Türkiye'de Demografik Dönüşüm ve Yaşlı Bakımı

Yıl 2016, Cilt: 6 Sayı: 2, 93 - 112, 31.10.2016

Doğa Başar Sarıipek

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yaşlılara yönelik sosyal
koruma sisteminin değerlendirilmesidir. Dünyanın birçok bölgesinde yaşlıların
korunması politikaları aktif yaşlanma, başarılı yaşlanma gibi katma değer
sağlayıcı hedefler etrafında yeniden şekillendirilmektedir. Yani yaşlıların
pasif yararlanıcılar olmaktan çıkarılıp, kendisi ve etrafı için faydalı ve
sorumlu bireyler haline getirilmesi amaçlanmaktadır. Ancak Türkiye, hızla artan
yaşlı nüfusuna rağmen, bu konuda birkaç cılız strateji belgesinin ve yasal
düzenlemenin haricinde, hala sistemli önlemler uygulamaktan uzak görünmektedir.
Mevcut hizmetler ve kurumlar, yaşlıların bakım ihtiyaçlarını karşılamada ve
insana yaraşır bir yaşam sunmada yeterli değildir. Türkiye’nin hala yaşlıların
sosyal güvencelerini büyük ölçüde kendi toplumsal, kültürel ve geleneksel
yapısı temelinde sağlamaya çalıştığı söylenebilir. Ancak günümüzün değişen
sosyoekonomik koşulları bu geleneksel ilişki ağlarını tehdit etmektedir. Sonuç
olarak, formel ve sistemli koruma tedbirlerinin yokluğunda Türkiye’de yaşlılar
bu değişen koşullara bizzat kendileri adapte olmaya çalışmakta ve aile içindeki
rollerini yeniden tanımlamaktadır. Bu nedenle, hükümetlerin yaşlıların yaşam ve
sağlık koşullarını geliştirmek için, mevcut kurumların ve hizmetlerin
kalitelerini arttırması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı bakımı, Türkiye, enformel sosyal koruma, demografik dönüşüm

Demographic Shift and Elderly Care in Turkey

Öz

The goal of this study is the
analysis of the current situation of the elderly care in Turkey. Many countries
redesign their policies in the scope of value-added targets, like active aging,
successful ageing etc. The elderly are aimed to become persons who are
self-sufficient and useful both for themselves and their social environment,
instead of being passive beneficiaries of formal supports. Turkey, however,
still seems away from conducting systematic measures, except for a few
ineffective strategy papers and regulations despite of the rapidly increasing
elderly population. Existing services and institutions are insufficient to meet
the care needs of the elderly and provide them decent lives. Accordingly,
Turkey still relies on cultural and traditional protection nets to a great
extent in this field. Changing socioeconomic conditions, however, threaten
these traditional protection nets. Consequently, in the lack of effective
formal measures, the elderly are expected to adapt themselves to changing
conditions and redefine their roles in families and society. Therefore,
governments need to enhance the quality of existing services in order to
improve the health and living conditions of the elderly.

Anahtar Kelimeler

Elderly care, Turkey, informal social protection, demographic shift

Kaynakça

• Akgeyik, T. (2006), “Sosyal Güvenlikte Reform Eğilimleri: Geleneksel Sistemlerden Bireysel Emeklilik Programlarına Dönüşüm”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51: 47-99.
• Altan, Ö. Z. (2006), Sosyal Politika, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• AITFS (An Investigation of Turkish Family Structure: Proofs, Recommendations), (2014), Ministry of Family and Social Policy, Ankara.
• Baltes, P. and J. Smith (2002), “New Frontiers in the Future of Aging: From Successful Aging of the Young Old to the Dilemmas of the Fourth Age”, Accessed: 12/05/2008, [http: //www.mpib-berlin.mpg.de/en/forschung/lip/Baltes-Smith.pdf].
• Bayoğlu, A. S. (2011), “Yaşlanma Sürecinde Sosyal Dışlanmaya Karşı Güçlendirme Temelli Sosyal Hizmet Müdahalesi”, Sosyal Dışlanma ve Aile: Sosyal Hizmet Müdahalelerinde Güçlendirme Yaklaşımı (Edt: Özkan, Y.), Maya Akademi, Ankara, 123-136.
• Cankurtaran, E. S. and E. Eker, (2007), “Being Elderly in a Young Country: Geriatric Psychiatry in Turkey”, International Journal of Mental Health, 36: 3, 66-72.
• Demirbilek, S. (2005), Sosyal Güvenlik Sosyolojisi, İzmir, Legal Yayıncılık.
• Dülger, İ. (2012), “Dünyada ve Türkiye’de Yaşlılığın Değişen Görünümü, Değişen Politikaları ve Gelişen Aktif Yaşlanma Kavramı”, Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu, Ankara.
• İmamoğlu, E. O. (1987), “An Interdependence Model of Human Development, Growth and Progress in Cross-cultural Psychology” (Edt: Kağıtçıbaşı, Ç.), Lisse, Hollanda: Swets & Zeitlinger, 104-112.
• Johnson, C. and B. Barer (1997), Life Beyond 85 Years, New York: Springer Publishing.
• Karagel, D. Ü. (2011), “The Distribution of Elderly Population in Turkey and the Factors Effecting This Distribution”, International Journal of Social Sciences and Humanity Studies, Vol 3, No 1, 59-69.
• Karahan, A. and S. Güven (2002), “Yaşlılıkta Evde Bakım”, Geriatri, 5(4): 155-159.
• Kinsella, K. and D. R. Phillips (2005), “Global Aging: The Challenge of Success”, Population Bulletin 60, No: 1, Washington, DC: Population Reference Bureau.
• Lamdin, L. and M. Fugate (1997), “Elder Learning: New Frontier in an Aging Society”, Phoenix, AZ: The Oryx Press.
• National Institute on Aging, (2003), “The Future of Aging”, Accessed: 10/05/2016, [http: //www.niapublications.org/pubs/microscope/chapter5.pdf].
• Onat, U. and B. B. Çevik (2006), “Institutions and Properties of Places About Elderly Care in Turkey”, Geriatrics and Gerontology (Edt: Ariogul, S.), Ankara, Nobel Yayınevi, 61–69.
• Saka, Ö. and N. Varol (2007), “Institutional and Community Care for Older People in Turkey”, Eurohealth, Volume 13, Number 3.
• SGK, Sosyal Güvenlik Kapsamı, Accessed: 15/05/2016, www.sgk.gov.tr. SHCEK (2006), Yaşlılığa Genel Bakış Ankara, Accessed: 12/05/2016, [http: //www.shcek.gov.tr/hizmetler/yasli/Yasliliga_Genel_Bakis.asp].
• SPO-State Planning Organization (2007), “The Situation of Elderly People in Turkey and National Plan of Action on Ageing”, Ankara.
• Taşçı, F. (2012), “Türkiye’de Yaşlılara Yönelik Sosyal Yardım Algısı Üzerine Değerlendirmeler”, Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu, Ankara.
• The 10th Development Plan 2014-2018 (2014), Ankara, Accessed:13/5/2016, [http: //www.mod.gov.tr/Lists/RecentPublications/Attachments/75/The%20Tenth%20Development%20Plan%20(2014-2018).pdf].
• TurkStat (2006), Aile Yapısı Araştırması, Ankara.
• TurkStat (2016a), Results of Population Censuses, 1935-2000 and Results of Address Based Population Registration System, 2007-2015, Accessed:08/05/2016, [http: //www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1588].
• TurkStat (2016b), Population Projections, 2013-2075, Accessed:07/05/2016, [http: //www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15844].
• TYDYUEP- Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı (2013), TC Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• WHO (2016), Accessed:10/05/2016, [http://www.euro.who.int/en/health-topics/Life-stages/healthy-ageing/healthy-ageing].
• Williamson, K. and T. Asla (2009), “Information Behavior of People in the Fourth Age: Implications for the Conceptualization of Information Literacy”, Library & Information Science Research 31, 76–83.