Ölçek Geliştirme Çalışması: Hemodiyaliz Hastalarında Konfor

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 2, 68 - 77, 31.07.2017

Nuray Şahin Orak Sezgi Çınar Pakyüz Arzu Kartal

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı; hemodiyaliz hastalarının konforunu değerlendirmek
için geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı geliştirmektir.
Yöntem: Metodolojik olarak yapılan araştırmanın örneklemini; üç özel
hemodiyaliz merkezinde tedavi gören 241 kronik hemodiyaliz hastası oluşturdu.
Ölçeğin geçerlik incelemesinde; kapsam geçerliği için kapsam geçerlik oranı
(KGO), yapı geçerliği için faktör analizi ve ölçüt bağımlı ölçek geçerliği için
Pearson’s korelasyon analizi kullanıldı. Güvenirlik incelemesinde; ölçek iç
tutarlığı için madde analizleri ve Cronbach’s alfa güvenirlik katsayısı kullanıldı.
Bulgular: Ölçekte yer alan maddelere ilişkin uzman görüşleri arasında uyum
olduğu saptandı (KGO= 0.72). Yapı geçerliği için yapılan açıklayıcı faktör analizi
sonucunda 9 maddelik 2 faktörlü bir ölçek yapısına ulaşıldı. Ölçüt bağımlı
geçerlik için Durumluk Kaygı Envanteri kullanıldı. Durumluk Kaygı Envanteri ile
Hemodiyaliz Konfor Ölçeği ortalama puanları (sırayla; X=27.64±6.65 ve
X=33.95±8.35) arasında negatif yönde anlamlı korelasyon (r=-0.33; p<0.01)
bulundu. Ölçeğin Cronbach’s alfa güvenirlik katsayısı ise 0.87’dir.
Sonuç: Geliştirilen Hemodiyaliz Konfor Ölçeği geçerlik ve güvenirliği iyi
düzeyde olan bir ölçektir. Hemodiyaliz Konfor Ölçeği beşli Likert tipinde bir
ölçek olup, 9 maddeden ve 2 alt boyuttan oluşmaktadır. Bu ölçek, kronik
hemodiyaliz tedavisi alan hastaların konforunu belirlemek için kullanılabilecek
geçerli ve güvenilir bir ölçektir.

Anahtar Kelimeler

Hemodiyaliz, konfor, geçerlik ve güvenirlik analizler

Kaynakça

• 1. Dowd T. Katharine Kolcaba: Theory of Comfort. In Alligood MR, Tomey AM, eds. Nursing Theorists and Their Work. 7nd ed., Missouri: Mosby; 2010. p.706-721
• 2. Çınar Yücel Ş. Kolcaba’nın konfor kuramı. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi 2011; 27(2): 79-88.
• 3. Karabacak Ü, Acaroğlu R. (2011). Konfor kuramı. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi 2011; 4(1): 197-202.
• 4. Kolcaba K. Y. A taxonomic structure for the concept comfort. Image: Journal of Nursing Scholarship 1991; 23(4): 237-240.
• 5. Kolcaba K. Holistic comfort: operationalizing the construct as a nurse-sensitive outcome. Advances in Nursing Science 1992; 15(1): 1-10.
• 6. Kolcaba K. A theory of holistic comfort for nursing. Journal of Advanced Nursing 1994; 19(6): 1178-1184.
• 7. Kolcaba K. Comfort Theory and Practice: A Vision for Holistic Health Care and Research. Canada: Springer Publishing Company; 2003.
• 8. Orak NŞ. Konfor kuramı. Ocakçı AF, Alpar ŞE, eds. Hemşirelikte Kavram, Kuram ve Model Örnekleri. 1. Baskı. İstanbul:İstanbul Tıp Kitabevi; 2013. s.39-56.
• 9. Esin MN. Veri toplama yöntem ve araçları & Veri toplama araçlarının güvenirlik ve geçerliği. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN. Eds. Hemşirelikte Araştırma: Süreç, Uygulama ve Kritik. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2014. s.193-234.
• 10. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005.
• 11. Özdamar K. Güvenirlik ve soru analizi. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. 4. Baskı. Eskişehir: Etam AŞ; 2002. s.511-525.
• 12. Öner N, LeCompte A. Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı. 2. Baskı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Matbaası; 1985.
• 13. Süleymanlar G, Ateş K, Seyahi N. Türkiye’de Nefroloji, Diyaliz ve Transplantasyon, T.C. Sağlık Bakanlığı ve Türk Nefroloji Derneği Ortak Raporu 2014. Ankara: Türk Nefroloji Derneği Yayınları; 2015. s.7-9 Erişim adresi: http://www.tsn.org.tr/folders/file/2014-REGISTRY-KITABI.pdf (Erişim Tarihi: 17.05.2017)
• 14. Akgöz N, Arslan S. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda yaşanan semptomların incelenmesi. Nefroloji Hemşireliği Dergisi 2017;1(12): 20-28.
• 15. Coşar AA, Çınar Pakyüz S. Scale development study: Fluid control in hemodialysis patients. Japan Journal of Nursing Science 2016; 13: 174-182.
• 16. Murray AM, Tupper D, Knopman DS, Gilbertson DT, Pederson SL, Li S. et al. Cognitive impairment in hemodialysis patient is common. Neurology 2006; 67: 216-223.
• 17. Odagiri G, Sugawara N, Kikuchi A., Takahashi I, Umeda T., Satoh H. Et al. Cognitive function among hemodialysis patients in Japan. Annals of General Psyciatry 2011; 10: 1-5.
• 18. Büyüköztürk Ş. Testlerin Geçerlik ve Güvenirlik Analizlerinde Kullanılan Bazı İstatistikler. Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. 15. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2011. s.167-182.
• 19. Erefe İ. Veri toplama araçlarının niteliği. Erefe İ. ed. Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri. İzmir: Odak Ofset; 2002. s. 169-88.
• 20. 20.Akgül A. Korelasyon Analizi. Tıbbi Araştırmalarda İstatistik Analiz Teknikleri: SPSS Uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Emek Ofset Ltd. Şti; 2003. s.382-403.
• 21. Karasar N. Ölçme ve Araçlarında Aranan Nitelikler. Bilimsel Araştırma Yöntemi. 19. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım; 2009. s. 147-153.
• 22. Orak NŞ, Alpar ŞE. Hemşirelerin Profesyonel Değerleri Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. MÜSBED 2012; 2(Suppl. 1): 22-31.
• 23. Öner N. Türkiye’de Kullanılan Psikolojik Testler Bir Başvuru Kaynağı. 2. Baskı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi; 1996.
• 24. Büyüköztürk Ş. Çok Değişkenli İstatistikler. Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı. 15. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2011. s. 145-144.