Bir Hastanenin Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran Hastaların Sigara İçme Durumları: Ankara Örneği

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 34, 81 - 89, 01.09.2018

Zekai Uysal Ertuğrul Hatipoğlu

https://doi.org/10.17944/mkutfd.490554

Öz

Amaç:Aile Hekimliği Polikliniğine başvuran hastaların sigara içme durumları ve nikotin bağımlılık seviyelerinin sosyo-demografik değişkenlerle arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. 

Yöntem:Bu kesitsel, niceliksel araştırmada uygunluk örneklemi kullanılmıştır. Bu araştırma 01.02.2018-01.04.2018 tarihleri arasında Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniği’nde yürütülmüştür. Polikliniğe başvuran hastalar arasından, araştırmaya katılmayı kabul edenler ile görüşmeler yapılmıştır. Araştırmacılar verileri hastalarla yüz yüze görüşerek elde etmiştir. Verilerin toplanmasında demografik bilgi formu ve Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi (FNBT) kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS v. 20 programı ile araştırmanın amacı doğrultusunda incelenmiştir. Sürekli değişkenler ortalama ya da standart sapma, kategorik değişkenler ise sıklık, yüzdelik değerlerle ifade edilmiştir. Analizlerde p<0.05 değeri anlamlılık sınırı olarak belirlenmiştir. 

Bulgular:177 hasta ile yapılan görüşmelerde; 97’si (%54,8) erkek, 80’i (%45,2) kadındır. Hastaların yaş ortalaması 39’dur ve cinsiyetler arasında anlamlı farklılık görülmemektedir. Hastaların 83’ü (%46,9) hiç sigara içmediğini, 26’sı (%14,7) daha önce sigara içmiş ancak bıraktığını, 66’sı (%37,3) aktif olarak sigara kullandığını ve 2 hasta ise pasif içici konumda olduğunu ifade etmiştir. Hastalarda sigaraya başlama yaşı ortalama 18’dir ve cinsiyetler arasında anlamlı bir fark bulunmamaktadır (p>0.05). Kadınlar ve erkekler arasında bağımlılık derecesini gösteren nikotin bağımlılık puanları arasında anlamlı bir fark yoktur (p>0.05). Sigara kullanan 66 hastanın %25’i hafif derecede nikotin bağımlısı, %36,4’ü orta derecede nikotin bağımlısı, %34,8’i şiddetli nikotin bağımlısı ve %3’ü çok şiddetli nikotin bağımlısıdır. Cinsiyetle sigara içme durumu arasında anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir, erkeklerin sigara içme durumunun kadınlara göre daha sık olduğu bulunmuştur (p<0,05). Günlük sigara kullanımı ile sigaraya başlama yaşı arasında pozitif bir korelasyon tespit edilmiştir. Günlük sigara kullanım miktarı ile cinsiyet arasında anlamlı bir ilişki yoktur (p>0.05). Sigara kullananların %72’si sigarayı bırakmayı düşünürken, %28’i bırakmayı düşünmediğini ifade etmiştir. 

Sonuç:Hastaların sigara içme durumlarının incelendiği bu çalışmada bağımlılık düzeyi ile cinsiyet arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Erkekler ile kadınlar arasında sigara içme yoğunluğuna bakıldığında, erkekler arasında sigara içme durumu daha sık karşılaşılan bir durumdur. Erkeklerin %60’ı sigara kullanırken kadınlarda bu oran %26’dır. Sigara içenlerin büyük çoğunluğu bırakmak istediğini ifade etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile hekimliği, Nikotin bağımlılığı, Sigara içme

Smoking Among Patients Who Applied to Family Practice Outpatients of an Hospital: Ankara Sample

Öz

Objective: The aim of this study was to investigate the relationship between the socio-demographic variables and nicotine dependence levels of the patients who applied to the Family Medicine Outpatient Clinic. 

Methods: The convenience sampling method was used in this cross-sectional quantitative research. This research was carried out at Dışkapı Yıldırım Beyazıt Training and Research Hospital Family Medicine Polyclinic between 01.02.2018 and 01.04.2018. Among the patients who applied to the outpatient clinic, interviews were conducted with those who accepted to participate in the study. The researchers obtained the data from the patients face to face. Demographic data form and Fagerstrom Nicotine Addiction Test (FNBT) were used for data collection. The data obtained were analyzed by SPSS v. 20 program and the purpose of the study was examined. Continuous variables are expressed as mean or standard deviation, categorical variables are expressed as frequency and percentage. p<0.05 value was determined as the significance level. 

Results: During the interviews with 177 patients; 97 (54.8%) male and 80 (45.2%) female. The mean age of the patients was 39 and there was no significant difference between the genders. Eight of the patients (46.9%) had never smoked, 26 (14.7%) had previously smoked, but 66 (37.3%) had been smoking and 2 had passive smoking. stated. The mean age of starting smoking was 18 and there was no significant difference between the genders (p> 0.05). There was no significant difference in nicotine dependence scores between males and females (p> 0.05). Of the 66 patients who were smoking, 25% were mildly nicotine-dependent, 36.4% were moderate nicotine-dependent, 34.8% were severe nicotine-dependent and 3% were very severe nicotine-dependent. A significant relationship was found between sex and smoking status and males were more frequently compared to females (p <0.05). There was a correlation between daily smoking and smoking age. There was no significant relationship between sex and daily smoking (p> 0.05). While 72% of smokers thought to quit smoking, 28% stated that they did not intend to quit. 

Conclusion: İn this study where smoking status of the patients were examined there was no significant difference between sex and addiction level in this study. When smoking intensity is observed among males and females, smoking is more common among males. While 60% of men smoke, this rate is 26% in women. The majority of smokers stated that they wanted to leave.

Anahtar Kelimeler

Family practice, Nicotine dependence, Smoking

Kaynakça

• Teneggi V, Squassante L, Iavarone L, Milleri S, Bye A, Gomeni R. Correlation and predictive performances of saliva and plasma nicotine concentration on tobacco withdrawal‐induced craving. British journal of clinical pharmacology. 2002;54(4):407-14.
• Şengelen M. Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Hastanesi Sigara Bırakma Ünitesi'ne ocak 2007-aralık 2009 tarihleri arasında başvuran bireylerin bazı özellikleri ve sigara bırakma olasılıkları: Ankara : Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2011.; 2011.
• Karlıkaya C, Öztuna F, Solak ZA, Özkan M, Örsel O. Tütün kontrolü. Toraks Dergisi. 2006;7(1):51-64.
• Örsel O, Örsel S, Alpar S, Uçar N, Güven SF, Şipit T, et al. Sigara bırakmada nikotin bağımlılık düzeylerinin tedavi sonuçlarına etkisi. Solunum Hastalıkları. 2005;16(3):112-18.
• Coşar B, Şahin K, Arıkan Z, Işık E. Nikotin bağımlılığı, psikofarmakolojisi, bağımlılık davranışının bazı psikiyatrik bozukluklarla ilişkisi. 3P Dergisi 1996; 4: 199–205. Relationship of Nicotine Dependency, Psychopharmacology and Dependency Behavior with Some Psychiatric Disorders.
• Birligi AP. Psikiyatride hastaliklarin tanimlanmasi ve siniflandirilmasi el kitabi. Yeniden gözden geçirilmis dördüncü baski (DSM-IV-TR), Washington, DC, Amerikan Psiki-yatri Birligi, E Köroglu (Çev), Ankara, Hekimler Yayin Birligi. 2001.
• Sahin S, Ozdemir K, Unsal A. Evaluation of the relation between smoking frequency, smoking addiction and depression in university students. HealthMED. 2014;8:483-92.
• Drope J, Schluger N, Cahn Z, Drope J, Hamill S, Islami F, et al. The Tobacco Atlas. Atlanta: American Cancer Society and Vital Strategies.2018.
• Araştırması KYT. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. TC Sağlık Bakanlığı Yayın. 2012(948).
• Bilir N, Özcebe H, Ergüder T, Mauer-Stender K. Tobacco control in Turkey: story of commitment and leadership. Copenhagen, Denmark. 2012.
• Çelepkolu T, Atli A, Palancı Y, Yılmaz A, Demir S, İbiloğlu AO, ve diğ. Sigara kullanıcılarda nikotin bağımlılık düzeyinin yaş ve cinsiyetle ilişkisi: Diyarbakır örneklemi. Dicle Tıp Dergisi. 2014;41(4).
• Sunay D, Sivri F, Dilbaz N, Şengezer T. Ankara ili Yenimahalle ilçesinde birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran bireylerde tütün bağımlılığı ve ilişkili risk faktörleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2014;18(1):42-8.
• Özşahin K, Ünsal A, Erdoğan F, Gereklioğlu Ç, Bakar C, Tokalak İ. Sigara bırakma üzerinde etkili faktörler: aile hekimliği poliklinik hastaları üzerinde bir çalışma. TAF Prev Med Bull. 2007;6(3):181-6.
• Zincir SB, Zincir N, Sünbül EA, Kaymak E. Sigara bağımlılığında mizaç ve karakter özelliklerinin bağımlılık düzeyleri ile ilişkisi. Journal of mood Disorders. 2012;2(4):160-6.
• Karadağlı F, Nahcivan N. Sigara içen bireylerde sigara bırakmaya hazıroluşluk durumu ile ilişkili faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2012, 5 (1), 8- 15
• Kutlu R, Çivi S. Konya İli Lise Öğretmenlerinin Sigara İçme Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. TSK Kor Hek. 2007;6:273-8.
• Akpınar E, Saatçi E, Ergun G, Bozdemir N, İnan S. Çukurova Üniversitesi birinci sınıf öğrencilerinin sigara içme davranışları ve uyum özellikleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2007;8(2):63-8.
• Yengil E, Çevik C, Demirkıran G, Akkoca AN, Özler GS, Özer C. Tıp fakültesi öğrencilerinin sigara içme durumu ve sigara ile ilgili tutumları. Konuralp Tıp Dergisi. 2014(3):1-7.http://dx.doi.org/10.18521/ktd.34618
• Kutlu R, Marakoğlu K, Çivi S. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi hemşirelerinde sigara içme durumu ve etkileyen faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2005;27(1):29-34.
• Tezcan S, Yardım N. Türkiye’de çeşitli sağlık kurumlarında doktor, hemşire ve tıp fakültesi öğrencilerinin sigara içme boyutu. Tüberküloz ve Toraks Dergisi. 2003;51(4):390-7.
• Mevsim V, Dontlu Ç, Yeniçeri N, Özçakar N, Güldal D. Birinci basamak sağlik hizmeti çalişanlari sigara ve kanser riski konusunda ne biliyor ve ne yapiyor? Journal of Dependence. 2005;6:65-75.
• Öztürk Özer A, Ünalacak M, Ünlüoğlu İ. Sigara ile ilgili yasal düzenlemenin sağlık personelinin sigara kullanımına etkileri. Avrasya Aile Hekimliği Dergisi. 2013;2(3):127-32.
• Uysal M, Kadakal F, Karşıdağ Ç, Bayram N, Uysal Ö, Yılmaz V. Fagerström nikotin bağımlılık testinin Türkçe versiyonun güvenirliği ve faktör analizi. Tuberk Toraks. 2004;52:115-21.
• Buzgan T, Çom S, Irmak H, Baykan H, Aydın E, Taner S. Mpower tütün salgınını kontrol etmeye yönelik politika paketi. Sağlık bakanlığıdünya sağlık öğrgütü, ankara. 2007.
• Alışkanlıkları PS. Sigara ile Mücadele Kampanyası Kamuoyu Araştırma Raporu. PİAR, Ocak. 1988.
• Atılgan Y, Gürkan S, Şen E. Hastanemizde çalışan personelin sigara içme durumu ve etkileyen faktörler. Turk Toraks Dergisi/Turkish Thoracic Journal. 2008;9(4).