Al-Amr bi 'l-Maʿrūf wa 'l-Nahy ʿan al-Munkar in the Framework of Believer and Hypocrite

Yıl 2018, Sayı: 31, 19 - 48, 30.06.2018

Ahmet Abay Ökkaş Üzümcü

Öz

We can see that
people are separated into two groups as believers and unbelievers in Quran. While the name of by
“believers” is used for people believing God, the name of by “unbelievers” is
used as a general for people not to believe God. The hypocrites is implicating
parameters such as agnosticism, faction, shirk also atheism. Human being named
indispensable fact of the earth give different attitudes, statements taking
place in social life as a result of this mentality. Then, an attitude is
characterized as goodness by a group, it is characterized as badness in the
portrait of heretic with the frame of ordering goodness and forbidding badness. 

Anahtar Kelimeler

Human, Faithful, Hypocrites, Favor, Evil

Mümin ve Münafık Açısından Emr-i Bi’l-Ma’ruf ve Nehy-i Ani’l-Münker

Öz

Kur’ân-ı Kerîm’de;
insanların iman edenler ve iman etmeyenler şeklinde iki gruba ayıldığını, iman
edenler için Mümin ismi kullanılırken iman etmeyenler için genel olarak Ehl-i
küfür isminin kullanıldığını görmekteyiz. İnançsızlık; agnostisizm, nifak, şirk
ve ateizm gibi parametreleri de kapsamaktadır. Allah evreni insan için
yaratmıştır. İnsan bu dünyaya imtihan için gönderilmiştir. Bu imtihanda
başarılı olmanın kriteri, Kur’an ve sünnete uygun bir hayat yaşayabilmektir. Bu
nedenle kişinin, bu iki kaynağın rehberliğine ihtiyacı vardır. Kur’an’ın amacı
insanlara rehberlik etmektir. Kuran'da insanın olumlu ve olumsuz yönlerini
görüyoruz. Yeryüzünün vazgeçilmez bir unsuru olarak insanın, iyilik ve kötülüğe
farklı anlamlar yüklemesi ve bu anlayışın bir sonucu olarak sosyal hayatta
meydana gelen olaylar karşısında sergiledikleri farklı tutum ve söylemler
üzerinde durulacaktır. Zira aynı olay karşısında bir grup iyilik olarak
isimlendirilecek davranış sergilerken diğer grup kötülük olarak
isimlendirilecek davranış sergilemektedir. Bu makalede, Kur'an'da mümin ve
münafık açısından iyilik ve kötülük kavramını ele aldık. Başlangıçta insanın,
imanın, nifakın, iyilik ve kötülüğün sözlük ve terim anlamı üzerinde durulmuş,
sonra mümin ve münafık dini bir kavram olarak tanımlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

İnsan, Mümin, Münafık, İyilik, Kötülük

Kaynakça

• Abay, Ahmet. Kur’ân’da Kişilik Eğitiminin İlkeleri. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2012.
• Alper, Hülya. “Münafık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedi-si. 31: 565-568. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2006.
• Âsım Efendi, Mütercim. el-Okyânûsul’l-Basît fî Tercemeti’l-Kâmûsi’l-Muhît. Trc. Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayın-ları, 2014.
• Aslan, Ömer. “Kur’ân’a Göre İnsan-Beşer Farkı”. Bakü Devlet Üni-versitesi İlahiyat Fakültesinin İlmî Mecmuası 6 (2006): 49-64.
• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’ân Tefsiri. 21 cilt. İstanbul: Bayraklı Yayınları, 2013.
• Berki, Ali Himmet – Keskioğlu, Osman. Hz. Muhammed ve Hayatı. 3. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1966.
• Beydâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahman El-Mar’aşli. 1. Baskı. 5 Cilt. Bey-rut: Daru İhyai't-Türasi'l-Arabi, 1418.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlîsi ve Tef-siri, 8 Cilt. Bilmen Basın Yayınevi, İstanbul 1985.
• Curcânî, Seyyid Şerîf Ali b. Muhammed. Kitabu’t-Ta‘rîfât. Dersaadet: Arif Efendi Matbaası, 1318.
• Çağrıcı, Mustafa. “Emri Bi’l-Ma‘rûf Nehiy Ani’l-Münker”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11: 138-141. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Demircan, Adnan. Hz. Peygamber Devrinde Münafıklar. Konya: Esra Yayınları, 1996.
• Dumlu, Ömer. Ana Konularıyla Kur’ân. Edit. Ömer Dumlu. Ana-dolu Üniversitesi Web-Ofset Tesisleri, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi, Eskişehir 2006.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. Sünen-i Ebu Davud Terceme ve Şerhi. Çev. Ahmet Necati Ye-niel- Hüseyin Kayapınar. 17 Cilt. İstanbul: Şamil Yayınları, 2017.
• El-Behiy, Muhammed. İnanç ve Amelde Kur’âni Kavramlar. Çev. Ali Turgut. 3. Baskı. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1995.
• El-Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî. Sahihi Buhârî Muhtasarı Tecridi Sarih Tercemesi. Çev. ve Şerh Kamil Miras. 12 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Ya-yınları, 1983.
• El-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb. El-Müfredat Fi-Garibi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Seyyid Keylani. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, ts.
• El-Vâî, Tevfik Yusuf. Gizli Gücün Uyanışı İMAN. Çev. Mehmet Seri Doğru. İstanbul: Nida Yayınları, 2012.
• Er-Râzî, Ebu Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Tefsîr-i Kebîr. Çev. Suat Yıldırım-Lütfullah Cebeci- Sadık Kılıç- Sadık Doğru. 23 Cilt. İstanbul: Huzur Yayınları, 2002.
• Es-Suyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî. Dürrü’l-Mensur fi’t-Tefsir Bi’l-Me’sur. Trc. Hüseyin Yıldız-Hasan Yıldız-Zekeriya Yıldız. 1. Baskı. 16 Cilt. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2012.
• Et-Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî. Câmi’u’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdullâh b. Ab-di’l-Muhsin Turkî. 26 Cilt. Kahire: Dâru Hicr, 1424/2003.
• Ez-Zemahşeri, Ebu’l-Kasım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Mu-hammed el-Harizmî. El-Keşşâf An Haka’iki Ğavâmidi’t-Tenzil ve Uyuni’l-Ekavil fi Vucuhi’t-Te’vil. Trc. Muhammed Coşkun-Ömer Çelik- Necdet Çağıl- Adil Bebek. 3 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2016.
• Furi, Safiyyurrahman Mübarek. Peygamberimizin Hayatı ve Dave-ti. Çev. Halil İbrahim Kutlay. 6. Baskı. İstanbul: Risale Ya-yınları, 2010.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. İhyau Ulum’d-Din. Çev. Ahmet Serdaroğlu. 4 Cilt. İs-tanbul: Bedir Yayınları, 2002.
• Hanoğlu, İsmail. “İnsan Tabiatı Bağlamında Kimlik ve Kişilik Kavramlarının İrdelenmesi”. Kelam Araştırmaları Dergisi 12/2 (2014): 171-180.
• Hökelekli, Hayati. “Şahsiyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 2997-298. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Ha-dislerle Kur’ân-ı Kerîm Tefsiri. Çev. Bekir Karlığa- Bedrettin Çetiner. 16 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1991.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. Sünen-i İbn Mâce. 2 cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisanü’l-Arabil’l-Muhit. 15 Cilt. Beyrut: Daru’l-Lisani’l-Arab, 1970.
• Kalkan, Ahmed. Nifak ve Münafık. İstanbul: İstanbul Matbaacılık, 2012.
• Kara, Osman. “Kur’ân’a Göre İnsan Şahsiyetine Etki Eden Fak-törler”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/25 (2012/1): 1-24.
• Kara, Osman. Kur’ân’da İnsan Davranışları. İstanbul: Ark Yayınları, 2017.
• Karacoşkun, M. Doğan. “Dinî İnanç-Dinî Davranış İlişkisine Sosyo-Psikolojik Yaklaşımlar”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 4/2 (2004): 23-36.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. Kur’ân’da Ahlak Psikolojisi. İstanbul: Yalnızkurt Yayınları, 1997.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’ân’ın Psikolojik Tefsiri”. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/1 (2011): 1-47.
• Katipoğlu, Bedri. “Din Psikolojisi Açısından Kişilik Ve Karakter Analizi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi = The Journal of International Social Research 5/23 (2012): 341-348.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmî’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Abdullah b. Abdilmuhsin Turkî. 1. Baskı. 24 Cilt. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 1427/2006.
• Kutluer, İlhan. “İnsan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22: 320-323. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Kutub, Seyyid. Fîzilâl-il-Kur’ân. Çe. M. Emin Saraç, İ.H. Şengüler, Bekir Karlığa. 16 Cilt. İstanbul: Hikmet Yayınları, ts.
• Maturidi, Ebi Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Kitâb’ü-Tevhîd. Trc. Bekir Topaloğlu. 8. Baskı. Ankara: İsam Yayınları, 2016.
• Maturidi, Ebi Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Te’vilatü Ehl-i Sünnet/Te’vîlâtü’l-Kur’ân. Thk: Mecdi Baslum. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Mehmed Vehbi Efendi. Hulasatü’l-Beyân fi Tefsiri’l-Kur’ân. 4. Bas-kı. 16 Cilt. İstanbul: Üç Dal Neşriyat, 1339-1341.
• Mevdûdî, Eb’ul-A’la. Tefhimu’l Kur’ân. Çev. Heyet. 7 cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim. Çev. Ahmet Davudoğlu. 11 cilt. İstanbul: Sönmez Yayınları, 1973. Okumuş, Ejder. Gösterişçi Dindarlık. İstanbul: Pınar Yayınları, 2002.
• Özcan, Hanifi. Epistemolojik Açıdan İman. 5. Baskı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2004.
• Şanver, Mehmet. “Dini Tebliğ Ve Eğitim Açısından Kur’ân’da İn-san Psikolojisi Ve Özellikleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10/1 (2001): 137-164.
• Şimşek, Mehmet Sait. Kur’ân Ana Konuları. Konya: Beyan Yayın-ları, 1999.
• Temel, Ali Rıza. İslâm Davası ve Münafıklar. İstanbul: Bahar Ya-yınları, 1978.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). Sünenü’t Tirmizi. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. Sad. Nusrettin Bolelli- Emin Işık-İsmail Karaçam, Abdullah Yücel. 10 Cilt. İstanbul: Azim Dağıtım Ürünleri, ts.
• Yıldırım, Celal. İlmin Işığında Asrın Kur’ân Tefsiri. 12 Cilt. İstanbul: Anadolu Yayınları, 1986.
• Yılmaz, Hasan Kamil. “Şahsiyet/Kişilik İnşası ve Değerler”. Diyanet İşleri Başkanlığı Diyanet Aylık Dergisi 245 (2011): 4-7.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Abdirrezzâk. Tacü’l-arus Mincevahiri’l-Kamus. Thk. Ali Hilali. 40 Cilt. Kuveyt: 2001.
• Zümrüt, Osman. “İnsanın Yaratılışında Uygarlığa Hizmet Eden Kimlik Ve Kişilik İzlerinin Tarihsel, Hukuksal Ve Kültürel Sonuçları”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28-29 (2005): 9-34.