Okul Yeri Seçiminde Coğrafi Bilgi Sistemine Dayalı AHP-TOPSIS Yaklaşımı: Ankara İli Örneği

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 4, 933 - 943, 20.12.2017

Ayşenur Uslu Kübra Kızıloğlu Selçuk Kürşat İşleyen Erkay Kahya

https://doi.org/10.2339/politeknik.369099

Cited By: 11

Öz

Okul yer seçimi problemi, bölgenin nüfus yoğunluğu, ulaşım
imkânları, nüfusun kapsanma düzeyi, bölgenin güvenliği gibi birçok kriterin
birlikte değerlendirilmesini gerektiren çok kriterli bir karar verme
problemidir. Karar verme aşamasında dikkate alınması gereken önemli noktalardan
birisi de mevcut yasal kısıtlamalardır. Bu çalışmada, açılması planlanan bir
ilköğretim okulu için en uygun yerin belirlenmesi amacıyla Coğrafi Bilgi
Sistemine (CBS) dayalı Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ve İdeal Çözüme
Benzerliğine Göre Tercih Sıralama Tekniği (TOPSIS) yöntemlerini içeren yeni bir
çözüm yaklaşımı önerilmiştir. İlk olarak imar planı doğrultusunda okul
açılabilecek devlet arazileri aday yerler olarak alınmıştır. Bu aday yerlerden
yasal kısıtlamalara uyan ve mevcut okullarla birlikte belirlenen yürüme
mesafesi içerisinde öğrencileri kapsayan araziler alternatif yerler olarak
ArcGIS ESRI programı kullanılarak belirlenmiştir. Daha sonra, literatür
incelemesi sonucunda belirlenen kriterlere ait kriter ağırlıkları AHP yöntemi
ile hesaplanmış ve alternatif yerler bu ağırlıklar kullanılarak TOPSIS yöntemi
ile sıralanmıştır. Önerilen yaklaşım Ankara ili Çankaya ilçesinde uygulanmış ve
sonuçlar verilmiştir.        

Anahtar Kelimeler

CBS, AHP, TOPSIS, tesis yer seçimi, okul yer seçimi

Kaynakça

• [1] Burrough P.A., “Principles of geographical information systems, Oxford University Press, Newyork, (1998). [2] ReVelle C.S. and Eiselt H.A., “Location analysis: a synthesis and survey, European Journal of Operational Research, 165(1): 1-19, (2005). [3] Narula S.C., 1Minisum hierarchical location-allocation problems on a network: A survey”, Annals of Operations Research, 6(8): 255-272 (1986). [4] Daskin M.S., “ Network and discrete locations: models, algorithms and applications”, Wiley and Sons, New York, (1995). [5] Owen S.H. and Daskin, M.S., “ Strategic facility location: A review”, European Journal of Operational Research, 111 (3): 423-447, (1998). [6] Arabani A.B. and Farahani R.Z., “Facility location dynamics: An overview of classifications and applications”, Computers & Industrial Engineering, 62 (1): 408-420 (2012). [7] Önüt S. and Soner S., “Transshipment site selection using the AHP and TOPSIS approaches under fuzzy environment, Waste Management, 28(9): 1552-1559, (2008). [8] Vahidnia M.H., Alesheikh A.A. and Alimohammadi A., “Hospital site selection using fuzzy AHP and its derivatives”, Journal of Environmental Management, 90(10): 3048-3056, (2009). [9] Lai W., Han-Lun L., Qi,L., Jing-Yi,C. and Yi-Jiao C., “Study and implementation of fire sites planning based on GIS and AHP”, Procedia Engineering, 11: 486-495, (2011). [10] Roig-Tierno N., Baviera-Puig A., Buitrago-Vera J. and Mas-Verdu F., “The retail site location decision process using GIS and the analytical hierarchy process, Applied Geography, 40: 191-198, (2013). [11] Uyan, M., “GIS-based solar farms site selection using analytic hierarchy process (AHP) in Karapinar region, Konya/Turkey,” Renewable and Sustainable Energy Reviews, 28: 11-17,(2013). [12] Sánchez-Lozano J.M., Teruel-Solano J., Soto-Elvira P.L. and García-Cascales M.S., “geographical information systems (GIS) and multi-criteria decision making (MCDM) methods for the evaluation of solar farms locations: Case study in south-eastern Spain”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 24: 544-556, (2013). [13] Mishra A.K., Deep S. and Choudhary A., “Identification of suitable sites for organic farming using AHP & GIS”, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 18(2): 181-193, (2015). [14] Rasli F.N., Kanniah K.D., Muthuveerappan C. and Ho C.S, “An integrated approach of analytical hierarchy process and GIS for site selection of urban parks in Iskandar Malaysia”, International Journal of Geoinformatics, 12(2): 67-77, (2016). [15] Çetinkaya C., Özceylan E., Erbaş M. and Kabak M., “ GIS-based fuzzy MCDA approach for siting refugee camp: A case study for southeastern Turkey”, International Journal of Disaster Risk Reduction, 18: 218-231, (2016). [16] Chaudhary P., Chhetri S.K., Joshi K.M., Shrestha B.M. and Kayastha P., “Application of an Analytic Hierarchy Process (AHP) in the GIS interface for suitable fire site selection: A case study from Kathmandu Metropolitan City,Nepal”, Socio-Economic Planning Sciences, 53: 60-71, (2016). [17] McNamara J.F., “Mathematical Programming Models in Educational Planning”, Review of Educational Research, 41(5) :419-446, (1971). [18] Bruno J.E. and Andersen P.W. Analytıcal methods for planning educatıonal facılıtıes in an era of declining enrollments”, Socio-Economic Plan. Sci., 16(3): 121-131, (1982). [19] Kavili Arap S., “Türkiye’de üniversitelere ilişkin politikalar ve üniversitelerin kuruluş yeri seçimi”, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (2007). [20] Özdemir B. and Tokyay O., “Multi criteria decision support for the best allocation of the primary school area. International Multidisciplinary Scientific GeoConference: SGEM: Surveying Geology & mining Ecology Management, 1: 457, (2013). [21] Arslan H.M. ve Yıldız M.S., “Eğitim tesislerinin kuruluş yeri seçiminde bulanık TOPSIS yönteminin uygulanması: Düzce’de bir lokasyon analizi, “The Journal of International Social Research, 8(36) : 763-774, (2015). [22] İnternet: URL: http://mevzuat.meb.gov.tr/html/24.html, Meb mevzuat, İlköğretim ve Eğitim Kanunu, 7. Bölüm, 61.madde, (Son erişim tarihi: 11.07.2016). [23] Saaty T.L., “The analytic hierarchy process”, New York: McGraw-Hill, (1980). [24] Saaty T.L., “ Decision making with the analytic hierarchy process, “International Journal of Services Sciences, 1(1): 83-98, (2008). [25] Arıbaş M. ve Özcan U., “Akademik araştırma projelerinin AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak değerlendirilmesi, Politeknik Dergisi, 19(2): 163-173, (2016). [26] Saaty T.L., “How to make a decision: the analytic hierarchy process,” European Journal of Operational Research, 48: 9-26, (1990). [27] Supçiller A.A. ve Çapraz O., “AHP-TOPSIS yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması”, Ekonometri ve İstatistik, 13: 1–22, (2011). [28] Monjezi M., Dehghani H., Singh T.N., Sayadi A.R. and Gholinejad A., “Application of TOPSIS method for selecting the most appropriate blast design”, Arabian Journal of Geosciences, 5(1): 95-101, (2010). [29] İnternet: URL: http://www.cankaya.bel.tr/pages/14/ RAKAMLARLA-CANKAYA (Son erişim tarihi: 05.08.2016).