TÜRKLERDE ASKERİ MÜZİK TARİHİ HAKKINDA BİR İNCELEME

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 7 - 30, 06.07.2017

Ahmet Selçuk Bayburtlu

Öz

Her ulusun kendi özelliklerini yansıtan bir müziği vardır ve bu müziklerde kendine has özelliklerle icra edilir. Türkler askeri yapılanması içinde askeri müziği kullanmışlar ve bu askeri müzik daha sonra farklı isimlerde kullanılarak ve daha da geliştirilerek günümüze kadar gelmiştir. 
Bu araştırmada, Osmanlı mehter teşkilatının tarihi, mehter teşkilatının yapısı teşkilatta kullanılan enstrümanlar, Türk ulusu üzerindeki önemi ve günümüz bando oluşumunu saptanmaya çalışılmıştır.
Araştırmanın yürütülmesinde literatür taraması ve betimsel durum analizi tekniği kullanılmıştır. Kayıtlardan ve literatür taramasından elde edilen bilgiler materyal olarak kullanılmıştır. Kullanılan bilgiler ( veriler ), belgesel kaynak tarama, çözümleme tekniği ile elde edilmiştir. Bu araştırmanın yürütülmesinde literatür taraması ve betimsel durum analizi tekniği kullanılmıştır.
Araştırmanın sonucunda, her ulusun kendi özelliklerini yansıtan bir müziğinin olduğu, bu müziklerin kendine has özelliklerle icra edildiği, Türklerde müzik kavramının arkeolojik kazılarda bulunan kanıtlara ve tarihi kaynaklara göre 5000 yıl öncesine dayandığı, Türklerde askeri müzik devlet yapısının gelişmesiyle daha da belirginleşmeye başladığı, mehter yapılanması ve olgunlaşmasının I. Murad döneminde başladığı, daha sonra mehterhanenin kapatılıp Muzıka-i Hümayun’ a dönüştürüldüğü, 1924 yılında Ankara'ya taşınarak ve Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti adıyla Milli Savunma Bakanlığı'na bağlanmış olduğu sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehter, Bando, Osmanlı, Askeri Müzik

Kaynakça

• Aksoy, B. (1994), Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlıda Musiki, İstanbul, Pan Yayıncılık.
• Altınölçek, H.(1999), Askeri Musiki Geleneği ve Mehter hanenin Bir Kurum Olarak Yerleşme Süreci, OA. Cilt: 10, Balkan Ciltevi, İstanbul.
• Bibi, İbn, aktaran: Mükrimin Halil Yinanç, Hazırlayanlar: Refet Yinanç, Ömer Özkan (2010), Selçukname, Kitabevi Yayınları, no: 309 İstanbul.
• Boztaş, F. (2009). Onaltıncı yüzyılın sonuna kadar Osmanlı Devleti’nde tabl-ı alem mehterleri teşkilatı. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Budak, O. A. (2006). Türk Müziğinin Kökeni Gelişimi, Phoenix Yayınevi, Ankara.
• Çokamay, B. (2012). Türklerde bakır çalgı olarak boru’nun ilk kullanımı ve tarihçesi. Türkiyat Araştırmaları Dergisi (31):445-459.
• Çelik L. ( 2005 ). Alman Bando Takımları Mehterin Kopyasıdır, 21-26 Kasım 2005 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri-Cilt 5, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara
• Erendil, M. (1992), Dünden Bugüne Mehter, Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• R. Finch, Musical Instruments in Uigur Literature and Art, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi: http://turkoloji.cu.edu.tr /ESKI%20TURK %20DILI/11.php.
• Güner, S. S. (2007). Osmanlı Musikisi ve mehter. Karadeniz Araştırmaları Sayı:14 Yıl: 2007
• Gazimihal, M. R. (1955). Türk Askeri Muzıkları Tarihi, Maarif Basımevi, İstanbul.
• Kaya, E, E. Yeni Türk Müzik İnkılabına Hazırlık Olarak 1826-1920 Dönemi, Turkish Studies Dergisi- Volume 7/1, Erzincan, 2012
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, E. E. (2012). Türk ordu geleneğinde askeri müzik olgusu. İdil Sanat ve Dil Dergisi I (3):93-105.
• Kösemihal, M. R. (1939). Türkiye-Avrupa Musiki Münasebetleri, Numune Matbaası, İstanbul.
• Mirzaoğlu, F. G. (2002). Savaş alanlarından musiki meclislerine cengi harb. Türkbilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi (3):45-52.
• Ögel, B. (1986). Türk Kültür Tarihine Giriş, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınlar, Cilt:8, Ankara.
• Öztuna, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özcan, A. (2002). “Türkler” maddesi. Osmanlı Devleti’nin askeri yapısı. cilt:10. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Özcan, N. (2003). “Mehter” maddesi. İA. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özaydın, A. (2007). “Nevbet” maddesi. DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özalp, N. (2000). Türk Musikisi Tarihi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Özerdim, M. N. (1943). M. S. 4-5 inci Asırlarda Çin'in Şimalinde Hanedan Kuran Türklerin Şiirleri, Ankara, Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, Ankara.
• Pirgon, Y. ( 2014 ) Osmanlı Dönemi Mehteran-I Tabl-I Alem Teşkilatına Genel Bir Bakış, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli E- Dergi Sayı: 42 Mart – Nisan 2014
• Sertkaya, O. F. (1982). Eski Türkçede Musiki Terimleri ve Musiki Alet İsimleri, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, İstanbul.
• Say, A. ( 2005 ) Müzik Ansiklopedisi, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara.
• Şahiner, N. (2007). Avrupa’yı titreten musiki mehter. Ankara: Elips Kitap Yayınevi.
• Sanal, H. (1964). Mehter Musikisi, bestekâr mehterler-mehter havaları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Turan, O. ( 1996 ) Selçuklular Tarihi Ve Türk-İslam Medeniyeti, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Türkmen, M. N. (2009). Osmanlı’da askeri müzik mehter. İstanbul: AVK Yayın Dağıtım.
• Tuğlacı, P. (1986). Mehterhane’denBando’ya, Cem Yayınevi, İstanbul.
• Uçan, A. ( 2000 ) Geçmişten Günümüze, Günümüzden Geleceğe Türk Müzik Kültürü Müzik Ansiklopedisi Ankara
• Uzunçarşılı, İ, H. (1988), Osmanlı Devlet Teşkilatına Medhal, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Vural, T. ve Göher Vural, F. (2012). Büyük Selçuklularda nevbet geleneği. International Journal of SocialScience V (3): 563-576.
• Vural, T. ( 2012 ). Türk Askeri Müziğinin Savaşlardaki Yeri Ve Önemi, Turan-Sam Cilt: 4 Sayı: 13 Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi Dergisi
• Vural, F. G. (2011). İslamiyet’ten Önce Türklerde Kültür ve Müzik, Çizgi Kitabevi, Konya.
• Yaldır, A. A. (2009). Askeri müzik topluluğu mehter, geleneksel kıyafet ve müzik enstrümanlarının plastik açıdan seramik sanat objelerine dönüşümü. Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir.