Toplu İş Sözleşmelerine Etki Eden Faktörler: 1969-2014 Arası Sektörel Bir Analiz

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 2, 229 - 250, 10.12.2018

Muhammet Enes Kayagil

https://doi.org/10.32331/sgd.493230

Öz

Bu çalışmada, Türk hava ulaştırma sektöründeki
en büyük kuruluş olan THY ile Hava-İş arasında yapılmış bulunan toplu iş
sözleşmelerinde çalışma şartlarının düzenlenmesindeki gelişimin seyri, sektörde
ve ülkede yaşanan gelişmelerin toplu iş sözleşmelerinin içeriğine olan etkileri
açısından değerlendirilmiştir. Burada, çalışma
şartlarına ilişkin hükümlerdeki değişimler ülkenin siyasi ortamı,
sendika ve işletme yönetimindeki değişimler, kanun değişiklikleri, grev faaliyetleri ve özelleştirme uygulamaları gibi faktörler
çerçevesinde ele alınmıştır. Konunun incelenmesindeliteratürtaramasıve THYile Hava- İş arasında imzalanmış 19 adet toplu iş sözleşmesi kullanılmıştır. Sonuç olarak,
bahsedilen toplu iş sözleşmelerinin
çalışma koşullarını düzenleyen hükümlerin büyük kısmında yıllar içinde işçi lehine olmayan düzenlemelere
gidildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplu iş sözleşmesi, hava ulaştırma sektörü, çalışma koşulları

Kaynakça

• Akbıyık, N. (2012). Sendika Üyeliği ve Sendikal Bağlılığı Etkileyen Unsurlar. Hikmet Yurdu Düşünce - Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi. Yıl 5. C 5. Sayı 9. s. 37-64.
• Aktay, N. (1999). Bilgi Çağında Sendikacılık. Kamu-İş. Cilt 4. Sayı 4. Ocak. s. 41-50.
• Aydoğanoğlu, E. (2009). Dünyada ve Türkiye’de Sendika-Siyaset İlişkisi. Ankara: Kültür Sanat Sen Yayınları. Aykaç, M. (2000). Sendikaların Geleceği. Küreselleşme ve Yapısal Değişiklikler Açısından Bir Analiz. Prof. Dr. Nusret Ekin’e Armağan. Ankara. TÜHİS. 2000. 553-596.
• Baybora, D. (2003). Sendikaların Siyasi Faaliyetlerinin Yasal Çerçevesi. Kamu-İş. Cilt 7. Sayı 2. 2-15.
• Biçerli, K. (2007). Çalışma Ekonomisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Cam, E. (2013). İşyerinde Sosyal Diyalog ve Demokrasi. Ankara: ÇASGEM Yayınları.
• Çetik, M. ve Akkaya Y. (1999). Türkiye’de Endüstri İlişkileri. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Delican, M. (1995). Sanayileşmenin Endüstri İlişkilerine Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Delican, M. (2006). Cumhuriyet Döneminde Türk Endüstri İlişkileri: İşçi Sendikalarının Dünü, Bugünü. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. Sayı 51. 3-45.
• Dereli, T. (1968). Toplu Pazarlık Stratejisi ve Taktikleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. Sayı 19. 175-200.
• Ekin, N. (1994). Endüstri İlişkileri. İstanbul: Beta Yayınları. Gernigon, B. ve Odero A. ve Guido H. (2000). Collective Bargaining: ILO Standards and the Principles of the Supervisory Bodies. Geneva: ILO Publications.
• Güloğlu, T. ve Sertkan M. (2003). Yeni Teknolojilerin Çalışma İlişkilerine Etkileri. Kamu-İş. Cilt 7. Sayı 2. s. 2-13.
• Güven, S. (2001). Sosyal Politikanın Temelleri. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Hava-İş. (1979). 14. Genel Kurula Sunulan Çalışma Raporu (20 Nisan 1977 - 29 Haziran 1979). İstanbul: Hava-İş.
• Hava-İş. (1991). 20. Genel Kurul Çalışma Raporu (1989-1992). İstanbul: Hava-İş.
• Hava-İş. (1992). Sendikal Mücadelede Otuz Yıl. İstanbul: Hava-İş Eğitim Dizisi 20/3.
• Hava-İş. (1994). Belgelerle THY ve HAVAŞ Toplu İş Sözleşmeleri 1992-1994. Eğitim Dizisi 20/6. İstanbul: Hava-İş.
• Hava-İş. (2009). 26. Olağan Genel Kurul Çalışma Raporu (Aralık 2005 / Aralık 2009). İstanbul: Hava-İş.
• Hava-İş. (2014). Hava-İş Sendikasının Tarihçesi ve Olaylar İle İlgili Bilgilere İlişkin Sunum. (Erişim: 03.01.2014). [http://havais.org.tr/ download/49/].
• Işık, V. (2009). Endüstri İlişkilerinin Yeni Yüzü İnsan Kaynakları Yönetimi: Emeği Örgütsüzleştirme Stratejisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11 / 3. 147-176.
• Kağnıcıoğlu, D. (1999). Türkiye’de Kamu Sektöründe İşçi Sendikacılığı ve Küreselleşmenin Etkileri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Yayın No 1163. Kapar, R. (2007). Enformel Ekonomide Çalışanların Örgütlenmesi ve Sendikalar. Çalışma ve Toplum. 2007/1. 83-117.
• Kayagil, M. E. (2014). Hava Ulaştırma Sektöründe Toplu İş Sözleşmeleri: THY Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kayagil M. E. (2015). Çalışma Şartlarının Düzenlenmesinde Sendikaların Rolü: Türk Hava Ulaştırma Sektörü Örneği. IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi. Kütahya, Türkiye. 14-17 Mayıs 2015. Cilt II. s. 287-300.
• Kocabaş, F. (2004). Endüstri İlişkilerinde Dönüşüm. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 10. s. 33-53.
• Koray, M. ve Topçuoğlu, A. (1987). Sosyal Politika. İzmir: Karınca Matbaacılık.
• Kurtulmuş, N. (1996). Sanayi Ötesi Dönüşüm. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kutal, M. (2005). Türk Sendikacılığını Çevreleyen Olumsuz Koşullar. Özellikler. Çalışma ve Toplum 2. s.11-26.
• Lordoğlu, K. (2004). Türkiye’de Mevcut Bazı Sendikaların Liderlik ve Yönetim Anlayışları. Çalışma ve Toplum 1. s. 81-96.
• Lordoğlu, K. ve Özkaplan N. (2007). Çalışma İktisadı. İstanbul: Der Yayınları.
• Mahiroğulları, A. (2002). Küreselleşme Sürecinde Sendikacılığın Gücündeki Değişim (Fransa Örneği). Çimento İşveren Dergisi. Cilt 16. Sayı 4. s. 3-16.
• Mahiroğulları, A. (2004). Teorik Çerçevesi ve Dünyadaki Uygulamalarıyla Sendika-Siyaset. Sendika-Siyasal Parti İlişkisi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi. Cilt 19. Sayı 1. s. 349-371.
• Selamoğlu, A. (2004). Örgütlenme Sorunu ve Sendikal Yapıda Değişim Arayışı. Çalışma ve Toplum. Sayı 2. s. 39-54. Seyyar, A. (2008). Sosyal Siyaset Terimleri (Ansiklopedik Sözlük). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Şenkal, A. (1998). Globalleşen Dünyada Sendikalararası Rekabet. Çimento İşveren Dergisi. Cilt 12. Sayı 5. s. 16-26.
• Şenkal, A. (2003). İletişim Teknolojisi ve Sendikalar (Sanal Sendika ya da İnternet Sendikacılığı). Çimento İşveren Dergisi. Cilt 17 Sayı 1. s. 30-44.
• T.C. Çalışma Bakanlığı. (1973). 50 Yılda Çalışma Hayatımız. Ankara: Çalışma Bakanlığı Yayınları.
• THY. (2008). Faaliyet Raporu 2007. İstanbul: THY.
• Tokol, A. (1994). Türkiye’de Sendikal Hareket. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Tuna, O. ve Yalçıntaş, N. (2011). Sosyal Siyaset. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Uçkan, B. ve Kağnıcıoğlu, D. (2009). İşçilerin Sendikalara İlişkin Algı ve Tutumları: Eskişehir Örneği. Çalışma ve Toplum. Sayı 3. s. 35-56.
• Urhan, B. (2005). Türkiye’de Sendikal Örgütlenmede Yaşanan Güven ve Dayanışma Sorunları. Çalışma ve Toplum. Sayı: 1. s. 57-88.
• Urhan, B. (2012). İşçilerin Sendikaya Üye Olma Nedenleri ve Sendikaların Yeni Üye Kazanmaya Yönelik Stratejileri. “İŞ, GÜÇ” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi. Cilt: 14. Sayı 2. s. 33-56.
• Urhan, B. ve Selamoğlu, A. (2008). İşçilerin Sendikalara Yönelik Tutum ve Davranışları; Kocaeli Örneği. Çalışma ve Toplum. Sayı 3. s. 171-197.
• Yorgun, S. (2005). Küreselleşme Sürecinde Türk Sendikacılığında Yeni Yönelişler. Çalışma ve Toplum. Sayı 3. s. 137-162.