Şeyhler ve Şahlar Osmanlı Toplumunda Devlet-Tarikat İlişkilerinin Gelişim ve Değişim Süreçleri

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 1, 179 - 182, 16.10.2016

Ahmet Aktaş

Öz

Tarikat/dini gruplar ile siyaset arasında çoğu zaman yakın ilişkiler olagelmiştir. Bu ilişki tarzı her iki tarafın da kendi konumlarını güçlendirme çabalarının bir sonucu olarak
karşımıza çıkmaktadır. Tarikatlar faaliyet yürüttükleri coğrafyalarda rahat hareket etmek adına egemen güç olan devlet ile yakın ilişkiler içinde olmuşlardır. Yaşanan bu ilişkilere egemen güç tarafından bakıldığında, özellikle egemenliğin tam anlamıyla sağlanamadığı geçiş dönemlerinde tarikat/dini gruplarla yakın ilişkiler kurmak suretiyle egemenliğin pekiştirilmesi yoluna gidilmiştir. Ancak bu ilişki çoğu
zaman fay hatları üzerine kuruludur. Taraflardan birinin diğeri için tehdit oluşturmaya başlamasıyla bu kırılgan ilişkilerde aksamalar meydana gelebilmektedir. İlişkilerin karşılıklı çıkara dayanmaları, belli durumlarda
düşmanlığa sebep olabilmektedir. Öte yandan taraflardan birisinin kendi varlığının devamı için diğerine ihtiyaç duymadığı durumlarda bu ortaklık sona erebilmektedir. Gerek tarikatların gerekse siyasi oluşumun gücü paylaşma konusundaki isteksizlikleri çatışmayı ortaya çıkaran bir başka faktör olmaktadır. Her
iki taraf da birbirlerini sürekli kontrol altında tutma gayesi taşımaktadırlar.

Anahtar Kelimeler

Şeyh, Şah

Kaynakça

• Zekeriya IŞIK, Çizgi Yayınları, Aralık 2015, s: 405