Ömər Faiq Nemanzadə Yaradiciliğinda Türk Milli Təəssübkeşliyi

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 31, 85 - 97, 06.10.2023

Səadət Vahabova

https://doi.org/10.31126/akrajournal.1274442

Öz

Məqalədə Sovet dönəmində amansızca qətlə yetrilən (təkcə cismi deyil, ruhu, düşüncəsi, amalı, mövqeyi, kimliyi) şəxsiyyətin milli təəsübkeşlik missiyası konkret faktlarla araşdırılır. Millət, milli şüur, müstəqil dövlət təfəkkürü və istiqlal təlimi siyasi yasaqlar arenasında (Car rusiyası, istər sovet dövrü) insan əqidəsinin, insan özgürlüyünün məhvini, manqurdlaşmış idrakı, (cismə yaşama hüququ verilmə-sinə rəğmən) Ömər Faiqin yaradıcılıq arenasında şərh edilir. Nemanzadə ictimai ədalətə nail olmaq, həyatı yaxşılaşdırmaq üsulunu elm və təh-sildə, hürr olan ədəbiyyatda, despotizmə və əcnəbi zülmə qarşı çıxmaqda, demokratiya və bərabərlik idealları uğrunda mübarizədə görür. Onun yaradıcılında Borçalı, Axalsix və Axalkələk qəzalarında olan müsəlman əhalinin taleyi daha dəqiqliklə ifadə edilir. Gürcüstanda yaşayan türklərin taleyi, əminamanlığı üçün o, burada çox işlər görmüşdür.Müsəlman bölgələrində qeyri-müsəlmanların, xüsusən idarə orqanlarına soxulmuş ermənilərin qərəzli fəaliyyətini ifşa edən məruzələri bu qəbildəndir. Ömər Faiqin qızıl əsgərlər (sovet əsgərləri) haqqında məlumatında onların ünsiyyət zamanı müsəlman kəndlərində əhaliyə işgəncə verən hegemon davranışları aktual problem kimi qabardılır. Müsəlmanların hər işdən uzaqlaşdırıldılması, onlara işgəncə edilmə-sini göstərən konkret faktlar, bu problemlərin aradan qaldırılması üçün onun apardığı mübarizə milli təəsübkeşlik üçün vacib arqumentlərdən sayılır.

Anahtar Kelimeler

türk təəssübkeşliyi, pedaqoq, demokratiya, azadlıq, bərabərlik

Teşekkür

Teşekkür ederim

Pro Turkic Mission in The Creativity of Ömer Faik Numanzade

Öz

In the article, pro turkic mission of the person who was brutally murdered (not only his body, but also his soul, thought, action, position, identity) during the Soviet period is investigated with concrete facts. Nation, national consciousness, the idea of independent statehood and independence education, political prohibitions (Tsarist Russia, Soviet period), the destruction of human convictions, human freedom and the understanding of the human being (although the body is given the right to live) are described in the creative arena of Ömar Faik. Numanzade sees the way to achieve social justice and improve life in science, education, free literature, opposition to despotism and foreign oppression, struggle for the ideals of democracy and equality. The fate of the Muslim population of Borchali, Akhalsikh and Akhalkalek districts is more clearly expressed in his creativity. He did a lot for the fate and peace of the Turks which living in Georgia. In his works, Omer Faik has reported on the biased activities of non-Muslims in the Muslim regions, especially the Armenians who infiltrated the administrative organizations. Numanzade's information about the Golden Soldiers (Soviet soldiers) he highlights their hegemonic behaviour during communications, persecuting the population of Muslim villages, as an actual problem. The concrete facts showing that Turks were dismissed from all jobs and subjected to torture and the struggle to eliminate these problems are considered as important arguments of pro Turkism.

Anahtar Kelimeler

pro Turkic mission, teacher, democracy, freedom, equality

Kaynakça

• “Azərbaycan” qəzeti, 15 qanuni-əvvəl 1918.
• “Azərbaycan” qəzeti 23 nisan 1919.
• “Azərbaycan” qəzeti 9 mart 1919.
• “Azərbaycan” qəzeti, 18 aprel 1919.
• “Bəsirət” qəzeti, 15 may 1919.
• Qasımov, Cəlal (1985), Məhbus tərcümeyi-halı. Bakı: Mütərcim.
• Qurbanov, Şamil (1992), Ömər Faiq Nemanzadə. Bakı: Gənclik.
• “Quruziya” qəzeti, 4 fevral 1919.
• Şeyxzamanlı, Nağı bəy (2016), Xatirələr. (“XAN” Xatirə Ədəbiyyatı silsiləsindən), Bakı: Xan.
• Nemanzadə, Ömər Faiq (1992), Seçilmiş əsərləri. Bakı: Yazıçı.
• Narimanov, Nariman (1989), İzbrannıe soç. II t, Baku.