

Bu
çalışmanın amacı, sözleşmeli hemşirelerin (N = 276) hemşirelikten ve kurumdan
ayrılma niyetine, seçim uygulamaları, kuruma bağlılık ve umutsuzluk düzeyinin
etkisi olup olmadığının araştırılmasıdır. Araştırma kesitsel bir araştırmadır.
Araştırmada kullanılan anket formu, Kuruma Bağlılık Ölçeği, Beck Umutsuzluk
Ölçeği, Seçim Uygulamaları Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formundan oluşmaktadır. Tek
değişkenli analizlerde, Hemşirelikten ve Kurumdan Ayrılma Niyeti ile ilişkili
olan değişkenlere lojistik regresyon analizi uygulandı. Kurumdan Ayrılma ve
Hemşirelikten Ayrılma modelinin ikisinin de istatistiksel olarak anlamlı olduğu
görüldü. Seçim uygulamalarına yönelik algıları, tek değişkenli incelemelerde
Hemşirelikten ve Kurumdan Ayrılma Niyeti ile ilişkili bulunmasına rağmen, diğer
değişkenlerle birlikte ele alındığında Hemşirelikten ve Kurumdan Ayılma Niyeti
üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Ayrıca, Umutsuzluk düzeyinin ise Kurumdan
Ayılma Niyetini etkilemediği bulunmuştur. Başarılı hemşirelerin kurumda
kalmasını sağlamak için, yöneticilerin hemşireleri umutsuzluğa iten ve
sadakatsizliğe yol açan uygulamalar azaltmaları gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Seçim Uygulamaları, Kuruma Bağlılık, Umutsuzluk, Kurumdan Ayrılma, Hemşirelikten Ayrılma

Kaynakça

• Aiken L, Clarke S, Sloane D, Sochalski J, Silber J. Hospital Nurse Staffing And Patient Mortality, Nurse Burnout and Job Dissatisfaction. Journal of the American Medical Association. 2002; 288 (16): 1987–1993.
• Hayes LJ, O’Brien-Pallas L, Duffield C, Shamian J, Buchan J, Hughes F, Laschinger HKS, Northf N, Stone PW. Nurse Turnover: A Literature Review. International Journal of Nursing Studies. 2006;43: 237–263.
• Duygulu S, Abaan S. Örgütsel Bağlılık: Çalışanların Kurumda Kalma ya da Kurumdan Ayrılma Kararının Bir Belirleyicisi Organizational Commitment. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007; 61–73.
• Heinen MM, van Achterberg T, Schwendimann R, Zander B, Matthews A, Kozka M, Ensio A, Sjetne IS, Moreno-Casbas T, Ball J, Schoonhoven L. Nurses’ Intention to Leave Their Profession: A Cross Sectional Observational Study in 10 European Countries. International Journal of Nursing Studies. 2013; 50: 174–184.
• Flinkman M, Leino-Kilpi H, Salantera S. Nurses’ Intention To Leave The Profession: İntegrative Review. Journal of Advanced Nursing. 2010; 66(7): 1422–1434.
• Rudman A, Gustavsson P, Hultell D. A Prospective Study Of Nurses’ İntentions To Leave The Profession During Their First Five Years Of Practice İn Sweden. International Journal of Nursing Studies. 2014; 51: 612–624.
• Kocaman G, Seren Ş, Kurt S, Danış B, Erer T. Üç Üniversite Hastanesinde Hemşlire Devir Hızı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2010; 7(1): 34-38
• Currivan DB. The Causal Order of Job Satisfaction and Organizational Commitment in Models of Employee Turnover. Human Resource Management Review.1999; 9(4): 495–524.
• Margrif FD. The Human Resource Role in Addressing the Nursing Shortage. Health Care Superv. 1991;9(4): 53-58.
• Ostroff C, Bowen DE. Moving HR to a Higher Level: HR Practices and Organizational Effectiveness. In K.K. Klein & S.W.J. Kozlowski (Eds.), Multilevel Theory, Research, and Methods in Organizations: Foundations, Extensions and New Directions .San Francisco, CA: Jossey-Bass. (2000).
• Buck JM, Watson JL. Retaining Staff Employees: The Relationship Between Human Resources Management Strategies and Organizational Commitment. Innovative Higher Education. 2002; 26(3): 175-193. DOI: 10.1023/A:1017916922194
• Meyer, JP, Smith CA. HRM Practices And Organizational Commitment: Test Of A Mediation Model. Canadian Journal Of Administrative Sciences. 2000; 17(4): 319-331.
• McElroy JC. Managing Workplace Commitment By Putting People First. Human Resource management Review. 2001; 11: 327-335.
• Gould-Williams J. The İmportance Of HR Practices And Workplace Trust İn Achieving Superior Performance: A Study Of Public-Sector Organizations. International Journal of Human Resource Management. 2003; 14(1): 28-54.
• Gelade GA, Ivery M. The İmpact Of Human Resource Management And Work Climate On Organizational Performance. Personnel Psychology. 2003; 56(2): 383-404.
• Wright PM, Gardner TM, Moynihan LM. The Impact Of HR Practices On The Performance Of Business Units. Human Resource Management Journal. 2003; 13(3): 21-36.
• Paul AK, Anantharaman RN. Influence Of HRM Practices On Organizational Commitment: A Study Among Software Professionals In India. Human Resource Development Quarterly. 2004; 15(1): 77-88.
• Shahnawaz, MG, Juyal RC. Human Resource Management Practices and Organizational Commitment in Different Organizations. Journal of Indian Academy of Applied Psychology. 2006; 32(3): 171-178.
• Smeenk SGA, Eisinga RN, Teelken JC, Doorewaard JACM. The Effects Of HRM Practices And Antecedents On Organizational Commitment Among University Employees. Int. J. of Human Resource Management. 2006; 17(12): 2035–2054.
• Fiorito J, Bozeman D, Young A, Meurs J. Organizational Commitment, Human Resource Practices, And Organizational Characteristics. Journal of Managerial Issues. 2007;19(2: 186-207.
• Wright PM, Kehoe RR. Human Resource Practices And Organizational Commitment: A Deeper Examination. Asia Pacific Journal of Human Resources. 2008; 46(1): 6–20.
• Gellatly IR, Hunter KH, Currie LG, Irving PG. HRM Practices And Organizational Commitment Profiles. The International Journal of Human Resource Management. 2009; 20(4): 869–884.
• Giauque D, Resenterra F, Siggen M. The Relationship Between HRM Practices And Organizational Commitment Of Knowledge Workers. Facts Obtained From Swiss Smes. Human Resource Development International. 2010; 13(2): 185-205.
• Suifan TS. The Effect Of Human Resources Practices On Organizational Commitment: A Jordanian Study. Journal of Management Research. 2015;7(4): 222-232.
• Hashim J. Human Resource Management Practices On Organizational Commitment: The Islamic Perspective. Personnel Review. 2010; 39(6): 785-799.
• Huselid MA. The İmpact Of Human Resource Management Practices On Turnover, Productivity And Corporate Financial Performance. Academy of Management Journal. 1995; 38(3): 635-672.
• Pitt ve Ramaseshan. Realistic Job İnformation And Salesforce Turnover: An İnvestigative Study. Journal of Managerial Psychology. 1995; 10(5): 29–36.
• SamGnanakkan S. Mediating Role Of Organizational Commitment On HR Practices And Turnover Intention Among ICT Professionals. Journal of Management Research. 2010; 10(1): 39-61.
• Kim S. The Impact of Human Resource Management on State Govemment IT Employee Turnover Intentions. Public Personnel Management. 2012; 41(2): 257-
• Slavianska V. Measuring. The Impact of Human Resource Management Practıces On Employee Turnover. Problems of Management in the 21st century. 2012; 4: 63-73. ISSN 2029-6932.
• Şendoğdu AA, Kocabacak A, Güven Ş. The Relationship Between Human Resource Management Practices And Organizational Commitment: A Field Study. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2013; 99: 818 – 827.
• Kehoe RR, Wright PM. The Impact of High-Performance Human Resource Practices on Employees’ Attitudes and Behaviors. Journal of Management. 2013; 39(2): 366-391.
• Ababneh KI, Hackett RD, Schat ACH. The Role of Attributions and Fairness in Understanding Job Applicant Reactions to Selection Procedures and Decisions. J Bus Psychol. 2014; 29:111–129.
• Acar AC. İnsan Kaynakları Temin ve Seçimi. Kaynak T (ed.), Adal Z (ed.), Ataay İ (ed.), Uyargil C (ed.), Sadullah Ö (ed.), Acar AC (ed.), Özçelik O (ed.), Dündar G (ed.), Uluhan R (ed.) İnsan Kaynakları Yönetimi içinde (s. 113-168). İstanbul: 1998.
• Erkuş E. Personel Seçiminde Ölçme ve Değerlendirme. Solmuş T (Ed.) Endüstriyel Klinik Psikoloji ve İnsan Kaynakları Yönetimi (1.Baskı) içinde (s. 113-161). İstanbul: 2002.
• Benli A ve Şahin L. İnsan Kaynakları Yönetiminde İşgören Bulma ve Seçme: Çınar Hotel Uygulaması. Bilgi. 2004; (8): 113-124.
• Küçükkaya G. İnsan Kaynakları Yönetiminde Personel Seçimi ve Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. İstanbul. 2006.
• Özcan D. Personel Seçim Sürecinin Etkinliğinde Psikoteknik Testlerin Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir. 2006.
• Özdinç B. İşe Alım Sürecinin Başarı Kriterleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. Istanbul. 2008.
• Ertürk M. İnsan Kaynakları Yönetimi. Beta Yayınları (1. Baskı). İstanbul. 2011.
• Gilliland SW. The Perceived Fairness of Selection Systems: An Organizational Justice Perspective. Academy of Management Review. 1993; 18(4): 694-734.
• Hausknecht JP, Day DV, Thomas SC. Applicant Reactions to Election Procesdures: An Updated Model and Meta-Analysis. Personnel Hausknecht Psychology. 2004; 57: 639-683.
• Schinkel S, Vianen A, Dierendonck D. Selection Fairness and Outcomes: A Field Study of Interactive Effects on Applicant Reactions. International Journal of Selection and Assessment 2013; 21(1): 23-31.
• Allen NJ, Meyer JP. The Measurement and Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization. Journal of Occupational Psychology. 1990; 63: 1-18.
• Baysal AC, Paksoy M. Mesleğe ve Örgüte Bağlılığın Çok Yönlü İncelenmesinde Meyer-Allen Modeli. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 1999; 28(1): 7-15.
• Beck AT, Weissman, A, Lester D, Trexler L. The Measurement of Pessimism. The Hopelessness Scale. J Consult Clin Psychol. 1974; 42: 861-865.
• Seber G. Beck Umutsuzluk Ölçeğinin Geçerliği ve Güvenirliği Üzerine Bir Çalışma. Doçentlik Tezi. Anadolu Üniversitesi. Eskişehir. 1991.
• Seber G, Dilbaz N, Kaptanoğlu C, Tekin D. Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği. Kriz Dergisi. 1993; 1(3): 139-142.
• Durak A. Beck Umutsuzluk Ölçeği’nin Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi. 1994; 9(31): 1-11.
• Cihangiroğlu N, Teke A, Özata M, Çelen Ö. Mesleki Bağlılık İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin Analizi. Gülhane Tıp Dergisi. 2015; 57: 367-372.
• Benligiray S, Sönmez H. Hemşirelerin Mesleki Bağlılıkları ile Diğer Bağlılık Formları Arasındaki İlişki: Örgüte Bağlılık, İşe Bağlılık ve Aileye Bağlılık. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2011; 28-40.
• Bozkurt Ö, Yurt İ. Kurumsal İtibar Yönetimi Algısının Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Akademik Personel Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Economic and Administrative Studies. 2015; 8(15): 59-75.
• Gider Ö, Şimşek G, Ocak S, Top M. Hastane Organizasyonlarında Örgütsel Bağlılık ve İş Doyumunun Analizi: Hemşireler ve Tıbbi Sekreterler Üzerine Bir Araştırma. Öneri. 2011; 9(35): 93-101.
• Dündar S. Polislerin Umutsuzluk Düzeyi İle Problem Çözme Becerisi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Polis Bilimleri Dergisi. 2008; 10: 77-92.
• Bayram K, Okay T, Dilbaz N, Açıkgöz, Ç. Sivil Savunma Birligi Çalısanlarında Kaygı Umutsuzluk ve Öğrenilmis Güçlülük Düzeyleri ve Posttravmatik Stres Bozukluğu Sıklığı. Kriz Dergisi. 2002; 10(1): 1-9.
• Tercanlı N, Demir V. Beck Umutsuzluk Ölçeğinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi (Gümüşhane İli Örneği). Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012; 1(1): 29-40.
• Günay-İsmailoğlu E, Orgun F. Aday Hemşirelerin Atanıp Atanmamaya Yönelik Kaygı ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi. 2014; 12(4): 92-103.
• Pepe M. The Impact Of Extrinsic Motivational Dissatisfíers On Employee Level Of Job Satisfaction And Commitment Resulting In The Intent To Turnover. Journal of Business & Economics Research. 2010; 8(9): 99-107.
• Wagner CM. Organizational Commitment as a Predictor Variable in Nursing Turnover Research: Literature Review. Journal of Advanced Nursing. 2007; 60(3): 235–247. DOI: 10.1111/j.1365-2648.2007.04421.x
• Bressler M. Planning And Projecting Critical Human Resource Needs: The Relationship Between Hope, Optimism, Organizational Commitment, And Turnover Intention Among U.S. Army Reserve Soldiers. Journal of Behavioral Studies in Business. 2010; 2(1): 1-12.
• Khatri P, Gupta P. Correlates of HRM Practices and Organisational Commitment of Retail Employees in Delhi-NCR. Asia-Pacific Journal of Management Research and Innovation 2015; 11(2): 95–107.
• Whitener EM. Do High Commitment Human Resource Practices Affect Employee Commitment? A cross-level analysis using hierarchical linear modeling. Journal of Management. 2001; 27: 515–35.
• Patrick HA and Sebastian S. Human Resources Management Practices’ Influence on Faculty Commitment in Higher Educational Institutions. Asian Journal of Management Research. 2012; 3(1): 125-138.
• Erenel F. Personel Temin ve Seçim Sürecinde Adaylarda Oluşan Adalet Algısının Örgüte Etkilerinin Analizi. Maliye Finans Yazıları Dergisi. 2012; 26(95): 9-21.
• Kalemci-Tüzün İ. Konaklama İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarının Farklılıkları ve İşgücü Devir Hızıyla İlişkileri. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 2013; 42(1): 61-76.
• Çakmakçı Cahit, Çetin Ş. Öğretmenlerin Kuruma Bağlılık Düzeyleri İle Kurumdan Ayrılma Niyetleri Üzerine Bir Alan Araştırması. KHO Bilim Dergisi. 2012; 22(2): 41-65.
• Çöl G, Gül H. Kişisel Özelliklerin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri ve Kamu Üniversitelerinde Bir Uygulama. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 2005; 19(1): 291-306.
• Tetik S. Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Bağlılık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi. 2012; 4(1): 275-286.
• Çolakoğlu Ü, Ayyıldız T, Cengiz S. Çalışanların Demografik Özelliklerine Göre Örgütsel Bağlılık Boyutlarında Algılama Farklılıkları: Kuşadası’ndaki Beş Yıldızlı Konaklama İşletmeleri Örneği. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi. 2009; 20(1) 77-89.
• Örücü E, Sezen Kışlalıoğlu R. Örgütsel Bağlılık Üzerine Bir Alan Çalışması. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi. 2014; 10(22): 45-65.
• Yeşilkaya M. Örgütsel Bağlılık Düzeyinin Demografik Özellikler Açısından Gösterdiği Farklılıkların İstatistiksel Yöntemlerle İncelenmesi. KAÜ İİBF Dergisi. 2015; 6(9): 185-194.
• Brien-Pallas L, Murphy GT, Shamian J, Li X, Hayes LJ. Impact And Determinants Of Nurse Turnover: A Pan-Canadian Study. Journal of Nursing Management. 2010; 18: 1073–1086.
• Paşaoğlu D. Analysis Of The Relationship Between Human Resources Management Practices And Organizational Commitment From A Strategic Perspective: Findings From The Banking Industry. Procedia - Social And Behavioral Sciences. 2015; 207: 315 – 324.
• Aryee S, Wyatt T, Min MK. Antecedents of Organizational Commitment and Turnover Intentions, Journal of SocialPsychology. 1991; 131(4): 545-56.
• Strachota E, Normandin P, O’Brien N, Clary M, Krukow B. Reasons Registered Nurses Leave or Change Employment Status. JONA. 2003; 33(2): 111-117.
• Tzeng HM. The Influence of Nurses’ Working Motivation and Job Satisfaction on Intention to Quit: An Empirical Investigation in Taiwan. International Journal of Nursing Studies. 2002; 39(8): 867–878.
• Fochsen G, Sjögren K, Josephson M, Lagerström M. Factors contributing to the decision to leave nursing care: a study among Swedish nursing personnel. J Nurs Manage. 2005. 13(4): 338–344.
• Uğur-Gök A. Hemşirelerin Mesleklerini Bırakma Nedenlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir. 2008.
• Oğuztürk Ö, Akça F, Şahin, G. Üniversite Öğrencilerinde Umutsuzluk Düzeyi İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenler Üzerinden İncelenmesi. Klinik Psikiyatri. 2011; 14: 173-184.
• Korkmaz F, Görgülü S. Hemşirelerin Meslek Ölçütleri Bağlamnda Hemşireliğe İlişkin Görüşleri. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2010; 17(1): 1-17.
• Shwu-Ru Liou. An Analysis of the Concept of Organizational Commitment. Nursing Forum. 2008; 43(3): 116-125.
• Yaprak E. Hemşirelerin İşten Ayrılma Niyetlerini Belirleyen Faktörler: Örgüt İklimi, Sosyodemografik ve Çalışma Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi. İzmir. 2009.
• Arnold HJ, Feldman DC. A Multivariate Analysis of the Determinants of Job Turnover. J. Applied. Psych. 1982; 67: 350-360.
• Tett RP, Meyer JP. Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover İntention, and Turnover: Path Analyses Based on Meta-Analytic Findings. Personnel Psychology. 1993; 46: 259-293.
• Guchait P, Cho S. The Impact of Human Resource Management Practices on Intention to Leave of Employees in the Service Industry in India: The Mediating Role of Organizational Commitment. The International Journal of Human Resource Management. 2010; 21(8): 1228–1247.