TÜRKİYE'DE İHRACATA DAYALI SANAYİLEŞME STRATEJİSİ UYGULAMALARI VE İMALAT SANAYİİ ÜZERİNDE ETKİNLİĞİ: NEDENSELLİK ANALİZİ (1990-2008)

Yıl 2010, Cilt: 60 Sayı: 2, 135 - 156, 09.06.2011

Semanur Soyyiğit

Öz

Türkiye'de ithal ikamesi sanayileşme stratejisi terk edilerek, 1980
yılından günümüze ihracata dayalı sanayileşme stratejisi uygulanmaktadır.
Kuşkusuz ki, imalat sanayii, gelişmekte olan ülkeler için kalkınma ile eş anlamlı
olan sanayileşmenin sağlanmasında büyük öneme sahiptir. Rekabetçi üstünlükler
doğrultusunda ihracat yapısını geliştirerek ekonomik büyümenin hedeflendiği
Türkiye, 1990'lardan itibaren serbestleşme sürecini büyük ölçüde sağlamış ve
sanayileşmeye yönelik önemli politikalar uygulamıştır. Bu çalışmada, Türk
imalat sanayii kapsamında ihracata dayalı sanayileşme stratejisinin etkinliği
incelenmektedir. Toda-Yamamoto nedensellik yaklaşımı kullanılarak yapılan
analiz 1990–2008 dönemini kapsamaktadır. Analiz sonuçları imalat sanayii
ihracatının ve GSYİH'nin ara ve yatırım malları ithalatına bağımlı olduğunu
ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

İhracata dayalı sanayileşme stratejisi, Türk imalat sanayii, Toda-Yamamoto nedensellik yaklaşımı

Kaynakça

• Aalen, Odd O. ve Arnoldo FRIGESSI (2007), “What Can Statistics Contribute to a Causal Understanding?”, Board of the Foundation of the Scandinavian Journal of Statistics, Vol. 34, s. 155-168.
• BaĢkaya, Fikret (2004), Devletçilikten 24 Ocak Kararlarına Türkiye Ekonomisinde Ġki Bunalım Dönemi, 2. bs., Ankara, Maki Basın Yayın.
• Berksoy, Taner (1994), DıĢ Ticarette LiberalleĢme ve Ġthalat Eğilimi,Ġstanbul, Ġstanbul Ticaret Odası (ĠTO) Yayını, Yayın No.: 1994-27.
• Çil Yavuz, Nilgün (2006), “Türkiye’de Ġhracat ve Ġktisadi Büyüme Arasında Nedensellik Analizi”, Prof. Dr. Turan Yazgan’a Armağan, 25 July 2006, (Çevrimiçi) http://iibf.kou.edu.tr/ceko/armaganlar/ turanyazgan/38.pdf , (23.01.2008), s.970.
• Çil Yavuz, Nilgün (2006), “Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi: Yapısal Kırılma ve Nedensellik Analizi”, DoğuĢ Üniversitesi Dergisi, 7 (2), s. 162-171.
• DEMĠRCAN, Esra Siverekli ve Meliha ENER (2004), KüreselleĢen Dünyada IMF Politikaları ve Türkiye, Ankara, Roma Yayınları.
• Doğan, Seyhun (2006), “2000’li Yıllarda Türkiye’nin Ekonomik Ġstikrar ArayıĢları”, Maliye AraĢtırma Merkezi Konferansları, Seri: 49, Ġstanbul, s.101-122.
• Eğilmez, Mahfi ve Ercan Kumcu (2005), Ekonomi Politikası Teori ve Türkiye Uygulaması, 9.bs., Remzi Kitabevi.
• Erdoğan, SavaĢ (2006), “Türkiye’de Ġhracat Yapısındaki DeğiĢme ve Büyüme ĠliĢkisi: Koentegrasyon ve Nedensellik Testi Uygulaması”, Selçuk Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Dergisi, S.10, s. 30-39.
• Eser, Uğur (1993), Türkiye’de SanayileĢme, 1.bs., Ġmge Kitabevi Yayınları.
• Gerni, Cevat, Ö. Selçuk Emsen ve M. Kemal Değer (2008), “Ġthalata Dayalı Ġhracat ve Ekonomik Büyüme: 1980–2006 Türkiye Deneyimi”, DEÜ ĠĠBF 2.Ulusal Ġktisat Kongresi, 20-22 ġubat 2008, (Çevrimiçi) http://www.deu.edu.tr/userweb/iibf_kongre/dosyalar/deger.pdf , (06.06.2008), s.16.
• Günaydın, Ġhsan (2004), “Vergi-Harcama TartıĢması: Türkiye Örneği”, DoğuĢ Üniversitesi Dergisi, 5 (2), s. 163-181.
• Han, Ergül ve Ayten AyĢe Kaya (2006), Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika, 5. bs., Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Hatemi, Abdulnasser ve Manuchehr Irandoust (2000), “Time-series Evidence for Balassa’s Export-Led Growth Hypothesis”, The Journal of International Trade & Economic Development, 9: 3, s. 355-365.
• Kılıçbay, Ahmet (1985), Türk Ekonomisi Modeller Politikalar Stratejiler, 2. bs., Türkiye ĠĢ Bankası Kültür Yayınları.
• Kopits, George ve David Robinson (1989), “Fiscal Policy and External Performance: The Turkish Experience”, IMF Working Paper, WP/89/20.
• Kösekahyaoğlu, Levent ve Canan ġentürk (2006), “Ġhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Testi: Türkiye ve Yeni GeliĢen Ekonomiler Üzerine KarĢılaĢtırmalı Bir Ġnceleme”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Vol. 2, S. 4, s. 23-45.
• Lau, Evan ve Chan Tze Haw (2003), “Transmission Mechanism of Twin Deficits Hypothesis: Evidence From Two Neighbouring Countries”, INTI Journal, Vol.1, No. 3, s.159-166.
• Oyan, Oğuz (1989), DıĢa Açılma ve Mali Politikalar Türkiye: 1980-1989, 2. bs., V Yayınları. Ramos (2001), Fransisco F. Riberio, “Exports, Imports and Economic Growth in Portugal: Evidence from Causality and Cointegration Analysis”, Economic Modelling, 18.
• Seyidoğlu, Halil (1982), Türkiye’de SanayileĢme ve DıĢ Ticaret Politikası, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Soyak, Alkan ve Nadir Eroğlu (2008), “Türkiye’nin Kalkınma AnlayıĢının DönüĢümünde IMFDünya Bankası Yapısal Uyum Politikalarının Rolü”, Munich Personal RePEc Archive, MPRA Paper No: 11466.
• ġahin, Hüseyin (2007), Türkiye Ekonomisi Tarihsel GeliĢimi-Bugünkü Durumu, 9. bs., Bursa, Ezgi Kitabevi Yayınları.
• ġimĢek, Muammer (2003), “Ġhracata Dayalı Büyüme Hipotezinin Türkiye Ekonomisi Verileri Ġle Analizi 1960-2002”, Dokuz Eylül Üniversitesi Ġ.Ġ.B.F. Dergisi, C. 18, S. 2, s. 43-63.
• Tuna, Yusuf (1990), SanayileĢme Stratejileri ve Türkiye, Deniz Harp Okulu Komutanlığı, Ġstanbul.
• Tuncer, Ġsmail (2002), “Türkiye’de Ġhracat, Ġthalat ve Büyüme: Toda-Yamamoto Yöntemiyle Granger Nedensellik Analizleri (1980-2000)”, Enstitü Dergisi, C. 9, S. 9, s. 89-107.
• Türkiye Ġstatistik Kurumu (2009), Ġstatistik Göstergeler 1923-2008, Ankara, Yayın No: 3361.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, (Çevrimiçi) http://evds.tcmb.gov.tr/
• TÜSĠAD (2008), Türkiye Sanayiine Sektörel BakıĢ, TÜSĠAD Yayın No: TÜSĠAD-T/2008- 05/466.
• Uygur, Ercan (2001), “Krizden Krize Türkiye: 2000 Kasım ve 2001 ġubat Krizleri”, Türkiye Ekonomi Kurumu TartıĢma Metni, 2001, (Çevrimiçi) http://www.econturk.org/Turkiyeekonomisi/krizden krize.pdf , (08.05.2008).