Fosfor Uygulamasının Marul ve Soğan Bitkilerinin Mineral Element Konsantrasyonlarına Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 5 , 150 - 160, 04.04.2016

Özge Şahin Mehmet Burak Taşkın Emre Can Kaya

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210981

Cited By: 2

Öz

Marul (Lactuca sativa L.) ve soğan (Allium cepa L.) bitkilerinin gelişimi ve mineral element alımına fosfor (P) uygulamasının etkisini araştırmak üzere Triple süper fosfat (TSP, %42 P₂O₅) gübresinden 0, 50, 100, 200, 400 mg kg^-1 P uygulanmıştır. Marul bitkisinde en yüksek kuru ağırlığa 50 mg kg^-1 P düzeyinde ulaşılırken, soğan bitkisinde 200 mg kg^-1 P düzeyinde ulaşılmıştır. Artan miktarda uygulanan fosfor ile marul bitkisinin P, Br, Rb konsantrasyonlarının arttığı, Ca, S, Fe, Zn, Mn, Ti, Sr ve Ba konsantrasyonlarının azaldığı belirlenmiştir. Fosfor uygulamasına bağlı olarak bitkilerin Si ve Ni konsantrasyonlarında önemli bir değişim olmamıştır. Artan düzeyde uygulanan fosfora bağlı olarak soğan bitkisinin P, As, Rb, Ba konsantrasyonları artarken Cu, Ti ve Co konsantrasyonları azalmıştır. Fosfor uygulaması, soğan bitkisinin K ve S konsantrasyonunu artırmıştır. Marul bitkisinin K konsantrasyonuna etkisi istatistik olarak önemsiz olurken yüksek P düzeyleri S konsantrasyonunu azaltmıştır. Her iki bitkinin Fe konsantrasyonu P uygulamasına bağlı olarak azalmıştır. En yüksek Br konsantrasyonu her iki bitkide de 400 mg kg^-1 P uygulamasında belirlenmiştir. Artan düzeyde uygulanan fosfor ile bitkilerin özellikle bitkiler için mutlak gerekli olmayan mineral konsantrasyonlarının arttığı bu artışın çevre kirliliğinin yanı sıra insan sağlığını olumsuz etkileyebileceği için aşırı fosforlu gübre kullanımından kaçınılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

marul, soğan, fosfor, mineral element

Kaynakça

• Brinck J.N., “World Resources of Phosphorus. In: Phosphorus in the Environment: Its Chemistry and Biochemistry” Ciba Faundation Sym, 57, 23- 63, 1978
• Korkmaz K., “Kireçli Toprakların Fosfor Durumlarının Belirlenmesi ve fosfor Uygulamasının Mısır Verimine Etkisi” Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi,136s, Adana, 2005
• Güneş A., Alpaslan M., İnal, A., “Bitki Besleme ve Gübreleme” Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 1514, 307, 2000
• Eyüboğlu F., “Türkiye Topraklarının Verimlilik Durumu” T.C. Başbakanlık KHGM, Toprak ve Gübre Araştırma Enst. Md. Yayınları. Genel Yayın No: 220, Teknik Yayın No: T-67,1999
• Özyağcı M.A., Aydoğan M., Bayraklı B., Kesim E., Şeker F., Dengiz O., Urla Ö., Yıldız H., Ünal E. “Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi Tarım Topraklarının Bitki Besin Maddesi ve Potansiyel Toksik Element Kapsamlarının Belirlenmesi, Veri Tabanının Oluşturulması ve Haritalanması”, GTHB, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enst. Müd. TAGEM-BB-08020201H1, Samsun, 2013
• Mengel K., Kirkby E.A., “Principles of Plant Nutrition” 4. ed. Int. Potash. Inst. Inst. Bern, Switzerland, 655, 1987
• Rodriguez D., Andrade F.H., Goudriaan, J., “Does Assimilate Supply Limit Phosphorus Availability”, Field Crops Research, 67, 227-238, 2000
• Gallet A., Flish R., Ryser J., Frossard E., Sinaj S., “Effect of Phosphate Fertilization on Crop Yield and Soil Phosphorus Status”, Jounal of Plant Nutrition Science, 166, 568-578, 2003
• Fransson A., Aarle I.M., Olsson P.A., Tyler G., “Plantago Lanceolata L. Phosphorus Fractions”, Plant and Soil, 248, 285-295, 2003
• Gahoonia T.S., Nielsen E.N., Ole B.L., “Phosphorus (P) Acquisition of Cerea Fertilization”, Plant and Soil, 211, 269-281, 1999
• Holford I.C.R., “Soil Phosphorus- Its Measurement and Its Uptake by Plants”, Australian Journal Soil Research, 35, 227-239, 1997
• Richardson A.E., “Soil Microorganisms and Phosphorus Avability”, Soil Biota, 17, 50-62, 1994
• Daroub S.H., Gerakis A., Itchie J.T., Friesen K.D., Ryan, J., “Development of a Soil-Plant Phosphorus and Weathered Tropical Soils”, Agricultural Systems, 76, 1157-1181, 2003
• Leytem A.B., Westermann D.T., “Phosphate Sorption by Pacific Northwest Calcareous Soils”, Soil Science, 168, 368-375, 2003
• Shibata R., Yano, K., “Phosphorus Acquisition from Non-Labile Sources in Peanut and Pigeonpea with Mycorrhizal Interaction”, Applied Soil Ecology, 24, 133-141, 2003
• Zhu Y., Smith F.A., Smith S.E., “Phosphorus Efficiencies and Responses of Barley (Hordeum vulgare L.) to Arbuscular Mycorrhizal Fungi Grown in Highly Calcareous Soil”, Mycorrhiza, 13, 93–100, 2003
• Shin H., Shin H. S., Dewbre G.R., Harrison M., Transport in Arabidopsis: Pht1;1 and Pht1; 4 play a major Role in Phosphate Acquisition from Both Low and High Phosphate Environments”, The Plant Journal, 39, 629-642, 2004
• Köleli, N., Kantar Ç., Fosfat kayası, Fosforik Asit ve Fosforlu Gübrelerdeki Toksik Ağır Metal (Cd, Pb, Ni, As) Konsantrasyonu”, Ekoloji, 55, 1-5, 2005
• Mortvedt J.J., Beaton J.D. , “Heavy Metal and Radionuclide Contaminantants in Phosphate Fertilizers”, Phosphorus in the Global Environment - chap 6, 1-14, 2001
• Nanthi S.B., Domy C.A., Ravi N., “Role of Phosphorus in (Im)Mobilization and Mioavailability of Heavy Metals in the Soil-Plant System”, Reviews Environmental Contaminatian and Toxicology, 177, 1-44, 2003
• Sabiha- Javied T.M., Chaudhry M.M., Tufail M., Irfan N., “Heavy Metal Pollution from phosphate Rock Used for the Production of Fertilizer in Pakistan”, Microchemical Journal, 91, 94–99, 2009
• Atafar Z., Mesdaghinia A., Nouri J., Homaee M., Yunesian M., Ahmadimoghaddam M., Mahvi A.H., “Effect of Fertilizer Application on Soil Heavy Metal Concentration”, Environmental Monitoring and Assessment, 160, 83–89, 2010
• Alpaslan M., Güneş A., İnal A., “Deneme Tekniği”, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No: 1501, 455, Ankara, 1998.
• Anonymous, “Soil Survey Stuff”, Soil Survey Manual. Agric. Res. Administration, USDA Handbook, 18, 340-37, 1951
• Bouyoucos G.J.A., “Realibration of Hydrometer for Making Mechanical Analysis of Soil”, Agronomy Journal, 43, 434-438, 1951
• Anonymous, “Soil Survey Division Staff”, Soil survey manual, Soil Conservation Service, U.S. Department of Agriculture Handbook, 18, 1993
• Jackson M.L., “Soil Chemical Analysis”, Prentice-Hall, Inc. Englewood Cliffs, New Jersey, USA, 1-498, 1958
• Richards L.A., “Diagnosis and Improvement of Saline and Alkaline Soils”, U.S. Dept. of Agr. Handbook No: 60, 1954
• Hızalan E., Ünal H., “Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler”, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, 278, 1966.
• Bremner J.M., “Total Nitrogen Methods of Soil Analysis .Part 2.Chemical and Microbiological Properties”, Ed. C. A. Black. Amer. Soc.of Agron. Inc. Pub. Agron.Series, No: 9, Madison, Wisconsin, U.S.A. 1149-117, 1965
• Olsen S.R., Cole C.V., Watanabe F.S., Dean N.C., “Estimation of Available Phosphous in Soil by Extraction with Sodium Bicorbonate”, U. S. Dept.of Agr.Cir., 939, Washington. D. C, 1954
• Pratt P.F., “Methods of Soil Analysis Part 2. Chemical and Microbiological Properties” ed.c. a. black. American Sociol of Agronomy. Inc. Pub. Agron, Series No. 9, 1965
• Lindsay W.L., Norvell W.A., “Development of a DTPA Micronutrient Soil Test”, Soil Scien Society of American Proceding, 35, 600-602, 1969
• Gunes, A. Inal, A., Kadioglu, Y.K., “Determination of Mineral Element Concentrations in Wheat, Sunflower, Chickpea and Lentil Cultivars in Response to P Fertilization by Polarized Energy Dispersive X-ray ffuorescence”, X-Ray Spectrometry, 38, 451-462, 2009
• Gunes A., Inal A Bagcı E.G., Kadioglu Y.K., “Combined Effect of Arsenic and Phosphorus on Mineral Element Concentrations of Sunflower”, Communications in Soil Science and Plant Analysis, 41, 361-372, 2010
• Chuparina E.V., Gunicheva T.N., “Nondestructive X-ray Fluorescence Determination of Some Elements in Plant Material”, Journal of Analytical Chemistry, 58, 856-861, 2003
• Malak A.E.R., Al-Ashkar A.E., The effect of Different Fertilizers on the Heavy Metals in Soil and Tomato Plant, Australian Journal of Basic and Applied Science, 1, 300-306, 2007
• Zhang M.K., He Z.L., Calvert D.V., Stofella P.J., Yang X.F., Lamb E.M., “Accumulation and Partitioning of Phosphorus and Heavy Metals in a Sandy Soil Under Long-Term Vegetable Crop Production”, Journal of Environmental Science and Health, 38, 1991-1995, 2003
• Sönmez İ, Kaplan M., Sönmez S., “Kimyasal Gübrelerin Çevre Kirliliği Üzerine Etkileri ve Çözüm Önerileri”, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 25, 24-34, 2008
• Okçu M., Tozlu E., Kumlay A.M., Pehluvan M., “Ağır Metallerin Bitkiler Üzerine Etkileri”, Alınteri, 17(B), 14-26, 2009
• Bağdatlıoğlu, N., Nergiz C., Ergönül P.G., “ Genellikle Salata Olarak Tüketilen Bazı Yeşil Sebzelerde Kurşun ve Kadmiyum Düzeylerinin Araştırılması”, Türkiye 10. Gıda Kongresi, 21-23 Mayıs 2008, Erzurum, 2008