KLÂSİK TÜRK ŞİİRİNDE MUM MAKASI: MIKRÂZ

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 321 - 239, 01.03.2017

Osman Ünlü

Öz

Osmanlı
döneminde günlük hayatta kullanılan çeşitli araç ve gereçlerin şiirde bir
şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bu eşyalar içinde şiire en fazla
girenlerden biri de mumdur. Mumla ilgili yardımcı çeşitli aletlerin de mumla
birlikte şiirde kullanılması normal durumdur. Bu yazıda mumum söndürülmesine
yardımcı olan mum makası (mıkraz) ve mum külahının klasik şiirde kendine nasıl
bir yer bulduğuna değinilmiştir. Mumun fitilinin mıkrazla kesilmek suretiyle
söndürülmesi eylemi genel olarak şiirde başın kesilmesi ve benzeri teşbihlerle
birlikte bir benzetme unsuru hâline geldiği görülmüştür. Ayrıca bu makaleyle
artık birer antika olarak görülen bu küçük araçların şiir vasıtasıyla
hatırlanması amaçlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Şiir, mıkraz (mum makası), mum külahı

Kaynakça

• Abdülaziz Bey (2002). Osmanlı Âdet, Merasim ve Tabirleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• Armutlu, Sadık (2010). “Şem’ ü Pervane”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C: XXXVIII, s. 495-497, İstanbul.
• Arseven, Celal Esad (1966). Sanat Ansiklopedisi, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Doğan, Muhammet Nur (1997). Şeyhülislâm Es’ad ve Dîvânı, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Karacan, Turgut (1991). Bosnalı Alaeddin Sabit Divan, Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, Sivas.
• Kavruk, Hasan (2001). Şeyhülislâm Yahyâ Divânı, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara.
• Koçu, Reşad Ekrem (1960). İstanbul Ansiklopedisi, C. IV, İstanbul Ansiklopedisi Neşriyatı, İstanbul.
• Koçu, Reşad Ekrem (1966). İstanbul Ansiklopedisi, C. VIII, Koçu Yayınları, İstanbul.
• Küçük, Sabahattin (1994). Bâkî Dîvânı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• Onay, Ahmet Talât (1993). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı, İstanbul.
• Pala, İskender (1998). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Ötüken Neşriyat, İstanbul.
• Parlatır, İsmail (2012). Fuzûlî Türkçe Divan, Akçağ Yayınevi, Ankara.
• Serdaroğlu, Vildan (2006). Sosyal Hayat Işığında Zâtî Divanı, İsam Yayınları, İstanbul.
• Şentürk, Ahmet Atillâ (2016). Osmanlı Şiiri Kılavuzu, C. I, Osmanlı Edebiyatı Araştırmaları Merkezi, İstanbul.
• Tarlan, Ali Nihad (1985). Fuzûlî Divanı Şerhi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara.
• Tarlan, Ali Nihat (1992a). Ahmet Paşa Divanı, Akçağ Yayınevi, Ankara
• Tarlan, Ali Nihat (1992b). Hayâlî Divanı, Akçağ Yayınevi, Ankara.
• Yakar, Halil İbrahim (2010). Edirneli Şevkî Dîvânı, Palet Yayınları, Konya.
• Yekbaş, Hakan (2010). Sehî Bey Divânı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.