Metinde Anlam: Okur-tepkisi Eleştiri Kuramı

Yıl 2018, Sayı: 8, 97 - 105, 18.01.2018

Hasan Baktır

Öz

Anlam edebiyat eleştiri teorilerinin en önemli tartışma konularından bir tanesidir. Her bir

teori anlamı belirli bir temele dayandırarak gerçekliğe ulaşmayı amaçlar. Dış dünya ile metin

arasındaki ilişkiyi irdeleyen tarihsel kuramlar anlamı metnin dışında yer alan toplumsal

bağlam, dönemdeki felsefi tartışmalar ve edebiyat akımlarında ararlar ve metnin yapısal

özellikleri üzerinde durmazlar. Bu yaklaşımı benimseyen eleştirmenler edebiyatı hayatın

bir yansıması olarak görür ve her bir metnin de- antik dönemde olduğu gibi, anlamının tarih ve toplum tarafından belirlendiğini düşünürler. Yapısalcılık, Yeni Eleştiri Kuramı ve

Formalistler için ise anlamın tarafsız olarak incelenebilmesi için metnin kendi yapısına

bakılmalıdır. Bu kuramı benimseyenler metin dışı yaklaşımların tamamının taraflı bir

değerlendirmeye sahip olduğunu, bu nedenle de bilimsel olamayacağını savunurlar. Okurtepkisi

kuramında ise eleştirmenler yazarın okura karşı tutumu, okur türleri ve okurların

metindeki farklı anlamları ortaya çıkarırken içinde bulundukları süreç, okuma gelenekleri,

metin eleştirisi ve metnin statüsü gibi konulara odaklanarak anlamı açıklamaya çalışırlar.

Buna göre bir metnin anlamını yazar-okur-metin etkileşimi ortaya çıkarır.

Anahtar Kelimeler

Okur, Metinde anlam, Tepki, Fenomenoloji, Yorumbilim

Meaning in the Text: Reader-response Theory of Criticism

Öz

The central issue in nearly all critical approaches is focused on the problem of meaning; each

critical theory places the meaning of a text in a certain ground and tries to reach at truth

with reference to the meaning. Theories that concern themselves with the external facts

such as historical and biographical information, social context, philosophical and literary

trends influential during the time of text’s production search for meaning and truth outside

the text, thus do not pay much attention to the textual context. They argue that poetry –

literature- is an imitation of real life, therefore, meaning of a text is historically and socially

defined. Theories, like Formalism, New-criticism, Structuralism, on the other hand, attack

the former theories for their lack of textual, formal and literary qualities claiming that

theories of these kinds bring subjective view, therefore, cannot be counted as a scientific

and objective interpretation. Reader response criticism deals with author’s attitude towards

the reader, kinds of reader, the role of different readers in the determination of meaning, the

relation of reading conventions to textual criticism, and status of a literary text. Meaning in

the text is a result of interaction between reader, text and author.

Anahtar Kelimeler

Reader, Meaning in the text, Response, Phenomenology, Hermeneutics

Kaynakça

• Abrams, M.A., A Glossary of Literary Terms New York: Harcourt Brace College Publisher, 1993.
• Bruns, G.L., Hermeneutics Ancient and Modern New Haven: Yale University, Press, 1992. Culler, J. Structuralist Poetics, Structuralism, Linguistics and the Study of Literature Ithaca: Cornell University Press, 1976.
• Fish, S., Is There a Text in this Class? Harvard University Press, London, Massachusetts, 1980.
• Guerin, W.L., A Handbook of Critical Approaches to Literature Oxford: OUP, 1999. Ingarden, R. The Cognition of the Literary Work of Art, Translated by Ruth Ann Cowley and Kenneth Olson Illinois: Northwestern University Press, 1973.
• Poulet, G., Criticism Aand the Experience of Integrity, In the Structuralist Controversy: The Language of Criticism and Science of Man, Edited by Richard, Macksey and Eugenio Donato Baltimore: The John Hopkins University Press, 1972.
• Selden, S., The Cambridge History of Literary Criticism Cambridge: CUP, 1995.
• Tompkins, P.J., Reader-Response Criticism, John Hopkins University Press, Baltimore, Maryland, 1994.
• Topakkaya, A. W. Dilthey and His Philosophy, Say Publisch. İstanbul 2016.
• Topakkaya; A. “Philosophical Hermemenutics”, Flsf Dergisi, volume 4, pp.75-92.