Sırderyaxanhan Utanova, 14 Nisan 1979 yılında Özbekistan Cumhuriyeti Cizzah vilayeti Dostluk ilçesinde doğdu.
2001 yılında Cizzah Devlet Pedagoji Enstitüsü’nün Özbek Filolojisi Fakültesi’ni tamamladı. Aynı yılı Gülistan Devlet Üniversitesi’nin Filoloji Fakültesine mastırını yapmak üzere kayıt yaptırdı ve 2003’te Bağımsızlık Yılları Romanlarında Şekil Araştırmaları konulu tezini savundu.
2004-2006 yıllarında Özbekistan Cumhuriyeti Bilimler Akademisi Ali Şir Nevaî Dil ve Edebiyat Enstitüsü’nde 10.01.03 – Özbek Edebiyatı Tarihi uzmanlık alanında eğitim aldı. 2007 yılında Enstitü’nün Özbek Edebiyatı Tarihi Bölümü’ne araştırmacı olarak kabul edildi. Aynı yılı Dr.İbrahim Hakkul’un rehberliğinde Ali Şir Nevaî Gazellerinde Renk Sembolü konulu tezini başarıyla savundu. Sırderyaxan Utanova, birkaç kitabı yayına hazırlamış ve birçok makale yazmıştır. 2011 yılında yayınladığı Ali Şir Nevaî Gazellerinde Renk Sembolü (Taşkent, Tefekkür Yayınevi, 2001) adlı risalesi uzmanlar ve edebiyat hayranlarınca sıcak karşılandı.
Sırderyaxan Utanova’nın makaleleri yurt dışında, örneğin Azerbaycan, Türkiye ve Çin gibi ülkelerin dünyaya seslenen dergilerinde yayınlanmıştır. Sırderyaxan Utanova, 2011 yılından itibaren ulusal ve uluslararası konferanslara aktif olarak katılagelmektedir. Örneğin, 22-24 Aralık 2011 tarihinde Türkiye’nin Muğla şehrinde Dünya Dili Türkçe adıylı düzenlenen sempozyuma, 22-24 Şubat 2012 yılında Türkiye’nin İstanbul şehrinde Ali Şir Nevaî’nin 570.yıldönümü münasebetiyle düzenlenen konferansa katılarak konferans heyetinin takdirini kazanmıştır. Son yıllarda Azerbaycan’ın Nizamî Edebiyat Enstitüsü ile işbirliği yapmaktadır. 13-14 Aralık 2012 yılında Uluslararası Bahtiyar Vahapzade Sempozyumu’na, 9 Aralık 2013 yılında ise Yunus Emre Ebedi Hayattır konulu konferanslara ciddi araştırmalarıyla katılarak konferans katılımcılarının dikkatini çekmiştir.
Sırderyaxan Utanova’nın Şah Beyitler (Taşkent, Fen Yayınevi, 2008), Shakespeare (Üç ciltli, Taşkent, Fen Yayınevi, 2008.), Sanat İklimi (Taşkent, Fen Yayınevi, 2009), Nevaî’ye Dönüş–2 (Taşkent, Fen Yayınevi, 2011), Üştürnâme (Taşkent, Temeddün Yayınevi, 2012), Sözdeki Özlük (Taşkent, 2013), Gülşeni Râz (Taşkent, Temeddün Yayınevi, 2013) adlı kitapları Özbek edebiyatında atılan önemli adımlar olmuştur.
Sırderyaxan Utanova, 2005 yılından beri ulusal ve uluslararası gazete ve dergilerde, BDT ülkeleri yayınlarında aktif katılım sağlayarak 50’den fazla bilimsel makale ve 1 risalenin müellifi olmuştur. Ayrıca, 10’dan fazla eseri yayına hazırlamış, birçok kitap için takriz vermiştir.
Sırderyaxan Utanova, aynı günlerde Özbek Klâsik Edebiyatında Renk Sembolü ve İnsan Ruhiyeti konulu doktora tezi üzerinde çalışmaktadır. Tez, yeni kaynakların kullanıma sunulması, zengin içeriği, orijinal tanlili açısından ayrıcalık taşır. Sözgelimi, tezde klâsik edebi kaynaklara Avrupa ve dünyanın öncül bakış açısıyla yaklaşılmış, sanat eseri; psikoloji, desen, ressamcılık, simgecilik gibi yönlerden yeniden incelenmiştir. Önemlisi, klâsik edebi metinlere yeni yaklaşım sergilenerek sadece Özbek edebiyatı için değil hatta dünya edebiyatı için de kazanç sağlayacak fikir ve teoriler ileri sürülmüştür.