KEMALİST İDEOLOJİDE KADIN İMGESİ: KADINLARA SEÇME VE SEÇİLME HAKKININ VERİLMESİ BİR LÜTUF MU YOKSA KAZANILMIŞ BİR HAK MI?

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 226 - 248, 25.12.2017

Yunus Demir Rahime Fulya Yüksel

Öz

Bu çalışmada Türk tarihinde kadınlara seçme ve seçilme hakkının
tanınmasının hangi gelişmeler neticesinde vuku bulduğu incelenmiştir. Öncelikle
Osmanlı İmparatorluğu’nun son yıllarından hareketle Cumhuriyet’in ilk on yılına
uzanan tarihsel süreci ele alınmıştır. Bu kronolojik incelemede modernleşme
hareketlerinin yüzü olduğu kadar uluslaşmanın aktarılmasında ve modern neslin
eğiticiliğini üstlenecek annelik misyonunu da taşıyan Türk kadınının hak
ettiğini alma üzerine giriştiği çabalar gerek iç siyasal yapıda yaşanan olaylar
ve anayasal gelişiminde kadın üzerine yapılan çalışmalar, gerek medeni kanunun
kabulü ile gelen hem eşitleyici hem sınırlandırıcı maddeler ile
karşılaştırılarak anlatılmaya çalışılmıştır. Dış dünyada artan faşist ve
diktatör rejimlere ‘’modern’’ tepkisi olarak kanunlaşan kadınlara seçme ve
seçilme hakkının, toplumsal ve kültürel gelişmenin dışında kalan kadın
kesiminde bu kazanımdan yeterince faydalanılamadığı üzerine durulmuş ve bu
mücadelede partileşemeyen Kadınlar Halk Fırkası’nın tarihsel süreçteki Türk
Kadınlar Birliği dönüşümü ele alınmıştır. Özetle, incelenen kaynaklar üzerinden
bu hakların kadınlara verilmesinin 1920’li yılların gazetelerinde eleştirildiği
gibi yeterli kriterlere sahip olmayan kadınlara lütfedildiği mi yoksa savaş esnasında
orduyla birlikte hareket edip, gerekli fedakarlıklarda bulunan kadınların
aldıkları mı tartışılmıştır.                                                                             

Anahtar Kelimeler

Türk kadınının seçme ve seçilme hakkı, Erken Cumhuriyet Dönemi, Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kemalist ideolojide kadın imgesi

WOMAN IMAGE OF KEMALIST IDEOLOGY: IS THE POLITICAL RIGHTS TO WOMEN A PLEASURE OR VESTED RIGHT?

Öz

In
this research, in contrast to official history teaching, it is aimed to reveal
that women are actively involved in the process of recognition of women's
political right. In this process, what developments were experienced and the
contributions of women to these developments were the subject of study. In this
context, in parallel with the research question, women's discourse in Kemalism
and women's movements from the Ottoman Empire to the Republic were examined and
a theoretical framework was established. The universe of work (E) consists of
the NGO’s and political parties in Çanakkale Province. Association for
Supporting Contemporary Life, Turkish Women's Association, Justice and
Development Party, Republican People's Party, People's Democratic Party,
Nationalist Movement Party were chosen as a sample(n). The qualitative research
method was used in the research and the interview technique was used as the
data collection technique. The obtained data were analysed with Maxqda 12
program. Four codes were created; constructs, actors, participation and female
images. These codes were supported with sub codes.

Anahtar Kelimeler

Political rights to women in Turkey, Early Period of Turkish Republic, Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Akyol, H.(05.12.2012) Söke söke aldılar. ET: 04.02.2017, https://m.bianet.org/bianet/siyaset/142597-soke-soke-aldilar
• Alkan, M. Ö.(2006). Türkiye’de seçim sistemi tercihinin misyon boyutu ve demokratik gelişime etkileri. Anayasa Yargısı Dergisi, 23, 133-165.
• Arat, Y.(1998), Türkiye’de modernleşme projesi ve kadınlar, Bozdoğan, S ve Reşat, K. (Ed.).(2014). Türkiye’de modernleşme ve ulusal kimlik, s. 96-114, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ataman, Narınç.(1999). Erken Cumhuriyet Döneminde kadın kimliğinin oluşumu, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Bakacak, A. G.(2009). Cumhuriyet Dönemi kadın imgesi üzerine bir değerlendirme, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 44, 627-638.
• Baykan, A. ve Ötüş-Baskett, B.(1999). Nezihe Muhittin ve Türk Kadını 1931. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Biriciklioğlu, H. (2006), Türk modernleşmesinde kadın, Second International Conference on Women’s Studies (EMU-CWS, 2006).
• Bora, Aksu.(2011). Rejimin döpiyesli kadınları, Kaynar, M. K. (Ed.). (2011). Resmi tarih tartışmaları-10, s. 115-130, Ankara: Özgür Üniversite Yayınları.
• Caporal, B.(1982). Kemalizm’de ve Kemalizm sonrasında Türk kadını, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Çakır, S. ve Tekeli Ş.(2009). Siyaset biliminde yeni bir soluk, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 40, 109-118.
• Durakbaşa, A.(2002). Halide Edip Türk modernleşmesi ve feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdoğan, M.(2012). Türkiye’de anayasalar ve siyaset, Ankara: Liberte Yayınları
• Göle, N.(2011). Modern mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Hür, A.(02.12.2007). Kadınlar mebus olmak istiyor!, ET:05.02.2017, http://www.haksozhaber.net/kadinlar-mebus-olmak-istiyor-5944yy.htm adresinden erişildi.
• Hür, A.(09.12.2012). Nisa taifesi ve Kadınlar Halk Fırkası, ET:05.02.2017, http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/nisa-taifesi-ve-kadinlar-halk-firkasi-1111218/ adresinden erişildi.
• Konan, B.(2011). Türk kadınının siyasi hakları kazanma süreci, AUHFD, 60 (1), 157-174.
• Mardin, Ş.(1991). Türk modernleşmesi, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sözen, E.(03.12.2009). Kadının siyasete katılımı ve medya duyarlılığı, ET: 04.02.2017, http://edibesozen.blogspot.com.tr/2010/11/kadinin-siyasete-katilimi-ve-medya_09.html adresinden erişildi.
• T.B.M.M Zabıt Ceridesi, 3.4.1339 (1923), Devre I, Cilt: 28: s.326, İctima Senesi: 4, 17. İçtima.
• Tekeli, Ş.(1979). Türkiye’de kadının toplumsal hayattaki yeri, UNAT, N. A. (Ed.). (1979). Türk toplumunda kadın, Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayını.
• Tekeli, Ş.(2009). Siyaset biliminde yeni bir soluk, İ. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 40, 109-116,
• Tokuroğlu, B.(2004). Özgürleşemeyen Kadın, Ankara: Odak Yayınları.
• Toprak, Z.(1994). Türkiye’de siyaset ve kadın, Kadınlar Halk Fırkası’ndan Arsıulusal Kadın Birliği Kongresine 1923-1935, İ.Ü. Kadın Araştırmaları Dergisi, 2, 1994, s. 5-13.
• Toprak, Z.(1988). Halk Fırkası’ndan önce kurulan parti Kadınlar Halk Fırkası, Tarih ve Toplum Dergisi, 51, 30-31.
• Yaraman, A.(1999). Bir demokrasi tartışması, Türkiye’de kadınların siyasal temsili, Ankara: Bağlam Yayınları.
• Yaraman, A.(2006).72 yılın ardından: Kadını içermeyen siyaset. Toplumsal Tarih Dergisi, 156, 14-22.
• Yavuz, H.(14.03.2012). Kemalist ideoloji, kadın özgürlüğü ve 'Devlet Feminizmi', ET: 20.01.2017, http://www.timeturk.com/tr/makale/hilmi-yavuz/kemalist-ideoloji-kadin-ozgurlugu-ve-devlet-feminizmi.html adresinden erişildi.
• Zihnioğlu, Y.(2009). Çağdaş Türkiye Tarihi Seminerleri 21 Şubat 2009, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
• Zihnioğlu, Y.(2003). Kadınsız inkılap. İstanbul: Metis Yayınları.