Ortaokul Öğrencilerinin Okuma Motivasyonlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 971 - 987, 30.11.2023

Beril Adıyaman Mustafa Türkyılmaz

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1230595

Öz

Bu çalışmanın ana problemini ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarını çeşitli değişkenler açısından değerlendirmek oluşturmaktadır. Bu ana probleme alt problemler dâhilinde cevap aranmıştır. Bu değişkenler sırasıyla; genel ve içsel okuma motivasyon düzeyleri, cinsiyet, sınıf düzeyi, kendi cep telefonu bulunma durumu, kendi odası bulunma durumu, evin ısınma şekli, evde kitaplık bulunma durumu, günlük internet kullanım süresi, günlük kitap okuma süresi ve okul öncesi eğitim alma süresidir. Literatürde Kırşehir’de bulunan ortaokulların okuma içsel motivasyonunu inceleyen bir çalışma bulunmamaktadır bu nedenle çalışma, literatürdeki bu boşluğu dolduracak öneme sahiptir. Betimsel ve ilişkisel tarama modelinde yürütülen araştırmanın örneklemini, 2021-2022 eğitim öğretim döneminde Kırşehir’deki ortaokullarda öğrenim gören 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinden durum örneklemesi ile belirlenen 997 kişi oluşturmaktadır. Araştırmanın verilerini toplamada “Kişisel Bilgi Formu”, “Okuma Motivasyonu Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyon düzeyleri genel anlamda yüksektir, öğrenciler okumaya daha çok içten güdülenmektedir. Bununla birlikte öğrencilerin içsel okuma motivasyonunun, çalışmada belirtilen değişkenlerden etkilendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okuma, içsel okuma motivasyonu, değişkenler, Reading, intrinsic reading motivation, variables.

Evaluation of Secondary School Students’ Reading Motivation in Terms of Various Variables

Öz

The main problem of this study is to evaluate the reading motivation of secondary school students in terms of various variables. An answer to this main problem was sought within the sub-problems. These variables are respectively; general and internal reading motivation levels, gender, grade level, presence of own mobile phone, availability of own room, heating type of the house, presence of library at home, daily internet usage time, daily reading time, and pre-school education period. There is no study in the literature examining the reading intrinsic motivation of secondary schools in Kırşehir, so this study has important to fill this gap in the literature. The sample of the research, which was carried out in the descriptive and relational scanning model, consists of 997 people determined by case sampling from 5th, 6th, 7th, and 8th-grade students studying at secondary schools in Kırşehir in the 2021-2022 academic year. “Personal Information Form” and “Reading Motivation Scale” were used to collect data for the research. As a result of the study, the reading motivation levels of secondary school students are high, students are more sincerely motivated to read. However, it was observed that the students’ intrinsic reading motivation was affected by the variables.

Anahtar Kelimeler

Reading, intrinsic reading motivation, variables

Kaynakça

• Akbaba, S. (2016). Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (13), 343-361.
• Akyol, H. (2012). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi yeni programa uygun. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Baker, L. (2003). The role of parents in motivating struggling readers. Reading & Writing Quarterly: Overcoming Learning Difficulties, 19(1), 87-106. DOI: 10.1080/10573560308207.
• Balcı, A. (2009). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlığına yönelik tutumları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 264-299.
• Balcı, A. (2015). Okuma ve anlama eğitimi (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Bozkurt, M. ve Memiş, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin üstbilişsel okuduğunu anlama farkındalığı ve okuma motivasyonları ile okuma düzeyleri arasındaki ilişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(3), 147-160.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel. F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Can, R., Karadeniz, A. ve Türkyılmaz, M. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21.
• Deci, E. L., and Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum Press.
• Duran, E. ve Erkek, G. (2018). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin okuma ön yargılarının belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 1-17.
• Durmuş, G. (2014). Okuma motivasyonu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. The Journal of International Educational Sciences, 1(1), 16-40.
• Güncel Türkçe Sözlük. https://www.tdk.gov.tr. adresinden 18/ 03/ 2022 tarihinde erişilmiştir.
• Güneş, F. (2000). Okuma-yazma öğretimi ve beyin teknolojisi (2. Baskı). Ankara: Ocak Yayınları.
• İnan, D. D. (2005). İlköğretim 1. kademe öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıklarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kalaycı, N. (2009). Yüksek Öğretim Kurumlarında Akademisyenlerin Öğretim Performansını Değerlendirme Sürecinde Kullanılan Yöntemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 60(60), 625-656. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10337/126671
• Kanmaz, A. (2012). Okuduğunu anlama stratejisi kullanımının, okuduğunu anlama becerisi, bilişsel farkındalık, okumaya yönelik tutum ve kalıcılığa etkisi. Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Karasar, N. (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karatay, H. (2007). İlköğretim Türkçe öğretmeni adaylarının okuduğunu anlama becerileri üzerine alan araştırması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Katrancı, M. (2015). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kitap okuma motivasyonlarının incelenmesi. Ana Dilde Eğitim Dergisi, 3(2), 49-62.
• Kurnaz, H ve Yıldız, N. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(3), 53-70.
• Kuşdemir, Y. (2018). İlkokul 4.sınıf öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 75-86.
• Littlefield, A. R. (2011). The relations among summarizing instruction support for student choice, reading engagement and expostory text comprehension. (Doctoral dissertation, The Catholic University of America). Retrieved from http://search.proquest.com/
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019). Eğitim analiz ve değerlendirmeleri raporları serisi, No:10 (PISA 2018 Sonuçları). 29.05.2022 tarihinde https://www.okuokut.org/books/pisa-2018-turkiye-on-raporu/ web adresinden indirilmiştir.
• Memiş, A. ve Bozkurt, M. (2014). İlköğretim okulu 4. sınıf öğrencilerinin kitap okumaya yönelik algıları. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 193-203. https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/67215/1049125
• Mokhtari, K., Reichard, C. A. Ant Gardner, A. (2009). The impact of internet and television use on the reading habits ant practices of college students. Journol of Adolescents & Adult Literacy. April. 609-619.
• Odabaş, H., Odabaş, Z. Y. Ve Polat, C. (2008). Üniversite öğrencilerinin okuma alışkanlığı: Ankara Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası. 9(2), 431-465.
• Okur, B. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonları ve okur öz algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Örücü, E. ve Kanbur, A. (2008). Örgütsel-yönetsel motivasyon faktörlerinin çalışanların performans ve verimliliğine etkilerini incelemeye yönelik ampirik bir çalışma: Hizmet endüstrisi örneği. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F.Yönetim ve Ekonomi, 15(1), 86-97.
• Pintrich, P.R. (2003). A motivational science perspective on the role of student motivation in learning and teaching contexts. Journal of Educational Psychology, 95(4), 667–686.
• Ryan, R.M., and Deci, E. L. (1985). Intrinsic Motivation and Self-Determination In Human Behavior. New York: Plenum Press. Definitions and New Directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
• Ryan, R. M., and Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54-67.
• Saraçlı Çelik, S. ve Karasakaloğlu, N. (2021). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin doğru ve akıcı sessiz sözcük okuma düzeyinin öğrencilerin okuduğunu anlama becerisi ve okuma motivasyonu ile ilişkisi. Ahi Evran ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 467-484.
• Schiefele, U., Schaffner, E., Möller, J., and Wigfield, A. (2012). Dimensions of reading motivation and their relation to reading behavior and competence. Reading Research Quarterly, 47(4), 427-463.
• Smaragdi, U. J., and Jönsson, A. (2006). Book reading in leisure time: long- term changes in young peoples’ book reading habits. Scandinavian Journal of Educational Research. 50: 5, 519-550.
• Stutz, F., Schaffner, E., and Schiefele, U. (2016). Relations among reading motivation, reading amount and reading comprehension in the early elementary grades. Learning and Individual Differences, 45, 101-113. doi:10.1016/j.lindif.2015.11.022
• Şahin, Y. (2011). Okuma eğitimi. Konya: Eğitim Akademi (Eğitim Kitabevi).
• Topuzkanamış, E. (2009). Öğretmen adaylarının okuduğunu anlama ve okuma stratejilerini kullanma düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Çocuklarda bilişim teknolojileri kullanım araştırmaları. 26/ 05/ 2022 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Cocuklarda-Bilisim-Teknolojileri-Kullanim-Arastirmasi-2021-41132 adresinden alınmıştır.
• Türkyılmaz, M. (2012). Bilgi iletişim teknolojilerinin okumaya yönelik tutuma etkisi. Bilgi Dünyası, 13(2), 477-493.
• Ülper, H. (2011). Öğrenci açısından okumaya güdüleyici etmenler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 11(2), 941-960.
• We Are Social. (2022). Türkiye Şubat Ayı Raporu.28/05/2022 tarihinde https://www.guvenliweb.org.tr/dosya/5Zodg.pdf adresinden alınmıştır.
• Wigfield, A., and Guthrie, J. T. (1995). Dimensions of Children's Motivations for Reading: An Initial Study (Research Rep. No. 34). Athens, GA: National Reading Research Center.
• Wigfield, A., and Guthrie, J. T. (1997). Çocukların okumaya yönelik motivasyonlarının miktar ve genişlik veya okumalarıyla ilişkisi. Eğitim Psikolojisi Dergisi, 89(3), 420-432. https://doi.org/10.1037/0022-0663.89.3.420
• Yamaç, A., ve Çeliktürk Sezgin, Z. (2018). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin okuma kaygıları, akıcılıkları, motivasyonları ve okuduğunu anlamaları arasındaki ilişkiler, Eğitim ve Bilim, 43(194), 225-243.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldız, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi İlköğretim Anabilim Dalı, Ankara.
• Yıldız, M. (2013). İlköğretim 3, 4 ve 5. sınıf öğrencilerinin okuma motivasyonlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 38(168), 260-271.
• Yıldız, M. ve Aktaş, N. (2015). Okuma motivasyonu ve okumaya adanmışlık ölçeği: Türkçeye uyarlama çalışması. International Journal of Human Sciences, 12(2), 1349-1365. doi:10.14687/ijhs.v12i2.3379
• Yıldız, M. ve Akyol, H. (2011). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama, okuma motivasyonu ve okuma alışkanlıkları arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 793-815.
• Yıldız, N. ve Kurnaz, H. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okuma motivasyonlarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi (TSA). 2019 (3).
• Yılmaz, B. (2004). Öğrencilerin okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarında ebeveynlerin duyarlılığı. Bilgi Dünyası, 5(2), 115-136.
• Yılmaz, H. ve Çavaş Huyugüzel, P. (2007). Fen öğrenimine yönelik motivasyon ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 6(3), 430-440.