Bireysel Şiddet Açısından Spor Medyasının Etkileri

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 2, 30 - 42, 31.12.2017

M. Yalçın Taşmektepligil Veysel Küçük Seydi Karakuş Arslan Kalkavan

Öz

Bu
çalışma, yazılı ve görsel medyada yer alan haber ve programların bireysel
şiddet açısından etkilerini belirlemek, kişilerin saldırganlık veya fair-play’e
yönelmelerinde etkili olabileceği düşünülen haber ve programların analizini
yapmak ve bu konuda çözüm önerileri sunmak amacını taşımaktadır.

Çalışmanın
örneklemini, Türkiye’nin 6 coğrafi bölgesinde yer alan 8 İl’deki 1170 gönüllü
kişi (erkek: %  58,7; kadın %41,3)
oluşturmaktadır. Araştırmada bilgi toplamak amacıyla 14 sorudan oluşan bir
anket uygulanmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen verilerin istatistiksel
çözümlemesinde frekans, yüzde ve Ki-Kare dağılım ve analizlerinden
yararlanılmış, böylece spor medyasının bireysel şiddet açısından etkileri
örneklemin; yaş, cinsiyet, meslek ve eğitim özellikleri yönünden ne derece
farklılaştığı değerlendirilmiştir.

Çalışma
sonuçlarına göre “medyadaki spor programlarını takip etme” kadınlara göre
erkeklerde, kamu ve serbest çalışana göre de öğrencilerde anlamlı şekilde
yüksek bulunmuştur. Medya yayınlarını takip yaş yükseldikçe düşmektedir. Eğitim
kademelerinde ise en düşük izlenme oranı ilköğretim kademesi mezunlarında
görülmektedir. Diğer yandan, medyada yer alan spor programlarının eğitim açısından
yeterliliğinde; yaş, cinsiyet ve meslek özellikleri açısından herhangi bir
farklılığa rastlanmazken, eğitim seviyesinde lise kademesi lehinde önemli bir
değişim belirlenmiştir. TV spor programlarının şiddeti artırma yönündeki
etkisine katılımda ise, yaş ve meslek grupları açısından anlamlı bir farklılık
gözlenmiştir. 13-30 yaş arası gruplar 31-50 yaş gruplarına göre, TV
programlarının şiddeti artırma yönündeki değerlendirmesine daha çok
katılmaktadırlar. Bu görüş öğrencilerde de yüksek orandadır.

Spor
medyası yazarları hakkındaki düşünceler katılımcıların yaş ve eğitim
değişkenlerinde anlamlı bir değişim göstermiştir. Burada daha çok yazarların
“yanlı” olmaları hususunun 13-30 yaş grupları ve lise-üniversite mezunlarında
sorun olarak görüldüğü anlaşılmaktadır.

Çalışmanın
bir başka sonucuna göre, spor medyasının bireyler üzerindeki etkisi, sadece yaş
ve eğitim durumu değişkenlerinde anlamlıdır. Spor medyasının fanatizmi
tetiklenmesi konusunda tam bir görüş birliği olduğu söylenebilir.

Diğer yandan bütün katılımcılar, medya
spor yayın ve haberlerinin spor eğitimini işlevseltirmek yönünden
yetersizliğini vurgulamakta, futbolla ilgili yayınların yerine sağlık ve spor
bilgisini arttırıcı, hatta spora katılımı özendirici programlara öncelikle yer
verilmesi gerektiği görüşünü dile getirmektedir. Sonuç olarak, medya yayın ve haberleri
okuyucu ve izleyici dikkatini çekmek niyetiyle belirli kalıplar içinde
sunulurken, daha titiz davranılmalı, gerek psikolojik gerekse toplumsal algının
bireyleri şiddet ve saldırgan davranışlara yönlendirebileceği dikkate
alınmalıdır

Anahtar Kelimeler

Medya, Şiddet, Televizyon, Gazete

Kaynakça

• Acet, M. (2001). Futbol Seyircisini Fanatik ve Saldırgan Olmaya Yönelten Sosyal Faktörler, M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, s.124
• Anar Sosyal Araştırmalar Merkezi, Ankara, 1999.
• Baltaş, A. ve Baltaş, Z., Başarılı ve Sağlıklı Olmak İçin Stres ve Başa çıkma Yolları, Remzi Kitabevi, 8, Basım, İstanbul 1990, s.278.
• Batmaz, V. Ve Aksoy, A. (1995). Televizyon ve aile Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, http://dorduncukuvvetmedya.com/arastirma/aile.html,1995.
• Bayhan, B., (2000), Fanatizm. Gözlem Dergisi, Mayıs, s, 2.
• Catherine, A., P. (1990). Sport and Fitness Career Strategies and Professionel. Sports Journalism Human Kinetics Books, Chapter:8, USA, s, 85.
• Devlet Planlama Teşkilatı (1990). Türk Sporu Niçin Uluslararası Sporun Gerisinde Kalmıştır (Araştırma Modeli), (Birinci Basım). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Dönmezler, S. (1984). Sosyoloji Genişletilmiş 9. Baskı, Savaş Yayınları, Ankara, s, 408.
• Döşyılmaz, E. (1998). Medyanın Toplum Üzerine Etkileri M.Ü. Sağlık bilimleri enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor anabilim dalı, Yayınlanmamış doktora tezi, İstanbul,. s.26.
• Dunning, E.Murphy, P. Ve Williams, J. (1989). Keyfiler, Açık Tribün Çeteleri ve Kavga Şirketleri: Futbol Fanatiği Davranışının Sosyolojik Bir Açıklamasına Doğru, Antropolojik Açıdan Şiddet, Çeviren, Dilek Hattatoğlu, Ayrıntı Yayınevi, Birinci Basım, ss, 203-223.
• Emniyet Genel Müdürlüğü (2013) Sporda Şiddetin Önlenmesi Raporu, s. 168.
• Erdem, S. (1997) Sporda sevgi ve fanatizm http://www.turkiye.net/serdem/sevgi.htm,.
• Güçlü M, Arıkan Y, Şanlı, S, Mil H. İ. (2014). Sportif Organizasyonlarda Güvenlik Stratejileri. Güvenlik Sektöründe Temel Stratejiler. Ed: Harmancı F. M., Gözübenli M.,
• Zengin C. Ankara: GÜSAM-Nobel Yayınevi, ISBN:978-605-133-960-3, s. 35-38
• Horak R, Reiter V, Bora T, Erdoğan N. (1993). Dur Tarih, Vur Türkiye, Futbol Kültürü, İletişim Yayınları, İstanbul.
• İkizler, C. (1994). Sporda Başarının Psikolojisi, Genişletilmiş 2. Baskı, Alfa Basım Yayım dağıtım, İstanbul, s.78.
• Karaküçük, S. Ve Yenel, F. (1999). Spor Köşe Yazarlarının Okuyucuya Yansıttığı Görüşlerin Bir Analizi” G.Ü Spor Bilimleri Dergisi, C.4, No:1, ss,55-62.
• Köknel, Ö. (1996). Bireysel ve Toplumsal Şiddet. İstanbul: Altın Kitaplar Basımevi.
• Küçük, V. Ark. (1998). Kitle İletişim Araçlarından Yazılı Basının Kullanmış Olduğu Üslubun Sporcu ve Seyirci Saldırganlığı Açısından Değerlendirilmesi” , Spor Bilimleri Kongresi, 5-7 Kasım, Ankara, , s. 127.
• Marovelli, E., Scott A. G. M. (1987). Mass Media Influence On Female High School Athletes Identification With Professional Athletes. International Journal of Sport Psychology, vol.18, No:3, , ss, 231-236.
• Özbaydar, S., İnsan Davranışlarının Sınırları ve Spor Psikolojisi, Altin Kitaplar Yayınevi, Ankara, 1983, s.241.
• Özseyhan, N., TV ve Siyaset. 4. Boyut Dergisi, ss, 18-29.
• Özsoy, S., (2012). Toplumda her yönüyle şiddet ve çözüm önerileri raporu, Diyarbakır, s. 5.
• Öztürk, F. (1989). ve ark., Günlük gazetelerde sporun yer alışı. G. Ü. Spor Billimleri Dergisi, S:3, s,24-32.
• Riches, D., (1990). Şiddet Olgusu” Antropolojik Açıdan Şiddet, Çeviren, Dilek Hattatoğlu, Ayrıntı Yayınevi, Birinci Basım, , ss, 11-13-18.
• Taşmektepligil,Y. (1999). Kamuoyu oluşturmada Kitle iletişim araçlarının yeri ve sporun gelişimindeki etkileri, M.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Doktora programı seminer çalışması,5, İstanbul.
• Türkiye Futbol Federasyonu (2011). Ocak 2009 Çözüme Doğru Antalya toplantısı ve TBMM Araştırması Komisyonu Anketi, TBMM Raporu.
• Yetim, A. (2000). Sosyoloji ve Spor, Topkar Matbaası, Trabzon, Ankara, , ss.47-175-177
• Taşmektepligil MY, Sivrikaya H, Kaldırımcı M, Tutkun E, Aybek S. (1999). Sportif Gelişme ve Yerel Medya İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi Yüksekokulu, Futbol Bilim ve Teknoloji Dergisi,; 6 (3): 17-21.
• Taşmektepligil MY, Çankaya S, Tunç T. (2015). Futbol taraftarı fanatiklik ölçeği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi,; 6(1): 41-49.
• Uluç H. (1993). Olimpiyat Öylemi, Sabah Gazetesi, 6 Nisan