The Struggle of Tuberculosis Activities Between the Years of 1939-1950 in Turkey

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 1 - 21, 23.12.2018

Ahmet Coşkun Tekin

https://doi.org/10.38000/juhis.479595

Cited By: 2

Öz

The epidemics cause many people to die in the world history. Especially, wars, natural disasters, famine and financial problems make easier to spread the epidemics. The begining of the World War II causes negative conditons to arise in the whole world. Turkey has its share of the war even though it does not participate in war, the problems arise in the field of economic and social in the country. Production activities decrease, economic dislocation, food storage begins and the epidemics increase concordantly. Tuberculosis which is described the captain of death spreads all over the country and the death rate which is related to the illness increases day by day. After these bad conditions, it is started a big war against the tuberculosis in the country. In this study, it is studied to determine the methods of struggle with tuberculosis of public and the government and what sort of precautions are taken against the tuberculosis in Turkey. Especially, the resources which are related to the tuberculosis in the Prime Ministery Republic archives are determined. Furthermore, in accordance with the official reports of Turkish Grand National Assembly magazine; deputies’ election places and tuberculosis thoroughout Turkey and the struggle of this disease’s rate is tried to determine.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Epidemics, Tuberculosis, Sanatorium, Tuberculosis Associations

1939-1950 Yılları Arasında Türkiye’de Veremle Mücadele Faaliyetleri

Öz

Salgın hastalıklar dünya tarihinde çok sayıda insanın ölmesine neden olmuştur. Özellikle savaş, doğal afet, kıtlık ve ekonomik sıkıntılar salgın hastalıkların yayılmasını kolaylaştırmıştır. II. Dünya Savaşı’nın başlaması tüm dünyada olumsuz durumların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Türkiye her ne kadar savaşa katılmamış olsa da savaştan nasibini almış, ülkede ekonomik ve sosyal alanda sıkıntılar baş göstermiştir. Ülkede üretim faaliyetleri azalmış, ekonomi bozulmuş, gıda sıkıntıları başlamış ve bunlara paralel olarak salgın hastalıklarda artış meydana gelmiştir. Özellikle bu süreçte ölümün kaptanı olarak tanımlanan verem hastalığı ülkenin pek çok yerine yayılmış, hastalığa bağlı ölümler her geçen gün artmıştır. Yaşanan bu gelişmelere bağlı olarak ülkede verem hastalığına karşı topyekûn bir savaş başlatılmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de verem hastalığına karşı ne gibi önlemler alındığı, devletin ve halkın verem hastalığı ile ilgili mücadele yöntemleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Özellikle Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’nden yararlanılarak veremle ilgili ulaşılabilen kaynaklar değerlendirilmiştir. Ayrıca Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisindeki konuşma zabıtları doğrultusunda milletvekillerinin seçim yerleri ve Türkiye’deki verem hastalığı ve bu hastalıkla mücadelenin boyutu tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Verem, Türkiye, Salgın Hastalık, Sanatoryum, Verem Savaş Dernekleri

Kaynakça

• [1] BCA, 030.18.01.01/29.44.18
• [2] BCA, 030.00.00.00/179.235.24
• [3] BCA, 030.01.00.00/77.482.6
• [4] BCA, 030.01.00.00/77.482.6.1
• [5] BCA, 030.01.00.00/77.482.6.5
• [6] BCA, 030.01.00.00/77.482.6.6
• [7] BCA, 030.18.01.02/109.59.9
• [8] BCA, 030.18.01.02/11.31.14
• [9] BCA, 030.18.01.02/111.37.8
• [10] BCA, 030.18.01.02/111.37.9
• [11] BCA, 030.18.01.02, 116.19.17
• [12] BCA, 030.18.01.02/116.28.2
• [13] BCA, 030.18.01.02/116.31.6
• [14] BCA, 030.18.01.02/116.38.2
• [15] BCA, 030.18.01.02/116.38.7
• [16] BCA, 030.18.01.02/118.87.13
• [17] BCA, 030.18.01.02/118.96.15
• [18] BCA, 030.18.01.02/121.107.2
• [19] BCA, 030.18.01.02/126.55.5
• [20] BCA, 490.01.00.00/08.41.4
• [21] BCA, 030.18.01.02/121.107.3
• [22] BCA, 030.18.01.02/30.59.8
• [23] TBMMTD, 26 Aralık 1946
• [24] TBMMTD, 1 Eylül 1947
• [25] TBMMTD, 11 Nisan 1949
• [26] Resmi Gazete, 6 Mayıs 1930
• [27] Resmi Gazete, 9 Temmuz 1948
• [28] Resmi Gazete, 15 Nisan 1949
• [29] Akşam Gazetesi, 13 Nisan 1949
• [30] Cumhuriyet Gazetesi, 11 Temmuz 1939
• [31] Cumhuriyet Gazetesi, 17 Temmuz 1940
• [32] Cumhuriyet Gazetesi, 6 Aralık 1940
• [33] Cumhuriyet Gazetesi, 20 Temmuz 1941
• [34] Cumhuriyet Gazetesi, 25 Temmuz 1941
• [35] Cumhuriyet Gazetesi, 7 Ekim 1948
• [36] Cumhuriyet Gazetesi, 2 Kasım 1948
• [37] Cumhuriyet Gazetesi, 10 Kasım 1948
• [38] Cumhuriyet Gazetesi, 13 Kasım 1948
• [39] Cumhuriyet Gazetesi, 1 Aralık 1948
• [40] Cumhuriyet Gazetesi, 9 Aralık 1948
• [41] Cumhuriyet Gazetesi, 20 Aralık 1948
• [42] Cumhuriyet Gazetesi, 10 Şubat 1949
• [43] Cumhuriyet Gazetesi, 24 Şubat 1949
• [44] Cumhuriyet Gazetesi, 11 Mart 1949
• [45] Cumhuriyet Gazetesi, 23 Mart 1949
• [46] Cumhuriyet Gazetesi, 29 Ocak 1950
• [47] Kasapoğlu, Aytül(2016), “Türkiye’de Sağlık Hizmetlerinin Dönüşümü”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, Sayı 19(2).
• [48] Altun, Didem Akyol(2014), “Cumhuriyet Öncesi Dönemde İzmir Hastanelerinin Mekânsal Gelişimi”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Sayı: 2.
• [49] Tuğluoğlu, Fatih(2008), “Cumhuriyetin İlk Döneminde Verem Mücadelesi ve Propaganda Faaliyetleri”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı: 13-14.
• [50] Hisar, Filiz ve Hisar, Kemal Macit, (2012), “Türkiye’deki Sağlık Politikaları ve Tüberküloz Kontrolü Üzerine Etkisi”, Sürekli Tıp Eğitim Dergisi(STED).
• [51] Özkaya, Hilal(2016), “Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele”, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, Sayı 2.
• [52] İleri, Hüseyin; Seçer, Betül, vd.(2016), “Sağlık Politikası Kavramı ve Türkiye’de Sağlık Politikalarının İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, Sayı:12.
• [53] Vidinel, İlhan(2010), Türkiye’de Tüberküloz Hastalığına Tarihsel Bir Bakış, Toraks Kitapları Tüberküloz, AVES Yayıncılık, İstanbul.
• [54] Bektaş, İzzettin(2006), “Sözlü Tarihin Tanıklığında Cumhuriyet Döneminde Buldan’da Verem Gerçeği ve Veremle Mücadele”. Buldan Sempozyumu, Denizli.
• [55] Keskinbora, Kadircan(2016), “Savaştaki Düşmanlardan Bir Diğeri: Tüberküloz”, Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 6(3).
• [56] Gürgan, Mahmut(2013), “Cumhuriyetin İlk Yıllarında, İzmir Veremle Mücadele Cemiyeti’nin Propaganda Faaliyetleri”, İzmir Göğüs Hastanesi Dergisi, Sayı 2.
• [57] Çufalı, Mustafa(2012), Türk Parlamento Tarihi: TBMM VIII. Dönem (1946-1950), Türkiye Büyük Millet Meclisi Yayınları. Cilt:1, Ankara.
• [58] Dokuyan, Sabit(2013), “İkinci Dünya Savaşı Sırasında Yaşanan Gıda Sıkıntısı ve Ekmek Karnesi Uygulaması”, Electronic Turkish Studies, 8(5).
• [59] Sağlık Bakanlığı Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü(2004), 80. Yılda Tedavi Hizmetleri (1923-2003), Ankara.
• [60] Özkan, Suha(2010), Ülkemizde Verem Savaşının Temel Kuruluşu: Verem Savaşı Dispanseri, Toraks Kitapları Tüberküloz. AVES Yayıncılık, İstanbul.
• [61] Özkara, Şeref(2010), Türkiye’de Tüberküloz Epidemiyolojisi, Toraks Kitapları Tüberküloz, AVES Yayıncılık, İstanbul.
• [62] Özkara, Şeref; Aktaş, Zafer vd.(2003), Türkiye’de Tüberkülozun Kontrolü İçin Başvuru Kitabı, TC Sağlık Bakanlığı Verem Savaş Daire Başkanlığı, Ankara.
• [63] Kılıçarslan, Zeki ve Koçoğlu, Ferit(2010), Türkiye’de Verem Savaşında Derneklerin Rolü, Toraks Kitapları Tüberküloz, İstanbul, AVES Yayıncılık.
• [64] Çakırçoban, İsmail(2010), İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele, Marmara Üniversitesi, İstanbul. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
• [65] Kayış, İlyas(2009), İkinci Dünya Savaşı'nda Türkiye'nin Genel Durumu ve Uyguladığı Dış Politika, Beykent Üniversitesi, İstanbul. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
• [66] Hot, İnci(2001), Sıhhiye Mecmuasına Göre Ülkemizde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1913-1996), İstanbul Üniversitesi, İstanbul. (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
• [67] Yılmaz, Kerem(2014), Tarihsel Süreçte Sanatoryum Heybeliada Devlet Sanatoryumu, Marmara Üniversitesi, İstanbul. (Yayınlanmamış Doktora Tezi)