Âkifzâde Abdurrahim Efendi ve “Mir’âtü’n-Nâzırîn”Adlı Eseri Bağlamında Tasavvufî Görüşleri*

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 32, 527 - 556, 30.12.2017

Nuran Çetin

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.378978

Öz

İlk çağlardan beri muhtelif medeniyetlere ev sahipliği yapan Amasya, Anadolu coğrafyası üzerinde yer alan köklü şehirlerden biridir. Amasya’nın tarihî dokusuna bakıldığında, mezkûr kentte çok sayıda ilim, fikir sanat ve devlet adamının yetiştiği anlaşılmaktadır. Bu anlamda Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyılın sonu ile XIX. yüzyılın başında yaşayan Âkifzâde Abdurrahim Efendi müderrislik, mütefekkirlik ve mutasavvıflık yönü ile Amasya’nın yetiştirdiği önemli şahsiyetlerden biridir. 

Bu makalede, eserleri ve icrâ ettiği görevleri ile iyi bir ilmî birikime sahip olan Âkifzâde Abdurrahim Efendi ve onun tasavvufa dair kaleme aldığı Mir’âtü’n-nâzırîn adlı eseri tanınmaya çalışılacaktır. Bu amaca yönelik olarak ele alınan makale, giriş ve iki bölümden oluşacaktır. Birinci bölümde Âkifzâde Abdurrahim Efendi’nin hayatı ve eserlerine, ikinci bölümde ise Mir’âtü’n-nâzırîn’deki tasavvufî görüşlerine yer verilecektir. Sonuç kısmında ise konuyla ilgili bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Amasyalı Âkifzâde Abdurrahim Efendi, Fakih, Tasavvuf, Mütefekkir

Âkifzâde Abdurrahim Efendi From Amasya, And His Sufic Viewpoints In His WorK “Mi̇rTü’n-Nâzirîn”

Öz

Amasya has hosted several civilizations since ancient times, and is one of the most profound cities located on the Anatolian geographical area. When the historical tissue of Amasya is considered, it is understood that many statesmen, men of letter and men of art were raised in this city throughout history. In this context, Âkifzâde Abdurrahim Efendi, who lived in late XVIII. Century and early XIX. Century in the Ottoman State comes to the forefront as a teacher, thinker, and Sufi raised in the city of Amasya. Âkifzâde Abdurrahim Efendi, who had a good scientific knowledge compilation with his works and duties, and his work “Mir’âtü’n-nâzırîn”, which was written by him on Sufism, will be introduced in this study. The article, which will be designed in agreement with this purpose, will consist of an Introduction and two subsequent sections. In the first section, the life and works of Âkifzâde Abdurrahim Efendi will be included, and in the second section, his sufic viewpoints written in Mir’âtü’n-nâzırîn will be included. In the Conclusion section, a general evaluation will be made about the study topic. 

Anahtar Kelimeler

Âkifzâde Abdurrahim Efendi from Amasya, Canonist, Sufism, Thinker, Sufi

Kaynakça

• Abdizâde Hüseyin Hüsâmeddin Yaşar, Amasya Tarihi, Necm-i İstikbâl Matbaası, İstanbul 1329-1332.
• Abdurrezak Kâşânî, Letâifu’l-a’lâm fî işârâtı ehli’l-ilhâm (Tasavvuf Sözlüğü), çev.: Ekrem Demirli, İz Yay., İstanbul 2004.
• Âkifzâde Abdurrahim Efendi, Mir’âtü’n-nâzırîn fî münebbihâti’l-mutasavvıfeti’t-tâhirîn, Süleymaniye Kütüphanesi, Es’ad Efendi, no: 1706.
• Âkifzâde Abdurrahim Efendi, Mir’âtü’n-nâzırîn fî münebbihâti’l-mutasavvıfi’t-tâhirîn tercümesi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı Osman Ergin Yazmaları, no: 802.
• Âkifzâde Abdurrahim Efendi, Mir’âtü’n-nâzırîn fî münebbihâti’l-mutasavvıfeti’t-tâhirîn tercümesi, Süleymaniye Kütüphanesi, H. Hayri-Abdi Efendi, no: 30.
• Akifzâde Abdurrahim el-Amasî, Kitâbü’l-mecmû‘ fi’l-meşhûdi ve’l-mesmû‘, Millet Kütüphanesi, Ali Emirî, Arabi, no: 2527.
• Âkifzâde Abdurrahim, Kitâbü’l- mecmû‘ fi’l-meşhûdi ve’l-mesmû‘, çev.: Hikmet Özdemir, İstanbul 1998.
• Ali Rıza Karabulut-Ahmet Turan Karabulut, Mu‘cemü’t-târihi’t-türâsi’l-islâmî fî mektebâti’l-âlem: el-mahtûtât ve’l-matbuât ( Dünya Kütüphanelerinde Mevcut İslâm Kültür Tarihi ile İlgili Eserler Ansiklopedisi), Mektebe Yayınları, Kayseri ts.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-müellifîn, İstanbul 1990.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Îzâhu’l-meknûn fi’z-zeyli alâ Keşfi’z-zunûn, İstanbul 1971.
• Bursalı Mehmed Tahir Efendi, Osmanlı Müellifleri, Matbaai Âmire, İstanbul 1333.
• Hayreddin Ziriklî, el-‘lâm kamûsu terâcimi li eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ, Beyrut 1992.
• Kaya, Süleyman. Âkifzâde’nin “Mecelletü’l-mehâkim İsimli Eseri Çerçevesinde Osmanlı Fetvasında Değişim”, Marmara Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Dergisi, İstanbul 2011, sayı: 40, s. 93-108.
• Olcay, Osman Fevzi. Amasya Ünlüleri, çev.: Turan Böcekci, Amasya Belediyesi Kültür Yayınları, Amasya 2002.
• Olcay, Osman Fevzi. Amasya Şehri, Sad. Harun Küçük-Kurtuluş Altunbaş, Amasya Belediyesi Kültür Yay., Amasya 2010.
• Ömer Rıza Kehhâle, Mu‘cemü’l-müellifîn terâcimu musannifi’l-kütübi’l-arabiyye, Beyrut, 1957. Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Marifet Yayınları, İstanbul 1999.