UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı Zanaat ve Halk Sanatları Teması Bağlamında Van’daki Savat İşçiliğinin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 1008 - 1027, 30.11.2023

Bahadır İnanç Özkan

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1321249

Öz

Bu çalışmanın amacı, Van’ın geleneksel el sanatlarından birisi olan Savat işçiliğinin Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation [UNESCO]) Yaratıcı Şehirler Ağı Programı’na Zanaat ve Halk Sanatları teması altında katılma durumunu tespit etmektir. Ayrıca, Savat işçiliğinin mevcut durumunu, yaşanılan problemleri, kamu ve özel sektöre ne gibi sorumluluklar düştüğünü belirleyerek birtakım öneriler getirebilmek amaçlanmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji (olgubilim) kullanıldığı bu araştırmada, amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesi tercih edilmiştir. Bu kapsamda araştırmanın evreni Van İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Van’da yaşayan profesyonel turist rehberleri, Van’da faaliyet gösteren seyahat acenteleri ve Van’da yaşayan Savat ustaları ile Van’da görev yapan akademisyenlerden oluşmaktadır. Araştırma soruları ilgili literatürün taranmasıyla oluşturulmuş ve veriler yarı yapılandırılmış mülakat formuyla elde edilmiştir. Verilerin analizi süresi boyunca, alınan cevaplar ayıklanmış, ardından betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırmada elde edilen bulgulara göre hammaddenin pahalı olması, ilgisizlik, tanıtım faaliyetlerinin yapılamaması, sivil toplum kuruluşlarına ihtiyaç duyulması, eğitim yönünden yetersizlikler, ürünlerin tek düze olarak yapılması, yurtiçi pazarlar olarak Türkiye’nin Batı bölgeleri, yurtdışı hedef Pazar olarka ise Rusya, Kafkasya, Avrupa ülkeleri olduğu ve UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağına Van’ın girmesi durumunda, şehirde geceleme sayısının artacağı, Van’ın daha bilinir hale geleceğini ve yerel halkın yabancı dil öğrenmeye başlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel el sanatları, Turizm, Savat, Kültürel miras, Van.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Teşekkür

Araştırmacı, çalışmaya katkıda bulunan katılımcılara teşekkür etmektedir.

An Evaluation of Savat Handicraft in Van in the Context of the Crafts and Folk Arts Theme of UNESCO Creative Cities Network

Öz

The aim of this study is to determine the participation of Savat handicraft, one of the traditional handicrafts of Van, in the Creative Cities Network Program of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO) under the theme of Craft and Folk Arts. is to. In addition, it is aimed to make some suggestions by determining the current situation of Savat labor, the problems experienced, and the responsibilities of the public and private sectors. In this study, in which phenomenology, one of the qualitative research methods, was used, maximum diversity sampling was preferred from purposive sampling methods. In this context, the universe of the research consists of Van Provincial Directorate of Culture and Tourism, professional tourist guides living in Van, travel agencies operating in Van, Savat masters living in Van and academics working in Van. The research questions were created by scanning the relevant literature and the data were obtained with a semi-structured interview form. During the analysis of the data, the answers received were sorted and then subjected to descriptive analysis. According to the findings obtained in the research, the raw material is expensive, indifference, promotional activities cannot be carried out, the need for non-governmental organizations, inadequacies in education, uniform production of products, Western regions of Turkey as domestic markets, Russia, Caucasus, Europe as foreign target markets. It has been concluded that if Van is included in the UNESCO Creative Cities Network, the number of overnight stays in the city will increase, Van will become more known and local people will begin to learn foreign languages.

Anahtar Kelimeler

Tradional handicrafts, Tourism, Savat (Niello), Cultural heritage, Van

Proje Numarası

Bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Açar, M. F. (2014). Geleneksel Türk el sanatlarından Tokat ahşap baskı yazmacılık sanatı ve yaşayan ustaları. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Akın, A. (2018). El sanatlarının turizme etkisi: Gaziantep örneği. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(18), 241-263.
• Altınay, M. ve İstanbullu Dinçer, F. (2017). Geleneksel el sanatlarının yaratıcı turizm bağlamında değerlendirilmesi. Journal of Recreation and Tourism Research, 4(Özel Sayı), 343-352.
• Altıntaş, K. M. (2016). Kaybolmaya yüz tutmuş geleneksel Türk el sanatkârlarının karşı karşıya bulunduğu ticari sorunların analizi. Bilig, 77, 157-182.
• Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu Atasoy, Ö. (2015). Somut olmayan kültürel miras kapsamında geleneksel el sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(16), 109-126.
• Aslan, T. ve Yazar, T. (2015). Geleneksel el sanatları bağlamında kültür ürünleri olarak Türk cam sanatı: Surname-i Hümayun analizi. Turkish Studies, 10(5), 13-26.
• Bayazit, M., Ceylan, U. ve Saylan, U. (2012). Geleneksel el sanatlarının bölge turizmine etkisi: Güneydoğu Anadolu Bölgesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 899-908.
• Belber, B. G. ve Duman, D. (2023). Sürdürülebilir turizmde geleneksel el sanatları ürünlerinin rolü ve önemi: Hatay ilinde bir araştırma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(1), 31-48.
• Birinci, S. ve Camcı, A. (2016). Korunması gereken geleneksel el sanatlarına bir örnek: Sivas bıçağı üretimi. Marmara Geographical Review, (33), 493-509.
• Can, M. (2013). Geleneksel Türk el sanatlarının turizme ve ekonomiye katkısı. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 5(2), 259-266.
• Ceyhan, S., Emiroğlu Aydın, F. ve Bulut, İ. (2023). Kültürel bir miras olan Taşpınar (Aksaray) el dokuma halılarının korunması ve turistik ürün olarak sürdürülebilirliği. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(44), 229-247.
• Chang, J., Wall, G., and Chang, C. (2008). Perception of the authenticity of Atayal woven handicrafts in Wulai, Taiwan. Journal of Hospitality & Leisure Marketing, 16(4), 385-409.
• Comunian, R. (2011). Rethinking the creative city: The role of complexity, networks and interactions in the urban creative economy. Urban Studies,, 48(6), 1157-1179.
• Creswell, J. W. (2019). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. (3rd Edition). SAGE Publications Inc.
• Çelik, S. ve Toprak, L. S. (2018). Şırnak geleneksel el sanatlarının turistik ürün olarak değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(5), 687-692.
• Della Lucia, M., and Serge, G. (2017). Intersectoral local development in Italy: The cultural, creative and tourism industries. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 11(3), 450-462.
• Deniz, T. ve Çelik, Ö. (2020). Somut olmayan kültürel miras taşıyıcıları: Safranbolu el sanatları ustaları üzerine bir inceleme. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 123-138.
• Dilmaç, O. (2013). Erzurum’da kaybolmaya başlayan yöresel el sanatları. Akdeniz Sanat, 6(11), 93-101.
• Doğanay, H. ve Çavuş, A. (2014). Geleneksel el sanatlarına bir örnek: Sürmene bıçağı üretimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 51-64.
• Dönmez, Y. ve Kocakaya, E. (2022). Kültür turizmi kapsamında geleneksel el sanatlarının turizme olan etkileri: Amasra örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 103-121.
• Durmaz-Drinkwater, B., Platt, S., and Yigitcanlar, T. (2010). Creativity, culture tourism and place-making: Istanbul and London film industries. International Journal of Culture, Tourism and Hospitality Research, 4(3), 198-213.
• Duymaz, A. Ş. ve Aydoğdu, G. (2008). Geleneksel Türk el sanatı Alem’in son ustalarından: Sandıklılı Hacı Süleyman Sallı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (18), 247-256.
• Er, B.ve Sarıkaya Hünerel, Z. (2012). Bir iletişim aracı olarak el sanatları. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 169- 177.
• Eren, A. S. ve Erkol Bayram, G. (2021). El sanatlarının turizme katkısı, mevcut durumu, sorunları ve çözüm önerileri üzerinde Sinop örneğinde bir araştırma. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 4(5), 387-400.
• Eroğlu, E. ve Köktan, Y. (2013). Geleneksel Türk el sanatlarından çömlekçilik (Sakarya örneği). Akademik Bakış Dergisi, 36, 1-14.
• Gülduran, Ç. A. ve Arıkan Saltık, I. (2020). Sahnede şehirler! Türkiye’nin UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı-Film açısından değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 335-358.
• Gür, S. (2012). Anadolu’nun sanat objesine dönüşen kültürel değeri keçe. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 1173-1181.
• Gürbüz, S., Özaltaş Serçek, G. ve Toprak, L. (2017). Mardin’in UNESCO yaratıcı şehirler ağında “gastronomi kenti” olabilirliğine ilişkin paydaş görüşleri. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 5(1), 124-136.
• Hall, P. (2000). Creative cities and economic development. Urban Studies, 37(4), 639-649.
• Hassan, H., Tan, S. K., Rahman, M. S., and Sade, A. B. (2017). Preservation of Malaysian handicraft to support tourism development. International Journal of Entrepreneurship and Small Business, 32(3), 402-417.
• Kaya, M. ve Erol, N. (2021). El sanatları ürünlerinin kırsal turizm bağlamında değerlendirilmesi: Espiye-Akkaya köyü örneği. Journal of Humanities and Tourism Research, 11(1), 226-240.
• Korkmaz, E. (2016). Denizli ili yaşayan el sanatları. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Isparta.
• Köşker, H. ve Karacaoğlu, S. (2019). Turizm bağlamında geleneksel Türk el sanatı Lületaşı işlemeciliğinin değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 991-1013.
• Kurgun, H. ve Yumuk, Y. (2013). Yöresel el sanatlarının kültür turizmin gelişimindeki rolü: Görece (Boncukköy) ve Nazarköy örnekleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 3(1), 27-32.
• Marwick, M. (2001). Tourism and development of handicraft production in the maltase Islands. Tourism Geographeis, 3(1), 29-51.
• Mogindol, S. H., and Bagul, A. H. (2014). Tourist’s perception about and appealing handicraft. Tourism, Leisure and Global Change, 1, 10-24.
• Mustafa, M. (2011). Potential of sustaining handicrafts as a Tourism product in Jordan. International Journal of Business and Social Science, 2(2), 145-152.
• Nizic, B. R. K., Rudan, M. E., and Trinajstic, M. (2019) The role of creative cities in regional development. Poslovna Izvrsnost ZAGREB God XIII, 13(1), 35-54.
• Okuyucu, A. ve Somuncu, M. (2012). Kültürel mirasın korunması ve turizm amaçlı kullanılmasında yerel halkın algı ve tutumlarının belirlenmesi: Osmaneli ilçe merkezi örneği. Ankara Üniversitesi Çevre Bilimleri Dergisi, 4(1), 37-51.
• Öter, Z. (2010). El sanatlarının kültür turizmi bağlamında değerlendirilmesi. Milli Folklor Dergisi, 22(86), 174-185.
• Özaltaş Serçek, G. ve Akyüz. İ. (2021). Telkâri sanatının kültürel miras ve turizm açısından değerlendirilmesi. International Journal of Mardin Studies, 2(2), 18-30.
• Özbek, Ö. ve Çevik, S. (2018). Somut olmayan kültürel miras taşıyıcısı olarak geleneksel el sanatları: Gönen ilçesinin yaşayan mirası. Journal of Tourism and Gastranomy Studies, 6(4), 588-603.
• Özdemir, M. (2019). Geleneksel meslekler ve bir ustanın hikâyesi: Giresun’da demircilik. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(22), 493-510.
• Özgürce, G. ve Yavuz, C. (2006). El sanatları ürünlerinin bulunduğu yöreye sosyo ekonomik etkileri ve katkıları (Ordu ili örneği). Uluslararası Katılımlı Sanat Ekonomisi sempozyumu, Çanakkale. https://silo.tips/download/el-sanatlari-rnlernn-bulunduu-yreye-sosyo-ekonomk-etkler-ve-katkilari-ordu-l-rne 13.06.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Özkoca, B. ve Bozkurt, H. (2013). Çorum ili İskilip ilçesi geleneksel el sanatlarına genel bir bakış. Akdeniz Sanat Dergisi, 6(12), 95-105.
• Öztürk, İ. (2005). Türk el sanatlarının günümüzdeki durumu: Tarihçe, sorunlar, öneriler. Sanat Dergisi, (7), 67-75.
• Pekerşen, Y. ve Çalık, İ. (2017). Konya’da keçecilik geleneğinin somut olmayan kültürel miras açısından değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(37), 339-356.
• Popescu, R. I., and Coboş, R.A. (2012). Creative city and urban development-competitiveness through culture. Sibiu in the context of UNESCO Creative Cities Network. Humanities and Social Sciences Review, 01(02), 491-504.
• Sarıkaya Hünerel, Z. ve Er, B. (2012). Halk kültürünün tanıtılmasında el sanatlarının yeri veri önemi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 179-190.
• Sarıoğlu, H. (2005). El sanatlarını milli değer olarak algılamak. Milli Folklor Dergisi, (66), 72-74.
• Serçek, S. ve Özaltaş Serçek, G. (2016). Turist deneyimlerinin müşteri odaklı marka değerine etkisinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 1621-1629.
• Taş, E. (2005). Van el sanatları. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Taş, E. (2021). Sakarya’da tespit edilen geleneksel el sanatları ve ustaları. Sanat Tarihi Dergisi, 30(2), 1245-1279.
• Timothy, D. J. and Boyd, S. W. (2006). Heritage Tourism in the 21st centruy: Valued traditions and new perspectives. Journal of Heritage Tourism, 1(1), 1-16.
• Tjoa, A. M., and Wagner, R. R. (1998). The role of handicraft production and art in tourism and its presentation in the Internet. B. Dimitrios (Ed.). Information and Communication Technologies in Tourism. Vienna: Springer.
• Türk Patent ve Marka Kurumu (2023). Van Savatlı gümüş işlemesi, https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/b61585f5-0145-42e2-aafe-418b5dceb570.pdf adresinden 21.06.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Türker, A. ve Çelik, İ. (2012). Somut olmayan kültürel miras unsurlarının turistik ürün olarak geliştirilmesine yönelik alternatif öneriler. Yeni Fikir, 9, 86-98.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 6(24), 543-559.
• United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisations (UNESCO). (2023). UNESCO Yaratıcı Şehirler Ağı, https://www.unesco.org.tr/Pages/88/129/UNESCO-Yarat%C4%B1c%C4%B1-%C5%9Eehirler-A%C4%9F%C4%B1 adresinden 21.06.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Varol, E. ve Ertürk, N. (2016). Geleneksel Türk el sanatlarından çorap örücülüğü: Eskişehir Çifteler ilçesi örneği. Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 11(21), 75-88.
• Yağar, F. ve Dökme, S. (2018). Nitel araştırmaların planlanması: Araştırma soruları, örneklem seçimi, geçerlik ve güvenlik. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.