OECD Ülkeleri ve Türkiye’nin Sağlık Sistemleri, Sağlık Harcamaları ve Sağlık Göstergeleri Karşılaştırması

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 1, 104 - 134, 23.03.2015

İlker Daştan Volkan Çetinkaya

Öz

Ülkelerin
tercih ettikleri sağlık sistemleri ve bu sistemlerin özellikleri ülkelerin
sağlık harcamalarını ve dolayısıyla sağlıkla alakalı çeşitli çıktılarını
etkileyen en önemli faktörlerdir. Bu çalışmada, çeşitli sağlık sistem modelleri
kategorize edilerek OECD üyesi ülkelerin ve özel olarak ABD ve Türkiye’nin
1980-2012 yılları arasındaki sağlık harcamalarındaki değişimleri, harcamaların
GSYİH içindeki payları ve harcamaların ne şekilde finanse edildiği
incelenmiştir. Ayrıca, bu farklı sağlık sistemleri ve sağlık harcamalarının
ülkelerin sağlık hizmetleri tedariği ve çıktılarına olan etkileri
karşılaştırılmıştır. Bu amaçla, sağlık ekonomisi literatüründe sıklıkla
kullanılan doğumda beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm hızları sağlık
indikatörleri olarak, sağlık hizmetlerine ulaşım ve hizmetlere ulaşımdaki hakkaniyet
kavramları sağlık çıktıları olarak ele alınmıştır. Farklı sağlık sistemlerine
sahip de olsa tüm OECD üyesi ülkelerin kişi başı sağlık harcamaları ve bu
sağlık harcamalarının GSYİH’ndaki payları son 30 yıl içinde önemli derecede
artmıştır. Sağlık sistemleri farklı olan ülkelerdeki sağlık harcamaları
farklılık gösterse de, bu farklı harcamaların sağlık göstergeleri ve sağlık
sistemlerinin başarı ve verimlilikleri ile birebir bir ilişki içinde olmadığı
bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sağlık sistemleri, sağlık harcamları, sağlık göstergeleri, sağlık finansmanı, OECD ülkeleri

Kaynakça

• Anderson, Gerard ve Peter S. Hussey (2001), “Comparing Health System Performance in OECD Countries”, Health Affairs, 20(3), 219-232.
• Berié, Hermann ve Ulf Fink (2000), “Europas Sozialmodell-Die Europäischen Sozialsysteme im Vergleich: Eine volkswirtschaftliche Analyse”, WISO Institut für Wirtschaft und Soziales GmbH, (Berlin).
• Barnighausen, Till ve Rainer Sauerborn (2002), “One Hundred and Eighteen Years of the German Health İnsurance System: Are There Any Lessons For Middle-and Low-Income Countries?”, Soc Sci Med, 54: 1559–87.
• Bhalotra, Sonia (2007), “Spending to Save? State Health Expenditure and Infant Mortality in India”, Health Economics, 16(9): 911-928.
• Culyer, Anthony J. ve Joseph P. Newhouse (2000), “Introduction: The State and Scope of Health Economics”, Handbook of Health Economics (1A), Elsevier Science B.V., (Amsterdam, The Netherlands).
• Çelik, Yusuf (2011), “Türkiye Sağlık Harcamalarının Analizi ve Sağlık Harcama Düzeyinin Uygunluğunun Değerlendirilmesi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 1(1): 62-81.
• Çevik, Savaş (2013), “Kamu Sağlık Harcamalarının Sağlık Sonuçları Üzerindeki Etkisi: Ülkelerin Gelir Seviyelerine Göre Bir Karşılaştırma”, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 48: 113-133.
• Erol, Hatice ve Abdullah Özdemir (2014), “Türkiye’de Sağlık Reformları ve Sağlık Harcamalarının Değerlendirilmesi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 4(1): 9-34.
• Filiz, Yasemin (2010), “Ekonomik Büyüme ve Sağlık Harcamaları İlişkisi”, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Finansman Anabilimdalı, Ankara.
• Filmer, Deon ve Lant Pritchett (1999), “The Impact of Public Spending on Health: Does Money Matter?”, Social Science and Medicine, 49(10): 1309-1323.
• Grabowski, Henry (2011), “The Evolution of the Pharmaceutical Industry Over the Past 50 Years: A Personal Reflection”, Int. J. of the Economics of Business, 18(2): 161-176.
• Immergut, Ellen M. (1992), “Health politics: interests and institutions in Western Europe”, (Cambridge: Cambridge University Press).
• Huber, M. ve E. Orosz (2003), “Health Expenditure Trends in OECD Countries, 1990-2001”, Health Care Financing Review, 25(1): 1-2.
• Lameire, Norbert, P. Joffe ve M. Wiedemann (1999), “Healthcare Systems-An International Review: an Overview”, Nephrol. Dial. Transplant, 14(6): 3-9.
• Matthews, Robert; G. Keith Jenkins ve Joey Robertson (2012), “Health Care Reform, Why Not Best Practices”, American Journal of Health Sciences, 3(1): 97-114.
• Mendelson, Daniel N. ve William B. Schwartz (1993), “The Effects of Aging and Population Growth on Health Care Costs”, Health Affairs, 12(1): 119-125.
• McCanne, Don (2010), “Health Care Systems-Four Basic Models; Physicians for a National Health Program (PNHP)”, Basın Bülteni, Chicago, (06.04.2010).
• [http://www.pnhp.org/single_payer_resources/health_care_systems_four_basic_models.php] (02.12.2013). OECD (2008), “OECD Reviews of Health Systems-Turkey: The Performance of the Turkish Health System and its Determinants”, (02.2008), [http://www.oecd.org/document/60/0,3746,en_2649_33929_42235452_1_1_1_1,00.html] (10.01.2014).
• OECD (2011), “Better Policies For Better Lives. Health: Spending Continues to Outpace Economic Growth in Most OECD Countries”, (06.2011), [http://www.oecd.org/document/38/0,3746,en_21571361_44315115_48289894_1_1_1_1,00.html] (11.11.2013).
• OECD (2014), OECD “Health Data 2013”, (06.2014), [http://www.oecd.org/health/health-systems/oecd-health-statistics-2014-frequently-requested-data.htm] (06.07.2014).
• OECD (2013b), “Life expectancy in the US rising slower than elsewhere, says OECD”, (11.2013), [http://www.oecd.org/unitedstates/Health-at-a-Glance-2013-Press-Release-USA.pdf] (08.06.2014).
• Oral, A. İlhan (2002), “Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Sigortalar Kapsamında Sağlık Sigortası Uygulamaları”, (Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. No: 1331).
• Pekten, Ali (2006), “Genel Sağlık Sigortası Sistemi ve Getirdiği Yenilikler”, Sayıştay Dergisi, 61:119-138.
• Roemer, Milton I. (1993), “National Health Systems of the World. Vol. 2.”, Oxford, UK: Oxford University Press.
• Steinbrook, Robert (2012), “The US Supreme Court’s ruling on the Patient Protection and Affordable Care Act”, BMJ: British Medical Journal, 344: 1-2.
• Taban, Sami (2006), “Türkiye’de Sağlık ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi”, Sosyoekonomi, 2: 31-46.
• Tatar, Mehtap (2011), “Sağlık Hizmetlerinin Finansman Modelleri: Sosyal Sağlık Sigortasının Türkiye’deki Gelişimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, (1), 103-130.
• WHO (2012a), “World Health Statistics 2012”, Health Expenditure, 133-145. [http://www.who.int/healthinfo/EN_WHS2012:Full.pdf] (06.06.2014).
• WHO (2012), “Spending on Health: A global Overview”, (04.2012), [http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs319/en/index.html] (02.01.2014).
• Woolhandler, Steffie, Terry Campbell ve David U. Himmelstein (2003), “Costs of Health Care Administration in the United States and Canada”, New England Journal of Medicine, 349(8): 768–775.