TİLLO MÜCAHİDİYYE MEDRESESİ’NDE İCÂZET VE İCÂZETNÂME

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 241 - 260, 31.12.2017

Muhammed İkbal Ekinci

Öz

İcâzet, herhangi bir alanda bir hocanın, öğrencisine verdiği bilgileri belirtmesi ve öğrencisinin de bu bilgileri başkalarına aktarmasına izin vermesidir. İcâzetnâme ise bu iznin yazılı olarak ifade edildiği belgenin adıdır.
İslamî literatürde bu geleneğin kökü hicrî 3. asra dayanmaktadır. İcâzet
ve icâzetnâmeler hakkında daha önce farklı çalışmalar yapılmıştır. Ancak
60 yıla yaklaşan bir geçmişi olan Tillo Mücahidiyye Medresesi’nde verilen
umumî ilmî icazetnamenin tahlil edilmediği görülmüştür. İşte bu çalışma
bu alandaki boşluğu doldurma gayesiyle kaleme alınmıştır. Bu bağlamda
önce icâzetin ne olduğu ve türleri kısaca ifade edilmiştir. Daha sonra Mücahidiyye Medresesi ve kurucusu Molla Burhaneddin Hocaefendi tanıtılmıştır. Devamında da bu medresedeki icâzet geleneği ve merasimi anlatılmıştır. Son olarak ta Molla Burhaneddin Hocaefendi’nin vermiş olduğu ilk
icâzetnâme, örnek olarak ele alınmıştır. Bu icâzetnâmenin, şekil ve muhteva
yönünden tahlili yapılmış, icâzetnâmenin omurgasını teşkil eden ilmî silsile
yazılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

İcâzet, İcâzetnâme, Tillo, Medrese, Molla Burhaneddin Hocaefendi

Kaynakça

• Akdağ, Hasan, İcâzetnâmeler ve Erzurum’da Ahmet Şevki Efendi’ye Verilen Bir Hat İcâzetnâmesi, (Ekev Akademi Dergisi, yıl. 12, sy. 35, Bahar 2008). Akpınar, Cemil, ‘İcâzet’, (İstanbul: DİA, 2000). Atay, Hüseyin, Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi (Medrese Programlarıİcâzetnâmeler- Islahat Hareketleri), (İstanbul: Dergâh Yayınları, 1983). Bağdadî, Ebu Bekir Ahmed İbn Ali b. Sabit el-Hatip, Kitabu’l –Kifaye fî İlmi’rRivaye, (Beyrut: Daru’l-Kûtûbi’l-İlmiyye, 1988). Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahihu’l-Buhârî, (Riyad: Daru’sSelam, 1997). Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, (İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 2009). -Cevheri, Ebu Nasr İsmail Bin Hammad, es-Sıhah, thk. Ahmed Abdulğafur Attar, (Beyrut: Daru’l-İlmi li’l-Melayin, 1990). Düzenli, Muhittin, İslam Rivayet Geleneğinde İcâzet, (Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy.17, 2004). Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî, Sünen-i İbn Mâce, thk: Şeyh Halil Me’mûn Şîhâ, (Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2009). Ebu’l-Hüseyin Ahmed b. Faris b. Zekeriyya, Mucmelu’l-Luğat, thk: Züheyr Abdulmuhsin Sultan, (Beyrut: Müessesetu’r-Risale, 1986). Ebû’t-Tayyib Muhammed Şemsu’-Hakk Âbâdî, Âvnu’l-Ma’bûd Şerhu Sünen-i Ebî Davud, (Beyrut: Daru’l-Kûtûbi’l-İlmiyye, 1998). el-Harrânî, İbrahim, Tuhfetu’l-İhvâni’l-Medresiyye fi Terâcimi Ba’di Musannifî’lKutubi’d-Dirâsiyye, y.y., 1427. Erman, Uğur, Siirt Medreselerinde Arapça Dil Eğitimi, Atatürk Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi), (Erzurum: 2013). İbn Manzur, Lisanü’l-Arab, (Beyrut: Daru’s-Sadır, 1990). İbnu’s-Salah, Ebu Ömer Osman b. Abdurrahman, Ulumu’l-Hadis, thk ve şerh: Nureddin Itr, (Dımeşk: Daru’l-Fikr, 2013). İdriz, Mesut, İslam Eğitim Yaşamında İcâzet Geleneği, (Değerler Eğitim Dergisi, 2003). Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarihi Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, (İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1983). - Selefi, Muhammed Lokman, İhtimamul Muhaddisin bi-Nakdil Hadis Seneden ve Metnen, (Riyad: Daru’d-Daî li’n-Neşri ve’t-Tevzi’, h.1420). Suyutî, Abdurrahman b. Ebi Bekir, Tedribu’r-Ravi fî Şerhi Takribi’n-Nevevî, thk. Ahmed Ömer Haşim, (Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Arabî, 1985). Toprak, Maruf, Medrese Geleneği ve Modernleşme Sürecinde Medreseler, Günümüz Medreseleri, Alparslan Üniversitesi, (Muş: 05-07 Ekim 2012).