SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN DİJİTAL BAĞIMLILIK ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Yıl 2023, Sayı: 45, 838 - 865, 31.12.2023

Yusuf Karaşin Yalçın Karagöz Seda Aşcı

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1355962

Öz

Bu araştırmanın amacı, sağlık çalışanları için dijital bağımlılık ölçeğinin geliştirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda İstanbul ilinde ikamet eden 380 sağlık çalışanı çalışma kapsamına dahil edilmiştir. Katılımcılara yüz yüze anket kullanılarak kolayda örneklem yöntemiyle ulaşılmıştır. Çalışmada ilk olarak 61 maddelik taslak ölçek oluşturulmuştur. Uzman görüşü alındıktan ve pilot çalışma yapıldıktan sonra 6 madde ölçekten çıkarılmıştır. Kalan 55 ifadeden oluşan ölçek katılımcılara uygulanmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS ve AMOS paket programlarından yararlanılmıştır. Verilere ilk olarak açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda 30 ifadeden oluşan 6 faktör bulunmuştur. Faktörlere “Davranış Değişikliği, Negatif Yön, Dijital İhtiyaç, Aşırı Kullanım, Günlük Etki ve Zorunlu Hissetme” isimleri verilmiştir. Açıklayıcı faktör analizinden sonra elde edilen ifadelere doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda elde edilen modelin verilere mükemmel uyum sağladığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda, açıklayıcı faktör analizi ile geliştirilen ölçeğin doğrulayıcı faktör analizi ile teyit edilmesi sağlanmıştır. Geliştirilen ölçeğin Cronbach alfa değeri 0,929 olarak hesaplanmıştır. Bu değer de ölçeğin oldukça güvenilir olduğunun göstergesidir. Sonuç olarak, geliştirilen ölçeğin sağlık çalışanlarının dijital bağımlılıklarını ölçmede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Çalışanı, Dijital Bağımlılık, Ölçek Geliştirme, Yapısal Eşitlik Modellemesi

Etik Beyan

Bu araştırma için, İstanbul Esenyurt Üniversitesi etik kurulundan (01.12.2022 tarih ve 2022/11-10 nolu karar) etik onayı alınmıştır.

DEVELOPMENT OF DIGITAL ADDICTION SCALE FOR HEALTHCARE PROFESSIONALS

Öz

The aim of this research is to develop a digital addiction scale for healthcare professionals. For this purpose, 380 health workers residing in Istanbul were included in the scope of the study. Participants were reached by easy sampling method using face-to-face questionnaires. In the study, a draft scale of 61 items was first created. After receiving expert opinion and conducting a pilot study, 6 items were removed from the scale. The scale consisting of the remaining 55 statements was applied to the participants. IBM SPSS and AMOS package programs were used in the analysis of the data. Explanatory factor analysis was first applied to the data. As a result of the analysis, 6 factors consisting of 30 expressions were found. The factors were named “Behavior Change, Negative Side, Digital Need, Overuse, Daily Impact, and Feeling Forced”.. Confirmatory factor analysis was applied to the statements obtained after the explanatory factor analysis. It has been determined that the model obtained as a result of the analysis fits the data perfectly. In this context, the scale developed with explanatory factor analysis was confirmed by confirmatory factor analysis. The Cronbach alpha value of the developed scale was calculated as 0.929. This value indicates that the scale is quite reliable. As a result, it has been found that the developed scale is a valid and reliable measurement tool that can be used to measure the digital addiction of healthcare professionals.

Anahtar Kelimeler

Healthcare Professional, Digital Addiction, Scale Development, Structural Equation Modeling

Etik Beyan

Ethical approval was obtained for this research from the ethics committee of Istanbul Esenyurt University (decision dated 01.12.2022 and numbered 2022/11-10).

Kaynakça

• Aktaş, B., & Bostancı Daştan, N. (2021). Covid-19 pandemisinde üniversite öğrencilerindeki oyun bağımlılığı düzeyleri ve pandeminin dijital oyun oynama durumlarına etkisi. Bağımlılık Dergisi, 22(2), 129-138.
• Ali, R., Jiang, N., Phalp, K., Muir, S., & McAlaney, J. (2015). The emerging requirement for digital addiction labels. In Requirements Engineering: Foundation for Software Quality: 21st International Working Conference, REFSQ 2015, Essen, Germany, March 23-26, 2015. Proceedings 21 (pp. 198-213). Springer International Publishing.
• Almourad, M. B., McAlaney, J., Skinner, T., Pleya, M., & Ali, R. (2020). Defining digital addiction: Key features from the literature. Psihologija, 53(3), 237-253.
• Alrobai, A., McAlaney, J., Phalp, K., & Ali, R. (2019). Exploring the risk factors of interactive e-health interventions for digital addiction. In Substance Abuse and Addiction: Breakthroughs in Research and Practice (pp. 375-390). IGI Global.
• Alrobai, A., Phalp, K., & Ali, R. (2014). Digital addiction: a requirements engineering perspective. In Requirements Engineering: Foundation for Software Quality: 20th International Working Conference, REFSQ 2014, Essen, Germany, April 7-10, 2014. Proceedings 20 (pp. 112-118). Springer International Publishing.
• Altınok, M. (2021). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık ve yaşam doyumunun incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 262-291.
• Andreassen, C. S., Torsheim, T., Brunborg, G. S., & Pallesen, S. (2012). Development of a Facebook addiction scale. Psychological reports, 110(2), 501-517.
• Aziz, N., Nordin, M. J., Abdulkadir, S. J., & Salih, M. M. M. (2021). Digital addiction: systematic review of computer game addiction impact on adolescent physical health. Electronics, 10(9), 996, 1-18.
• Bağatarhan, T., & Siyez, D. M. (2023). The digital addiction scale for children: psychometric properties of the Turkish version. Current Psychology, 1-11.
• Bryman, A., & Cramer, D. (2001). Quantitative data analysis with SPSS release 10 for windows: A guide for social scientists. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780203471548.
• Cemiloğlu, D., Almourad, M. B., McAlaney, J., & Ali, R. (2022). Combatting digital addiction: Current approaches and future directions. Technology in Society, 68, 101832.
• Cemiloğlu, D., Naiseh, M., Catania, M., Oinas-Kukkonen, H., & Ali, R. (2021, June). The fine line between persuasion and digital addiction. In Persuasive Technology: 16th International Conference, PERSUASIVE 2021, Virtual Event, April 12–14, 2021, Proceedings (pp. 289-307). Cham: Springer International Publishing.
• Çimke, S., Gürkan, D. Y., & Sırgancı, G. (2023). Determination of the psychometric properties of the digital addiction scale for children. Journal of Pediatric Nursing, 71, 1-5.
• Dilci, T. (2019). A Study on Validity and Reliability of Digital Addiction Scale for 19 Years or Older. Universal Journal of Educational Research, 7(1), 32-39.
• Dresp-Langley, B., & Hutt, A. (2022). Digital addiction and sleep. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(11), 6910, 1-19.
• Filiz, M., Karagöz, Y., & Karaşin, Y. (2023a)Depreme Maruz Kalan Bireylerin Psikolojik Etkilerini Belirlemeye Yönelik Ölçek Geliştirme Çalışması. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 236-250.
• Filiz, M., Karagöz, Y., & Karaşin, Y. (2023b). Sağlık Hizmetlerine Erişimin Seçmen Davranışı Üzerine Etkisinin Belirlenmesi: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 472-486.
• Güney, B. (2017). Dijital Bağımlılığın Dijital Kültüre Dönüşmesi: Netlessfobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 207-213.
• Hair, J. J. F. Black, W. C. Babin, B. C. and Anderson, R. E. (2010). Multivariate Data Analysis. International Encyclopedia of Statistical Science. Springer, Berlin, Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-642-04898-2_395
• Hawi, N. S., Samaha, M., & Griffiths, M. D. (2019). The digital addiction scale for children: Development and validation. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 22(12), 771-778.
• Hazar, Z., & Hazar, E. (2019). Üniversite öğrencileri için dijital oyun bağımlılığı ölçeği (Uyarlama çalışması). Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2), 308-322.
• Hazar, Z., & Hazar, M. (2017). Digital game addiction scale for children çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. Journal of Human Sciences, 14(1), 203-216.
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic journal of business research methods, 6(1), pp53-60
• Joseph, R., & Hamiliton-Ekeke, J. T. (2016). A review of digital addiction: A call for safety education. Journal of Education and e-Learning Research, 3(1), 17-22.
• Karagöz, Y. (2021). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karaşin, Y., Filiz, M., & Karagöz, Y. (2023). Depreme yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi. Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 548-561
• Karaköse, T., Tülübaş, T., & Papadakis, S. (2022). Revealing the intellectual structure and evolution of digital addiction research: An integrated bibliometric and science mapping approach. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(22), 14883, 1-27.
• Kesici, A., & Tunç Fidan, N. (2018). Investigating the Digital Addiction Level of the University Students According to Their Purposes for Using Digital Tools. Universal Journal of Educational Research, 6(2), 235-241.
• Kesici, A., & Tunç Fidan, N. (2018). The Development of the Digital Addiction Scale for the University Students: Reliability and Validity Study. Universal Journal of Educational Research, 6(1), 91-98.
• Kim, D., Lee, Y., Lee, J., Nam, J. K., & Chung, Y. (2014). Development of Korean smartphone addiction proneness scale for youth. PloS one, 9(5), e97920.
• Meng, S. Q., Cheng, J. L., Li, Y. Y., Yang, X. Q., Zheng, J. W., Chang, X. W., ... & Shi, J. (2022). Global prevalence of digital addiction in general population: A systematic review and meta-analysis. Clinical Psychology Review, 92, 102128.
• Munro, B. H. (2005). Statistical methods for health care research (Vol. 1). lippincott williams & Wilkins
• Özgenel, M., Canpolat, Ö., & Ekşi, H. (2019). Ergenler için sosyal medya bağımlılığı ölçeği (ESMBÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 6(3), 631-664.
• Peper, E., & Harvey, R. (2018). Digital addiction: Increased loneliness, anxiety, and depression. NeuroRegulation, 5(1), 3-3.
• Polat, R. (2017). Dijital hastalik olarak nomofobi. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 1(2), 164-172.
• Psailla, G. and Wagner, R. (2007). E-Commerce and Web Technologies. Austria: Linz, Springer.
• Samaha, M., & Hawi, N. S. (2016). Relationships among smartphone addiction, stress, academic performance, and satisfaction with life. Computers in human behavior, 57, 321-325.
• Sarıca Keçeci, H., Özyirmidokuz Kahya, E. & Özbakır, L. (2021). Dijital Bağımlılık ve FoMo, Kişilik Faktörleri ve Mutluluk ile İlişkisi: Üniversite Öğrencileri İle Bir Uygulama. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 379-394.
• Savci, M., & Aysan, F. (2017). Technological addictions and social connectedness: predictor effect of internet addiction, social media addiction, digital game addiction and smartphone addiction on social connectedness. Dusunen Adam: Journal of Psychiatry & Neurological Sciences, 30(3), 202-216.
• Schumacher, R. E., & Lomax, R. G. (2010). A beginners guide to structural equation modeling: SEM. NewJersey: Lawrence Erlbaum Associates
• Seema, R., Heidmets, M., Konstabel, K., & Varik-Maasik, E. (2022). Development and validation of the digital addiction scale for teenagers (DAST). Journal of Psychoeducational Assessment, 40(2), 293-304.
• Singh, A. K., & Singh, P. K. (2019). Digital Addiction: A conceptual overview. Library Philosophy and Practice (e-journal), 3538.
• Tekkurşun Demir, G., & Cicioğlu, H. İ. (2020). Dijital oyun bağımlılığına ilişkin farkındalık ölçeği (DOBİFÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eurasian Journal of Sport Sciences and Education, 2(1), 1-17
• Yalçın Irmak, A., & Erdoğan, S. (2015). Dijital Oyun Bağımlılığı Ölçeği Türkçe formunun geçerliliği ve güvenilirliği. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16.