Türk Edebiyatında Orta Asya’dan Söz Eden İlk Roman: Gönül Hanım

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 1, 247 - 262, 01.12.2014

Mümine Çakır

Öz

Orta Asya’da kurulan Türk devletleri, her zaman için Türk şair ve yazarlarının dikkatini
çekmiştir. Ata yurdu olarak bakılan bu coğrafya zaman zaman edebî eserlere konu olmuştur.
Özellikle milliyetçilik akımının etkisiyle millî bir devlet kurmak isteyen ve büyük Turan
özlemi çeken Türk aydını, gidip görme imkânı bile bulamadıkları Orta Asya Türk topraklarını
Anadolu Türklerine tanıtmak, kökenlerinin nereden geldiğini hatırlatmak üzere eserler
oluşturmuşlardır. İşte bu edebiyatçılardan Ahmet Hikmet Müftüoğlu Gönül Hanım isimli tezli
romanında Türklük bilinci oluşturmak amacıyla bir roman kurgusu içinde Ata yurdunu ve
Göktürk Abidelerini okuyucularına tanıtmış, ayrıca Batı dünyası seviyesine ulaşmanın
yollarını kahramanlar aracılığıyla göstermiştir. Biz bu çalışmamızda Türk Edebiyatında Orta
Asya’dan bahseden ilk roman olma özelliği taşıyan bu romanı tanıtacak ve romanda yazarın
Orta Asya topraklarına, Türk dünyasına, Türk birliğine ilişkin görüşlerini roman inceleme
metodunu kullanarak ortaya koyacağız.

Anahtar Kelimeler

Gönül Hanım, Turan, Orhun Kitabeleri, Altay, Türk Dünyası

The First Novel in Turkish Literature Mentioning Central Asia: Gonul Hanim

Öz

The Turkish states founded in Central Asia have always attracted the attention of Turkish
poets and authors. These lands accepted as the fatherland have been subject to literary works
from time to time. Especially, The Turkish intellectuals that want to establish a national state
and yearning the Great Turan with the effect of nationalist movement had produced various
works to introduce the Central Asian Turkish lands to Anatolian Turks and to remind them
where their roots come from even they had never been to those lands. Here one of these
literati is Ahmet Hikmet Muftuoglu. In his thesis novel Gonul Hanim; he introduced
fatherland and Gokturk monuments to his readers within a novel fiction in order to create
awareness of Turkishness and also pointed the ways to reach to the level of the western world
through the heroes. In this article, we are going to introduce this work which is the first novel
in Turkish literature mentioning Central Asia and put forth the ideas of the author related to
Central Asia, Turkish world and Turkish union by using the novel analysis method.

Anahtar Kelimeler

Gonul Hanim, Turan, Orkhon Inscriptions, Altai, Turkish World

Kaynakça

• Kaya, Muharrem, “Gönül Hanım, Bozkurtlar, Ağrı Dağı Efsanesi Romanlarında Köken Miti”, Folklor / Edebiyat, c. VII, S. 26, Yıl 2001, s. 105-110.
• Kolcu, Ali Ihsan, Millî Edebiyat Nesir II, Salkımsöğüt Yayınevi, Konya 2007.
• Müftüoğlu, Ahmet Hikmet, Gönül Hanım, (Hz. Fethi Tevetoğlu), Kültür Bakanlığı, 1990.
• Narlı, Mehmet, Roman Ne Anlatır Cumhuriyet Dönemi 1920-2000, Akçağ Yay., Ankara 2007.
• Tarakçı, Gülsüm, “İki Roman Örneğinde Millî Roman”, Hece Türk Romanı Özel Sayısı, Yıl: 6, Sayı: 65/66/67, Mayıs/Haziran/Temmuz 2002, s. 481-492.