ŞİRKETLER TOPLULUĞUNDA HÂKİM ŞİRKETİN BAĞLI ŞİRKETİN HAKSIZ FİİL TEŞKİL EDEN HUKUKA AYKIRI EYLEMLERİNDEN SORUMLUĞU

Yıl 2025, Sayı: 74, 1057 - 1075, 17.04.2025

Nurdan Balkan

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1677384

Öz

Tüzel kişilik yapılanmasının temel özelliği, tüzel kişiliğin, kendisini oluşturan pay sahiplerinden bağımsız olmasıdır. Ayrıca tüzel kişiliğin ayrı ve bağımsız malvarlığına sahip olması neticesinde şirket alacaklısı ve pay sahiplerinin şahsi alacaklıları birbirinden ayrılmaktadır. Ayrılık ilkesi olarak ifade edilen bu kural gereği tüzel kişiliğe ayrı bir hukuki kişilik bahşedilmiştir. Ayrılık ilkesinin sağladığı hukuki sonuçların bazen bu ilkenin amacına aykırı olarak kullanılması mümkündür. Ayrılık ilkesinin sağlamış olduğu hukuki güvence nedeniyle, şirketler topluluğunda hakim şirketin riskli faaliyetlerde bulunması, tek şirketlere kıyasla daha sık yaşanmaktadır. Hukuken birbirinden bağımsız ve ayrı tüzel kişiliklere sahip ticaret şirketleri, aynı ekonomik amaçlar doğrultusunda bir araya geldiklerinde ekonomik bir birlik oluşturarak şirketler topluluğu meydana getirirler. Şirketler topluluğu yapılanması bünyesinde topluluğu oluşturan kişiler arasında bir menfaat çatışması yaşanmasını mümkün kılmaktadır. Çalışmamızda, bu menfaat çatışması içinde en zayıf konumda olduğu kabul edilen bağlı şirketin haksız fiil alacaklarının sahip olduğu hukuki imkanlar incelenecektir. Bu kapsamda, öncelikle TTK’daki şirketler topluluğuna ilişkin hükümler genel hatları ile değerlendirilecek ve sonrasında esas olarak bağlı şirketin haksız fiil alacaklılarının tüzel kişilik perdesinin kaldırılması kuramından faydalanmasının gerekliliği üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Şirketler Topluluğu, Tüzel Kişilik, Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Haksız Fiil Sorumluluğu, Bağlı Şirket

The Liability of the Parent Company for the Torts Committed By the Subsidiary Company Within a Group of Companies

Öz

The main feature of the legal entity structuring is that the legal entity is independent from the shareholders that constitute it. In addition, as the legal entity has separate and independent assets, the company's creditors and the personal creditors of the shareholders are separated from each other. In accordance with this rule, which is expressed as the principle of separation, a separate legal personality is granted to the legal entity. It is possible that the legal consequences provided by the principle of separation can sometimes be used contrary to the purpose of this principle. Due to the assurance provided by the principle of separation, engaging in risky activities occurs more frequently in groups of companies than in single companies. A group of companies occurs when commercial companies, which are legally independent from each other and have separate legal entities, come together around the same economic objectives and form an economic union. The group of companies structurally poses the risk of a conflict of interest among people related to the group. In our study, the legal possibilities of tort claims of the subsidiary company, which is considered to be in the weakest position in this conflict of interest, will be examined. In this context, first of all, the provisions regarding the group of companies in the TCC will be evaluated in general terms, and then the necessity of the tort creditors of the subsidiary company to benefit from the theory of lifting the veil of legal entity will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Group of Companies, Legal Entity, Lifting the Veil of Legal Entity, Tort Liability, Subsidiary Company

Kaynakça

• Aker H, “Türk Şirketler Hukukunda Yeni Bir Kurum: Hâkim Şirketin Güvenden Doğan Sorumluluğu (TTK Tasarısı, m.209): İsviçre Federal Mahkemesi Kararları Işığında Bir Değerlendirme”, C.57, S. 4, 2008, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s.1-98.
• Akın İ, Şirketler Topluluğu Sorumluluk Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Akıncı Ş, “Alacaklılardan Mal Kaçırmak İçin Kurulan Yeni Şirkete Müracaat İmkânı Bakımından; Muvazaa, Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması İle Organik Bağ Kavramlarının Elverişliliği Ve Yargıtay Uygulamaları”, C.27, S.3, 2019, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s.652-678.
• Alışkan M, “Ticari İş Niteliğindeki Haksız Fiillerden Doğan Borçlara Avans Faiz Oranı Üzerinden Temerrüt Faizi Uygulanması”, Murat Alışkan (Ed.), Teori ve Uygulamada Ticaret Hukuku – Makaleler, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Altay S A, Anonim Ortaklıklar Hukuku'nda Sermayeye Katılmalı Ortak Girişimler, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• Antalya G, “Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Teorisi”, Erol Ulusoy (Ed.), “I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu Bildiriler Kitabı”, 2008, s.143-152.
• Aristova E, “The Future of Tort Litigation Against Transnational Corporations in the English Courts: Is Forum [Non] Conveniens Back?”, C.6, S.3, 2021, Business and Human Rights Journal, s.1-24.
• Baysal B, Haksız Fiil Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019.
• Bozgeyik H/Yavaşi M, “Karşılaştırmalı Hukukta ve Uygulamada Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması”, C. 9, S. 100, 2014, Terazi Hukuk Dergisi, s. 299-311.
• Bozkurt T, Şirketler Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Böckli P, Schweizer Aktienrecht, 3. Aufl, Schulthess, Zürich, 2004.
• Cheng T K, “The Corporate Veil Doctrine Revisited: A Comparative Study of the English and the U.S. Corporate Veil Doctrines”, University of Hong Kong Faculty of Law Research Paper, 2011, s.1-83.
• Çamoğlu E, “Ticaret Şirketleri Bağlamında Perdenin Kaldırılması Kuramı ve Yargıtay Uygulaması”, C. 32, S. 2, 2016, Batider, s.5-17.
• Dignam A/ Lowry J, Company Law, Oxford University Press, İngiltere, 2012.
• Eminoğlu C, “Kuram - Uygulama İkileminde Şirketler Topluluğu Hukuku ve (Normatif) Şirketler Topluluğu Meydana Getirmeyen Hâkimiyet İlişkileri -TTK’nın Şirketler Topluluğuna İlişkin Hükümleri ve TSY m. 105 Bağlamında Bir İnceleme”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, C.XXXI, Ankara, 22 Aralık 2017: Bildiriler Tartışmalar, Ankara, 2018, s. 11-31.
• Eren F, Borçlar Hukuku (Genel Hükümler), Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2018.
• Farrar J H/ Hannigan B/Furey N E/ Wylie P, Farrar’s Company Law, Butterworths, London, 1998.
• Göger Y E, Sermaye Şirketlerinde Sınırlı Sorumluluk İlkesi ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Güleş B, Sözleşmeye Müdahaleden Doğan Haksız Fiil Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2023.
• Günay S N, “Sermaye Şirketlerinde Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Güner T, Sermaye Şirketlerinde Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Güven Ş, “Ana Şirket-Yavru Şirket İlişkisi Çerçevesinde Rekabet Hukuku İhlalinden Doğan Sorumluluğa İlişkin Bazı Meseleler”, Adem Sözüer (Ed.), 15. Türkiye - İsviçre Hukuk Günleri:Tüketicinin Korunması ve Telekomünikasyon, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017, s. 61-74
• Hansmann H/Kraakman R, "Toward Unlimited Shareholder Liability For Corporate Torts", C.100, S. 7, 1991, Yale Law Journal, s. 1879-1934.
• Hopt K J, “Şirketler Topluluğu: Karşılaştırmalı Hukukta Vekalet Sorunları, Düzenleyici Modeller ve Yasal Stratejiler”, Gül Okutan Nilsson (Ed), Karşılaştırmalı Şirketler Topluluğu Hukuku, 80. Yaş Gününde Prof. Dr. Ünal Tekinalp’e Saygı Konferansı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018, s.15-34.
• İyigün S, “Şirketler Topluluğu ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması İlkesi”, C.13, S.145, Legal Hukuk Dergisi, s.109-156.
• Kaplan İ, “Tüzel Kişiliğe Sahip Ticaret Ortaklıklarında Perdenin Kaldırılması Talepli Hukuki Sorumluluk Davaları”, C.25, S.4, 2009, Batider, s.37-46.
• Karakılıç H, “Piyasa Ekonomisi ve Haksız Rekabet Hukuku İlişkisi”, C.32, S.3, 2016, Batider, s.107-151.
• Kaşak F, “Tüzel Kişilik Kavramı ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması”, C. 26, S.2, 2020, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, s.1242-1263
• Kaya B, Perdenin Kaldırılması Kuramının Uygulamadaki Seyri, Özel Sayı, 2022, Hacettepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 482-493.
• Kesici B, Rekabet Hukukunun İhlalinden Kaynaklanan Haksız Fiil Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Kırca İ/ Şehirali Çelik F Y/ Manavgat Ç, Anonim Şirketler Hukuku Cilt 1, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2013.
• Kokaz C J, “Piercing the Corporate Veil: A Comparative Analysis”, C.30, S. 46, 2011, Annales De La Faculté De Droit d’Istanbul, s.25-47.
• Kuş U B, Sermaye Şirketlerinde Sınırlı Sorumluluk İlkesinin İstisnası Olarak Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Küçük D, “Anglo Sakson Hukukunda Şirketler Topluluğunda Tek İşletme Sorumluluğu Teorisi ve Bu Teorinin Türk Hukukundaki Yansımaları”, C.77, S.1, 2019, Ankara Barosu Dergisi, s. 287 – 360.
• Mukarrum A, “Private International Law And Substantive Liability Issues in Tort Litigation Against Multinational Companies in The English Courts: Recent UK Supreme Court Decisions And Post-Brexit Implications”, C. 18, S.1, 2022, Journal of Private International Law s.56-82.
• Oba M E, Çok Uluslu Şirketlerin Sınır Ötesi Faaliyetleri ve Haksız Fiil Sorumluluğu: Vedanta v Lungowe ve Okpabi v. Shell Kararları Çerçevesinde İngiliz Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, C. 41, s.1, 2021, Public and Private International Law Bulletin, s.159-189.
• Okutan Nilsson G, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Şirketler Topluluğu, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• Özcanlı F B, Şirketler Topluluğunda Hâkimiyetin Hukuka Aykırı Kullanılması, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• Özel Ç/ Özdemir S S, “Türk Hukukunda Haksız Rekabete İlişkin Düzenlemeler”, C.19, Özel Sayı, 2017, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, s. 189-206.
• Özsu G, Şirketler Topluluğunda Hukuki Sorumluluk, Adalet Yayınevi, Ankara, 2021.
• Palombo D, “The Duty of Care of the Parent Company’: A Comparison Between French Law, UK Precedents and the Swiss Proposals”, C. 4, s. 2, 2019, Business and Human Rights Journal, s. 265–286.
• Pekdinçer T/Gündoğdu G, “Amerikan Hukuku’nda Şirketler Topluluğu Hukuku Algısı ve Şirketler Topluluğunda Sorumluluğa İlişkin Uygulamaya Genel Bir Bakış”, C.3, 2013, Regesta Ticaret Hukuku Dergisi, s. 31-49.
• Poroy R/Tekinalp Ü/Çamoğlu E, Ortaklıklar Hukuku-II, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2019.
• Sarıkaya S, Haksız Rekabet Hukukunda Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Solak E, “İngiliz Şirketler Hukukunda Prest v Petrodel Resources Ltd [2013] Kararı Sonrası Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması” Havva Karagöz, F. Beril Özcanlı and Seda Palanduz (Ed.), Tüzel Kişilik Penceresinden Anonim Ortaklık Sempozyumu, Mef Üniversitesi Hukuk Fakültesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2020, s. 651-661.
• Şahin A, Yargı Kararlarında Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması Yoluyla İlişkili Şirketin Sorumlu Kılınması, C.20, S.233, 2022, Legal Hukuk Dergisi, s.1603-1662.
• Şener O H, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2015. (2015)
• Şener O H, Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku Ders Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022. (2022)
• Tekinalp Ü, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• Tekinalp Ü, Sermaye Ortaklıklarının Yeni Hukuku: Anonim Ve Limited Ortaklıklar, Tek Kişi Ortaklığı, Ortaklıklar Topluluğu, Birleşme, Bölünme Ve Tür Değiştirme, 5. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2020.
• Tosun Z N, “Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Şirketler Topluluğunda Sorumluluk Düzenlemeleriyle Karşılaştırılması”, C.10, S.105, 2015, Terazi Hukuk Dergisi, s. 89-103.
• Tsang K F/Ng K. “Direct Liability and Veil-Piercing: When One Door Closes, Another Opens” C. 27, S.1, 2022, Fordham Journal of Corporate & Financial Law, s. 142–191.
• Türkmen E, Şirketler Hukuku Şerhi, Kemal Şenocak(Ed.), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• Uyanık N K, Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Organik Bağ, 1.Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Uzun Şenol P, Haksız Rekabet ile Rekabetin Korunması Alanları Arasındaki Hukuki İlişki, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• Yanlı V, Anonim Ortaklıklarda Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması ve Pay Sahiplerinin Ortaklık Alacaklılarına Karşı Sorumlu Kılınması, Beta Yayınları, İstanbul, 2000.
• Yazıcı A H, Lifting the Corporate Veil in Group of Companies: Would the Single Economic Unit Doctrine of EU Competition Law Set a Precedent, C.5, S.9, 2014, Law and Justice Review, s.127-192.
• Yurdakul B, Şirketlerde Organik Bağ Kavramı ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 2023.