Efforts to Similarize Religious Groups During The Ottoman Reformation Age: Example of Tadkîk Al- Muallafat Commission

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 33, 15.12.2017

Zekeriya Işık

Öz

 

In Ottomans, the efforts for modernization took place
under external pressures trying to Westernize the dynamics of the state and
society and internal difficulties presented by the historical adventure of
Ottoman State. In particular, disposition of the Janizary-Bektashi spiral did
not only led to significant changes and transformations in military terms, but
also in religious and cultural aspects too. Rather than the insight traditions
with a wide ontological and epistemological area with no borders, the state has
preferred the Sunni/academic Islam which was in a more preferable condition in
terms of legitimizing the secular pressures of reformation and the society was
tried to be made religiously and culturally similar around it. This was done
with policies limiting the faiths and minds of certain groups, trying to pull
them towards academic Islam, rather than disposing those groups. These
policies, also projecting to homogenise ulama and meshayeh, madrasa and
monastery, started to take shape with Mahmood II, and continued in the
following periods with variations. This report is about the activities of
Tadkîk al-Muallafat Commission, one of the most obvious indicators of that
period and established under the roof of Bâb al-Mashîhat.

Anahtar Kelimeler

Ottomans, Sect, Sheikdom, Tadkîk al-Muallafat Commission

Osmanlı Reform Çağında Dinî Zümreleri Aynılaştırma Çabaları: Tedkîk-İ Müellefat Encümeni Örneği

Öz

Osmanlı modernleşme
çabaları bir taraftan devlet ve toplum dinamiklerini Batı ile aynılaştırmayı
amaçlayan harici baskılar diğer taraftan da Osmanlı Devleti’nin kendi tarihi
serüvenin dayattığı dâhili zorunluluklar eşliğinde gerçekleşmiştir. Özellikle
Yeniçeri-Bektaşi sarmalının tasfiyesi, askeri açıdan olduğu kadar dini ve
kültürel açılardan da ciddi değişim ve dönüşümlere yol açmıştır. Devlet,
sınırları belli olmayan geniş bir ontolojik ve epistemolojik alana sahip olan
irfan gelenekleri yerine tarihi birliktelik tecrübesinin de etkisiyle reformun
seküler baskılarını meşrulaştırma hususunda Sünni/kitabi İslam’ı tercih
etmiştir. Başka bir deyişle Toplum, İslam’ın bu yorumu etrafında dinî ve
kültürel olarak aynılaştırılmak istenmiştir. Bu durum söz konusu çevrelerin
tasfiyesinden ziyade onların inanç ve zihin dünyalarını sınırlandıracak, kitabi
İslam dairesine çekilmelerini sağlayacak politikalar eşliğinde yapılmaya
çalışılmıştır. Ulema ile meşayihin, medrese ile tekkenin homojenleştirilmesini
de öngören bu politikalar II. Mahmut döneminden itibaren şekillenmeye başlamış
ve sonraki dönemlerde çeşitlendirilerek devam etmiştir. İşte bu makale söz
konusu sürecin en açık göstergelerinden birisi olup Bâb-ı Meşîhat çatısı
altında kurulan Tedkîk-i Müellefat Encümeni’n faaliyetlerini konu almıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Tarikat, Meşihat

Kaynakça

• Sadaret Mektûbî Kâlemi, Mühimme (A. MKT. MHM)
• Sadaret Mektûbî Kâlemi, Meclis-i Vâlâ (A. MKT. MVL)
• Bâbıâlî Evrak Odası (BEO)
• Maarif (C. MF)
• Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi (HAT)
• Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi (DH. MKT
• Dâhiliye Siyasî Evrak (DH. SYS)
• İbnülemin Tasnifi (İ. EV)
• Maarif Nezareti Mektûbî Kâlemi (MF. MKT)
• Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı (Y. A. HUS)
• Mütenevvî Maruzât Evrakı (Y. MTV)
• BOA (1999). MD. 7 (975-976 / 1567–1569), (Prepared Hacı Osman Yıldırım, Muhammed Safi Vahdettin Atik , Dr. Murat Cebecioğlu , Mustafa Serin , Osman Uslu ,
• Numan Yekeler), Publication number 37, Divân-ı Hümayûn Sicilleri Dizisi V, Ankara: BOA
• Meşihat Arşivi Tedkîk-i Müellefat Müzekkire ve Tedkîk-i Mesâhif-i Şerîfe Kayıt Defteri, Number 1784. (Briefly in the text: MA. TMM).
• ARSLAN, Ihsan (2012), "The first Turkish Reign and Sovereignty of the Islamic State Symbols" EKEV Academy Magazine, 16/51, 73-92.
• BARBIER, Maurice (1999). Religion and Politics in Modern Western Thought, (Translation Özkan Gözel), Istanbul: Kaknüs Publications.
• ES'AD EFENDİ (2005). Üss-i Zafer, (Prepared Mehmet Arslan) Istanbul: Book house Publications.
• GENCER, Bedri (2012). Islamic Modernism, Ankara: Eastern Western Publications.
• IŞIK, Zekeriya (2017). Sheikhs and Shahs Development and Change Processes of State-Sutra Relations in Ottoman Society, 2nd Edition, Konya: Çizgi Bookstore.
• IMBER, Colin (2004). Ebussuud from Sharia law and Islamic law in the Ottoman Empire, Istanbul: History Foundation Dorm Publications.
• LUCKMANN, Thomas (2003). Invisible Problem of Religion in modern society, (Translated by Ali Coskun and Fuat Aydın), Istanbul: Ragbet Publications.
• Okumuş, Ejder(2009). "Social Change and Religion", Electronic Journal of Social Sciences, www.esosder.org Electronic Journal of Social Sciences [e-mail], Fall-2009 C.8, S.30, 323-347.
• SELÇUK, H. (2011). "XX. The Perspective of the Ottoman State to the Alevi Society in the Century (Army Example) ", Turkish Culture and Hacı Bektaş Veli Research Journal, p. 59, 71-90.
• S. TURNER, Bryan (1997). Max Weber and Islam, (Translated by Yasin Aktay), Ankara: Vadi Publications.
• ÖZER, Ekrem (2007). Lodge and Sect Reforms in the Ottoman Empire II.Mahmut Period and its After-, AUSB, Doctoral Thesis, Erzurum.
• VAROL, Muharrem (2001). Sectical Politics of the Ottoman State after the Interest of Bektashism (1826-1866), MUTA, Doctoral Thesis, Istanbul.