Dini Grupların Dini Bilgi Kaynaklarını Kullanırken Araçsallaştırdığı Formlar (FETÖ Örneği)

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 65 - 82, 15.12.2017

Emine Kaya

Öz

İslam’ın bilgi kaynakları Kur’an ve
sünnettir. Kuran ve sünnet dini gruplar tarafından araçsallaştırılmaktadır Dini
gruplar Kur’an ve sünneti çeşitli formlar içerisinde ve çeşitli amaçlar
doğrultusunda kullanmaktadır. Bu amaçlar kimi zaman insanlara bilgi vermek,
onları aydınlatmakken; kimi zaman insanları etkilemek, onları kendi safına
çekmek olabilir. Türkiye’de dini grupların dini bilgi kaynaklarını kullanımda araçsallaştırdığı
formlar ile ilgili literatüre bakıldığında Sarıkaya’nın (2001) sohbetin/vaazın
işlevinden bahsettiği çalışması, Büyükkara’nın (2007) dini gruplarda lider vaazlarının propagandaya dönüşmesini
ele alması ve Sevinç’in (2012) vaazın araçsallığı ile ilgili
yaptığı çalışma ön plandadır. Bu makalede ise Gülen Cemaati’nin İslam’ın bilgi kaynaklarını hangi formlar
aracılığıyla kullandığını ortaya konulacaktır. Buna bağlı olarak bu makalenin temel amacı, Gülen cemaatinin dini bilgi
kaynaklarını 1) Vaaz/sohbetler 2) Rüya, ilham, keşif ve Rüya, ilham, keşif ve keramet 3) Yayın grupları 4) Manipülasyonlar/ propagandalar ile kullanarak
nasıl işlevsel hale getirildiğini açıklamaktır. Fetullah Gülen,
Kur’an ve sünnete en çok vaaz ve sohbetlerde başvurmaktadır. Cemaat, rüya,
keşif, ilham ve keramet ile ilgili sübjektif dini tecrübeleri de dini bir bilgi
kaynağı olarak görmektedir. Dini grupların kendi bilgi aktını oluşturduğu yayın
gruplarında ve propaganda/manipülasyonları içerisinde Kur’an ve sünneti
işlevsel hale getirdiği ortadadır. Ayrıca bu makalede saha taraması
ve içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Fetullah Gülen’in vaaz/sohbet
videolarından, haberlerden ve ulaşılan kaynaklardan çıkarımlar yapılmış ve veri
olarak kullanılmıştır. Vaaz ve sohbetlerinden yapılan alıntılarda anlaşılması
güç kısımlar bütünlüğü ve bağlamı bozmayacak şekilde düzeltilmiş ve
kısaltılmıştır. Türkiye’de dini grupların ve özelde Gülen Cemaatinin dini
bilgiyi aktarmada araçsallaştırdığı formlar üzerine bütüncül bir çalışma
olmaması bu makaleyi önemli ve özgün kılmaktadır. Sonuç olarak Gülen, toplumun Kur’an’a,
sünnete, sahabe yaşantısına ilişkin hassasiyetini kullanarak insanları
etkilemiştir. İnfak çerçevesinde himmet paraları toplanmış, itaat ile Cemaat
dışında hareket edemeyen müntesipler yetiştirilmiştir. Rüyalar ile sıkıntıya
düşülen konular çözülmüş ve Hz. Peygamber adeta Cemaat toplantılarında ve
organizasyonlarında bulundurulmuştur. Cemaat, Türkiye’ye yaşattığı acı
tecrübenin yanında dini gruplara ve dini gruplara mensup Müslümanlara dair
olumsuz bir algının oluşmasına sebep olmuştur.

Anahtar Kelimeler

FETÖ, Dini bilgi kaynakları, Yayın grupları, Manipülasyonlar, Propaganda

Forms Instrumentalised While Using Sources of Religious Knownledge By Religious Groups (FETO Case)

Öz

The Qur'an and
Sunnah, the basic sources of Islam, are used by religious groups for various
purposes. These goals vary according to the existence of religious groups and
the aims that groups want to achieve. The use of religious arguments in various
forms in religious groups is very important to create a new and effective
discourse and to involve people in the group mechanism. In this context, the
subject of the essay is to reveal the forms through which Fetullah Gulen
Community uses Islam's sources of information. The main purpose of this article
is to explain how the Gülen community's religious sources of knowledge are made
functional by using sermons /conversations, dream, inspiration, oracle,
broadcast groups, manipulations/propaganda. In addition, content analysis
method is used in this article. As a result, Gulen affects the people by using
sensitivity to the Qur'an, sunnah, life of companionship. In the frame of the
help, money was collected, and martens who were unable to move outside the
congregation by obedience were raised. Issues that were troubled with dreams
were solved and The Prophet Muhammed was found in congregational meetings and
organizations. The community has caused a negative reaction to Muslims
belonging to religious groups and religious groups as well as suffering
experience in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Feto, Sources of Religious İnformation, Broadcast groups, Manipulations, Propaganda, Instrumentalized forms

Kaynakça

• Ağlayan Gözlere, (2012) ‘‘Hocaefendi hizmet benim sevgilim oldu…’’ https://www.youtube.com/watch?v=8Gt7VoJdk78 01.03.2017
• Arslan, H. (2016). Dini Gruplar ve Siyaset 2 FETÖ/ PDY, Ankara: Ankara Okulu
• Ay, M., Düzgün, Ş. A., Esen M., (2011.) Sistematik Kelam, Ahmet Akbulut (Ed) Ankara: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları
• Bamteli (2017a) ‘‘İtirafçı Kılıklı Müfteriler’’ https://www.youtube.com/watch?v=wULKUc3AjAE 13.04.2017
• Bamteli (2017b) ‘‘Mahpuslar, Mazlumlar, Muhacirler’’ https://www.youtube.com/watch?v=_eo0dTtny4s 18.05.2017
• Büyükkara, M. A. (2007). ‘‘Dinî Grup Yapılarında Dine İlişkin Muhtemel Anlama ve Temsil Sorunları’’ İslam Araştırmaları Dergisi, S: 7
• Cumhuriyet (2016). http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/siyaset/575381/iste_kapatilan_45_gazete__16_televizyon__16_dergi__3_haber_ajansi_ve_23_radyonun_ismi.html 20.06.2017
• Çağrı T. (2014) ‘‘Cemaat, ‘rüya’ ile kandırıyor’’ http://www.yeniakit.com.tr/haber/cemaat-ruya-ile-kandiriyor-12786.html (25.01.2017)
• Çakır, R. (1990). Ayet ve Slogan, İstanbul: Metis Yayınları
• Çelebi, İ. (t.y.) TDV İslam Ansiklopedisi C:35 http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=350307 19.04.2017
• Demir, H. ( 2017) ‘‘Ezoterik Radikal Bir Nifak Hareketi Olarak FETÖ’’ Diyanet Aylık Dergi S: 313.
• Düzgün, Ş. A. (Ed) (2013). Kelam El Kitabı, Ankara: Grafiker Yayınları
• Gülen, F. (2011) ‘‘Usuluddin’’ https://www.youtube.com/watch?v=9Dl0HF3RCMI 15.05.2017
• Gülen, F. (2014) ‘‘İmanınız varsa dayanacaksınız.’’ https://www.youtube.com/watch?v=5g86cyBaLYk ( 20.03.2017)
• Gülen, F. (2015) ‘‘Gönülden Nağmeler. Sabredenleri Müjdele...’’ https://www.youtube.com/watch?v=EAy5abkLNnA (27.03.2017)
• Gülen, F. (2016) https://books.google.com.tr/books?id=1FPzCwAAQBAJ&pg=PT2313&lpg=PT2313&dq=onlar+oyle+bir+topluluktur+ki+onlarla+oturup+kalkan&source=bl&ots=me9uCuDW9c&sig=ULNHUWJ82pIChyqoTApQsTHLM-c&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwi6r-bk6u3TAhXmCJoKHZYkD_cQ6AEIIjAA#v=onepage&q=onlar%20oyle%20bir%20topluluktur%20ki%20onlarla%20oturup%20kalkan&f=false 04.04.2017
• Gülen, F. (2017) ‘‘Musab b. Umeyr’’https://www.youtube.com/watch?v=6io44BleRmc 15.05.2017
• Gülen 1 (2017) ‘‘Ebu Bekir, Ömer, Osman, Ali ve sahabe-i kiram efendilerimizin teâvünü’’ https://www.youtube.com/watch?v=GlXpWO8BbWw 15.05.2017
• Gülen 2. (2015) ‘‘Sabredenleri Müjdele’’ https://www.youtube.com/watch?v=EAy5abkLNnA 15.05.2017
• Hey Gidi Günler. (2015) https://www.youtube.com/watch?v=yRXmQsUOH90 15.05.2017
• FETÖ İstismarı, (2016) ‘‘Sayısız FETÖ istismarı Diyanet Raporunda’’ http://www.sabah.com.tr/gundem/2016/09/22/sayisiz-feto-istismari-diyanet-raporunda (25.01.2015)
• Hicranınla Yandım (2014) ‘‘M.Fethullah Gülen Hocaefendi - Sahabe Fedakârlığı’’ https://www.youtube.com/watch?v=p4rbaAy1gzg ( 21.03.2017)
• Kocadağ, Y. (2015) ‘‘Selefilik: Sebepleri, Tehlikeleri ve Karşı Stratejiler’’ Mezhep Araştırmaları, 8, (2) ss. 254.
• Müsbet Hareket (2015) https://www.youtube.com/watch?v=s4yMFNgiiWk 19.04.2017
• Olağanüstü Din Şurası. (2016). ‘‘Dini İstismar Hareketi FETÖ/PDY’’ https://webdosya.diyanet.gov.tr/anasayfa/UserFiles/Document/TextDocs/9a7d78e1-1513-4ef7-b294-e24dd4151b33.pdf erişim 10.04.2017
• Ökten, G. (2015). ‘‘Kur’an’a Göre Bilginin Kaynakları’’ Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S: 39
• Sarıkaya, M. S. (2001). ‘‘Dini Zihniyetimizin Oluşumunda Dini Tarikat ve Cemaatlerin Olumsuz İz Düşümleri’’ İnsan Bilimleri Araştırmaları Dergisi, S: 5-6,
• Sevinç B. (2012). ‘‘Dinî Grupların Hafıza Zinciri Olarak Vaazın Araçsallığı: Kotku ve Gülen Örneği’’ Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53: (2)
• STV (2016) ‘‘Hristiyan ve Yahudilerin Cennete gitme bölümü’’ https://www.youtube.com/watch?v=cPES4SfeCzU 18.05.2017
• Sohbetler (2016a) ‘‘M.Fethullah Gülen Hocaefendi - Derleme Vaaz IZDIRAP’’ https://www.youtube.com/watch?v=-_3uZKsi0wM (15.03.2017)
• Sohbetler, (2016b) ‘‘M.Fethullah Gülen Hocaefendi - Cesaret ve Korkmama’’ https://www.youtube.com/watch?v=7zu8AgyqnyQ (11.03.2017)
• Sohbetler (2017) ‘‘Şadırvan Cami Sohbeti’’ https://www.youtube.com/watch?v=yOCzqEH4EFM 19.04.2017
• Şener N. (2010) Ergenekon Belgelerinde Fetullah Gülen ve Cemaat, İstanbul: Destek Yayınevi
• Tatlıcan, İ. (2014) ‘‘Nurculuk ile Gülen Cemaati Arasındaki 8 Fark’’ http://www.risalehaber.com/nurculuk-ile-gulen-cemaati-arasindaki-8-fark-200369h.htm (11.04.2017)
• TBMM. (2017). ‘‘FETÖ/ PDY Meclis Araştırma Komisyonu Raporu’’ t24.com.tr/files/20161222094641_yeni-duzeltilmis-rapor-15.12.2016.pdf 21.04.2017
• Turan, A. (2017) ‘‘Said-i Nursi ve Nurculuk’’ http://omu.dergipark.gov.tr/omuifd/issue/20305/215578 05.02.2017
• Veren, N. (2007). ABD'nin Truva Atı Fetullah Gülen Hareketi: Kuşatma https://docs.google.com/file/d/0B1uPmG61ZGd0TFVMclZOZ2ZuQXc/view 10.02.2017
• Yavuz, H. (2005). Modernleşen Müslümanlar Nurcular, Nakşiler, Milli Görüş ve AK Parti, İstanbul: Kitap Yayınevi
• Yavuz, Y. Ş., Tdv İslam Ansiklopedisi C:25 http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=250269 04.05.2017