МУХАММEД САДИК БЕК АГАБЕЙЗАДЕ – ГЕНЕРАЛМАЙОР, ЗАМЕСТИТЕЛЬ МИНИСТРА, УЧЕНЫЙ ВОСТОКОВЕД

Yıl 2019, Sayı: 41, 254 - 262, 31.03.2019

Namaz Manafov Maarife Manafova

https://doi.org/10.17498/kdeniz.526336

Öz

Распад Азербайджанской Демократической Республики означал потерю ценных личностей, отъезд выдающихся интеллектуалов из страны и их вынужденная эмиграционная жизнь. Одним из таких выдающихся интеллектуалов является Мухаммед Садиг Исмаил бек Агабейзаде, который занимал должность заместителя министра в эпоху Азербайджанской Демократической Республики. Мухаммед Садиг бек Агабейзаде (в некоторых документах Садиг бей, Садигпаша, Мамедсадик) родился 15 марта 1865 года в Геокчайском уезде Бакинской губернии, окончил Бакинскую реальную школу в 1883 году и Михайловское артиллерийское училище в Петербурге в 1886 году.в 1896 году М.С.Агабейзаде поступил в отдел образования по востоковедению Министерства Иностранных Дел России и окончил его с отличием. М.С.Агабейзаде, который во времена царской России служил в Туркестане, был известен как знаменитый генерал, востоковед. В 1904 году написанный им учебник по грамматике туркменского языка, был опубликован в Ашхабаде. Эта работа была высоко оценена русскими востоковедами А. Семеновым и А. Сомойловичем. М.С. Агабеков был вознагражден орденом «Золотой звезды» Эмиром Бухарским Ахад Ханом за научные заслуги. После создания первой Демократической Республики на мусульманском Востоке 28 мая 1918 года генерал-майор Мухаммед Садиг бек Агабейзаде был назначен на должность заместителя Министра Внутренних Дел. М.Агабейзаде неустанно трудился над созданием и развитием национальной независимой полиции Азербайджана. Он подготовил концепцию реформ в полиции Азербайджанской Демократической Республики. 

Anahtar Kelimeler

Азербайджанская Демократическая Республика, Мухаммед Садиг бек Агабейзаде, генерал-майор, заместитель министра, ученый востоковед, Львовский университет

MUHAMMAD SADIG BEY AGHABEYZADEH – GENERAL – MAYOR, DEPUTY MINISTER, ORIENTALIST SCIENTIST

Öz

Collapse of Azerbaijan Democratic Republic meant to lose valuable personalities, outstanding intelligents’ leaving the country, condemned to live expatriation life. One of the outstanding intelligents is Muhammad Sadig bey Aghabeyzadeh who had worked as deputy minister of Internal Affairs in Azerbaijan Democratic Republic. M.S.Aghabeyzadeh who was born in Goychay region in Baku province on March 15, 1865, finished Baku realni school in 1883, Mikhaylov Topchular school in Petersburg in 1886. He entered education department on Oriental languages of Russia ministry of foreign affairs in 1896 and finished with excellent marks. During the period of char Russia M.S.Aghabeyzadeh, who served in Turkustan was known as outstanding general, as well as orientalist scientist. His manual on grammar of Turkman language written in Russian language was published in Ashgabad in 1904. Russian orientalists such as A.Semenov, A.Somoylovich highly valuated this work. Amir of Bukhara Ahad khan awarded M.Aghabeyzadeh with “Golden Star” order for his scientific service. General- major Muhammad Sadig bey Aghabeyzadeh was appointed as deputy minister of Internal Affairs after establishment of first democratic republic in muslim East on May 28, 1918. M.Aghabeyzadeh tried unwearyingly for activity and development of Azerbaijani national independent police. He prepared reform conception in police of the Republic of Azerbaijan. 

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan Democratic Republic, Muhammad Sadig bey Aghabeyzadeh, general-major, deputy minister, orientalist scientist, Lvov University

MUHAMMED SADIK BEY AĞABEYZADE, TUĞGENERAL, BAKAN YARDIMCISI, DOĞUBİLİMCİ

Öz

Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin yıkılması, değerli şahsiyetlerin kaybı, ülkedeki önde gelen aydınların ülkeden uzaklaştırılması ve göçmen yaşamının empoze edilmesi anlamına
geliyordu. Bu aydınlardan biri de, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti döneminde İçişleri Bakan Yardımcısı olarak görev yapan Muhammed Sadık İsmayıl bey oğlu Ağabeyzade`dir. Muhammed Sadık bey (bazı kaynaklarda Sadık bey, Sadıkpaşa, Memmedsadık) Ağabeyzade (Ağabeyov), 15 Mart 1865'te, Bakü vilayetinin, Göyçay bölgesinde doğdu, 1883'te Bakü Real Okulu`ndan, 1886’ta St. Petersburg'daki Mikhailov Topçular Okulu'ndan mezun olur. M.S. Ağabeyzade 1896'da Rus Dışişleri Bakanlığının Asya departmeni nezdindeki Doğu Dilleri Bölümünü kazanır ve başarıyla bitirir. Çar Rusyası döneminde Türküstanda görev yapan Muhammed Sadık bey Ağabeyzade, ünlü tuğgeneral, doğubilimci olarak tanınır. Onun Aşkabat’da rusca yazmış olduğu Türkmenlerin lehçesine ait eseri 1904 yılında basılmıştır. A.Semenov, A. Somoyloviç gibi Rus doğubilimcileri bu eseri yüksek değerlendirmiştir. Buhara Emiri Ahad Han ilmi hizmetlerine
göre Muhammed Sadık Ağabeyzade`ni Emirliğin büyük ödülü olan “Altın Yıldız” ödülü ile taltif eder. General Muhammed Sadık bey Ağabeyzade 28 Mayıs 1918 yılında Müsülman doğusunda ilk Cumhuriyet kurulduktan sonra Azerbaycan Halk Cumhuriyetinin İçişleri Bakan Yardımcısı olarak atanır. Muhammed Sadık bey Ağabeyzade Azerbaycan ulusal polisinin gelişmesine yorulmadan hizmet eder. O, Azerbaycan Cumhuriyeti Polisi'nde reform kavramını hazırlar.

Anahtar Kelimeler

Muhammed Sadık bey Ağabeyzade, bakan yardımcısı, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti, tuğgeneral, doğubilimci, Lvov Üniversitesi

Kaynakça

• 1.Abbasov, İ. (2014, 6 Temmuz). Azerbaycan Halk Cümhuriyeti Döneminde Polis Organlarının Teşkili ve Faaliyeti. Halk Gazetesi2.Aбдуллaбekoвa, Г. (2012). Aзeрбaйджанско-польские литературные контакты в девятнадцатом и начале двадцатого веков. Бakу: Мутарджим, 416 стр3. Samedli, A. (1999). İki Ömür Yaşayan Adam (Senedli Povest), Bakü: Herbi Neşriyat, s.107 4. Gilewski, G. (2016). Dzialalnosc dydaktyczno-naukowa Mohameda Sadyka beja Agabejzadze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Przeglad Orientalistyczny nr 3-4