FACTORS AFFECTING THE SUCCESS OF EXPORT RELATED VAT REFUND PROCESS: A STUDY ON SWORN-IN CERTIFIED PUBLIC ACCOUNTANTS

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 235 - 260, 15.07.2017

Mehmet Usta Bilal Gerekan

https://doi.org/10.29067/muvu.328733

Öz

The profession of chartered accountancy is gaining more and more importance with its various fields of specialization. The field of VAT refunds, which is one of those areas of specialization, requires a good command of knowledge regarding its regulations and a high level of professional experience. Moreover, VAT returns is a process. Improving the efficiency of the process would lead to faster finalizations in VAT refunds. Export processes, which play a significant role in the economic development of our country, constitute a field of specialization in chartered accountancy regarding its relation to VAT. This research focuses on the factors that have impacts on VAT refund processes related to exports, and the difficulties faced by the chartered accountants in this process. In this study, a poll is conducted with 136 firms operating in the field of chartered accountancy. According to the results of this survey, seven factors which have effects on the success of VAT refund processes. The poll found seven factors that have effects on the success of VAT refunds processes. They are: “Automation”, “Efficiency of Tax Offices”, “Time”, “Reliability”, “Risk”, “Attention and Care”, and “Proficiency of the Employees of the VAT Refunds Departments”. Also, the study indicates that there are statistically remarkable differences among the weighted importance of the factors which have effects on the success of VAT refund processes elated to exports, depending on the peculiarities of the firms participating in this survey.

Anahtar Kelimeler

Export, VAT Refund, Sworn-in Certified Public Accountant, the Efficiency of VAT Refund

İHRACATTAN DOĞAN KDV İADE SÜRECİNİN BAŞARISINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER: YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Yeminli Mali Müşavirlik mesleği, farklı uzmanlık alanlarını içinde barındıran yapısıyla her geçen gün önemini arttırmaktadır. Bu uzmanlık alanlarından bir tanesini oluşturan KDV iadeleri yoğun mesai, güçlü mevzuat bilgisi ve mesleki deneyim gerektiren bir yapıya sahiptir. Bu yapısıyla KDV iadeleri aynı zamanda bir süreci ifade etmektedir. Sürecin etkinliğinin arttırılması KDV iadelerinin de hızlı bir şekilde sonuçlanmasına neden olabilmektedir. Ülkemizin kalkınmasında önemli bir husus olan ihracat işlemleri, KDV ile ilgisi bakımından Yeminli Mali Müşavirlerin uzmanlık alanlarından bir tanesini oluşturmaktadır. Bu kapsamda araştırmanın konusu, ihracattan doğan KDV iade sürecinin başarısını etkileyen faktörlerin tespiti ve Yeminli Mali Müşavirlerin bu süreçte karşılaştıkları sorunların belirlenmesine yöneliktir. Bu amaç doğrultusunda yapılan araştırmada, Yeminli Mali Müşavirlik faaliyeti gösteren 136 şirket üzerinde anket yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre ihracattan doğan KDV iade sürecinin başarısını etkileyen; “Otomasyon Faktörü”, “Vergi Dairelerinin Etkinliği Faktörü”, “Zaman Faktörü”, “Güvenilirlik Faktörü”, “Risk Faktörü”, “Dikkat ve Özen Faktörü” ve “KDV İade Servisi Çalışanlarının Yetkinliği Faktörü” olmak üzere toplam yedi faktör olduğu tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda ayrıca, ihracattan doğan KDV iade sürecini etkileyen faktörlere katılımcıların sahip olduğu çeşitli özellikler açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İhracat, KDV İadesi, Yeminli Mali Müşavir, KDV İadesinin Etkinliği

Kaynakça

• Ainsworth, R. T. (2012). “Refund Fraud? -Real- Time Solution! Digital Security Borrowed From The Vat”. Boston University School of Law Working Paper, March 2012.
• Akdemir, N. (2008). E-Devlet Uygulamaları Kapsamında VEDOP Projesi Eğirdir Vergi Dairesinde E-VDO Uygulamasının İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akın, M. (2010). Türkiye’ de İhracatta Katma Değer Vergisi İade Sistemi: Afyonkarahisar İli Uygulaması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Beşel, F. ve Çokgezer, C. (2015). “Maliye Alanında e – Teknolojiler ve Etkinliği”. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1, 13- 23.
• Bilginli, N. K. (2011). “Vergi Dairesi Otomasyon Projesi (VEDOP)”. Dış Denetim Dergisi, Temmuz-Ağustos-Eylül, 175.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). “Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 32, 480-483.
• Çakır, C. (2015). “E-Devlet Uygulamalarında Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, 7, 37-48.
• Çelik, M. (2006). İhracatı Teşvik Tedbirleri ve İhracatta KDV İstisnası, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, C. (2007). “Şirket Derecelendirilmesinde Faktör Analizi Kullanımı ve Sektörlere Yönelik Bir Uygulama”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 53-74.
• Demir, E. (2010). Türkiye’ de İhracatta KDV İstisnası ve Avrupa Birliği Uygulaması ile Karşılaştırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dünya Gazetesi, Ekonomi Haberleri, http://www.dunya.com/ekonomi/ vergi/kdv-iadeleri-hizlanacak-288291h.htm, Erişim Tarihi: 24.01.2016. EBA Tax Committee (European Business Association Tax Committee), In Close Up: Vat Refund, July 2007.
• Gelir İdaresi Başkanlığı (2015). 2015 Yılı Performans Programı, Ankara.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, Güncel Duyurular, https://intvd.gib.gov.tr/internetvd/ index.jsp, Erişim Tarihi: 27.06.2016.
• Gerçek, A. (2010). “Gelir İdaresi Başkanlığında E-Devlet Uygulamaları”. Bilanço Dergisi, 122, 79.
• Harrison, G. ve Krelove, R. (2005). “VAT Refunds; A Review of Country Experience”, IMF Working Paper, No: W/05/218, November 2005.
• Keen, M. (2007). “VAT Attacks!”, IMF Working Paper, No: WP/07/142, June 2007.
• Laleli, D. (2013). İhracatta Vergi İadesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Özbek, M. (2007). E-Devlet ve Türkiye Uygulamaları Kapsamında “VEDOP” Projesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Patır, S. (2009). “Faktör Analizi ile Öğretim Üyesi Değerleme Çalışması”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 4, 83.
• Şal, H. (2011). Katma Değer Vergisinde İhracat İstisnası; Antalya İli Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şataf, C., Çiçek, H. G. ve Dikmen, S. (2014). “Kamu Hizmetlerinin Sunulmasında E-Devlet Uygulamalarının Toplumsal Algı Düzeyi Üzerine Ampirik Bir Çalışma”. Bilgi Ekonomisi ve Yönetim Dergisi, 9 (2), 1-13.
• Tozar, Ö. (2007). KDV İade İşlemlerinde Hesaplama Yöntemleri Muhasebeleştirme ve Bir Öneri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turanlı, M., Taşpınar-Cengiz D ve Bozkır, Ö. (2012). “Faktör Analizi ile Üniversiteye Giriş Sınavlarındaki Başarı Durumuna Göre İllerin Sıralanması”. Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 17, 45-68.
• Türkay, H. ve Ünsal, H. (2008). “Türkiye’ de İhracatta Uygulanan KDV İadesinin İhracata Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz”. Sosyo Ekonomi Dergisi, Temmuz- Aralık 2008-2.
• Üstün, A. ve Ziyagil, A. M. (2005). “Kamu Personelinin Kurum İçi Memnuniyet ve Algılama Düzeylerinin Farklı Değişkenler Açısından Karşılaştırmasına Yönelik Bir Çalışma; Amasya İli Örneği”. Kastamonu Eğitim Dergisi, 3, 609-622.
• Yıldız, F. (2011). İhracatta KDV İstisnası Uygulaması ve Muhasebeleştirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.