EVALUATION OF THE ECONOMIC PERFORMANCES OF D8 COUNTRIES WITH THE CRITIC/LOPCOW-CoCoSo MODEL

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 1, 534 - 559, 25.03.2024

Yusuf Kahreman

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1340466

Öz

Economic performance can be measured using different macroeconomic indicators and different analysis methods. Evaluating the economic performance of countries by considering a single variable does not reveal complete explanatory results. In this context, this study aims to measure the economic performance of the developing D8 countries in the period 2011-2020. Within the scope of the study, the economic performance of the D8 countries was analysed with a hybrid model created with LOPCOW (LOgarithmic Percentage Change-driven Objective Weighting), CRITIC (Criteria Importance Through Intercriteria Correlation), CoCoSo (Combined Compromise Solution) method. The importance levels of the criteria used in the study were calculated with LOPCOW and CRITIC methods and these results were combined with the common weighting method. The CoCoSo method was used to analyse the performance ranking of the D8 countries between 2011-2020. According to the results of the CoCoSo method, Malaysia is the country with the highest performance, while Iran is the country with the lowest economic performance.

Anahtar Kelimeler

Economic Performance Analysis, D8 Countries, MCDM, Macroeconomic Indicators

D8 ÜLKELERİNİN EKONOMİK PERFORMANSLARININ CRITIC/LOPCOW-CoCoSo MODELİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Ekonomik performans, farklı makroekonomik göstergeleri ve farklı analiz yöntemleri kullanılarak ölçülebilmektedir. Tek değişken ele alınarak ülkelerin ekonomik performansının değerlendirilmesi tam açıklayıcı sonuçlar ortaya koymamaktadır. Bu kapsamda yapılan çalışmayla gelişmekte olan D8 ülkelerinin 2011-2020 döneminde ekonomik performansının ölçülmesi amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında D8 ülkelerinin ekonomik performansı LOPCOW (LOgarithmic Percentage Change-driven Objective Weighting), CRITIC (Criteria Importance Through Intercriteria Correlation), CoCoSo (Combined Compromise Solution) yöntemi ile oluşturulan hibrit bir model ile analiz edilmiştir. LOPCOW ve CRITIC yöntemleri ile çalışmada kullanılan kriterlerin önem düzeyleri hesaplanmış ve bu sonuçlar ortak ağırlıklandırma yöntemi ile birleştirilmiştir. CoCoSo yöntemi ile 2011-2020 yılları arasında D8 ülkelerinin performans sıralaması analiz edilmiştir. CoCoSo yöntemi sonuçlarına göre en yüksek performans gösteren ülke Malezya olurken, en düşük ekonomik performans gösteren ülke İran olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Performans Analizi, D8 Ülkeleri, ÇKKV, Makroekonomik Göstergeler

Kaynakça

• Asad, M. A., Anwar, K. S., & Nazir, K. (2019). Design of experiment based statistical approaches to optimize submerged arc welding process parameters. ISA transactions, 94, 307-315.
• Al, İ., & Demirel, S. K. (2022). Türkiye'nin makroekonomik performansının TOPSIS yöntemiyle değerlendirilmesi: 2002-2019 dönemi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 202-222.
• Alesina, A., & Lawrence, H. S. (1993) Central bank independence and macroeconomic performance: some comparative evidence. Journal of Money, Credit and Banking, 25(2), 151-162.
• Altıntaş, F. F. (2021). G7 ülkelerinin bilgi performanslarının analizi: CoCoSo yöntemi ile bir uygulama. Journal of Life Economics. 8(3), 337-347.
• Altıntaş, F. F. (2022). Karadeniz’e kıyısı olan ülkelerin deniz sağlığı performanslarının analizi: SD tabanlı EDAS yöntemi ile bir uygulama. Karadeniz Araştırmaları, 19(74), 347-362.
• Alvarez, R. M., Geoffrey, G. & Peter, L. (1991) Government partisanship, labor organization, and macroeconomic performance. American Political Science Review 85(2), 539-556.
• Bektaş, S. (2022). Türk sigorta sektörünün 2002-2021 dönemi için MEREC, LOPCOW, CoCoSo, EDAS ÇKKV yöntemleri ile performansının değerlendrilmesi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 16(2), 247-283.
• Belke, M. (2020). CRITIC ve MAIRCA yöntemleriyle G7 ülkelerinin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19[Prof. Dr. Sabri ORMAN Özel Sayısı], 120-139.
• Cutler, D. M., Katz, L. F., Card, D., & Hall, R. E. (1991). Macroeconomic performance and the disadvantaged. Brookings Papers On Economic Activity, 2, 1-74.
• d'Albis, H., Ekrame B., & Dramane C. (2016) Immigration policy and macroeconomic performance in France. Annals of Economics and Statistics/Annales d'Économie et de Statistique, 121(122), 279-308.
• Das, M. C., Sarkar, B., & Ray, S. (2012). Decision making under conflicting environment: a new MCDM method. International Journal of Applied Decision Sciences, 5(2), 142-162.
• Demir, A., & Bakırcı, F. (2014). OECD üyesi ülkelerin ekonomik etkinliklerinin veri zarflama analiziyle ölçümü, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 109–132.
• Demireli, E., & Özdemir, A. Y. (2013). Seçilmiş avrupa ülkelerinde makroekonomik performans ölçümü: Şans kısıtlı veri zarflama analizi ile bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (37), 303–320.
• Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L., (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: the critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
• Dinçer, S.E. (2011). Multi-criteria analysis of economic activity for European Union Member States and candidate countries: TOPSIS and WSA applications. European Journal of Social Sciences, 21(4), 563-572.
• Ecer, F. & Pamucar, D. (2022). A novel LOPCOW-DOBI multi-criteria sustainability performance assessment methodology: An application in developing country banking sector. Omega, 112, 1-17.
• Ecer, F., Küçükönder, H., Kaya, S. K., & Görçün, Ö. F. (2023). Sustainability performance analysis of micro-mobility solutions in urban transportation with a novel IVFNN-Delphi-LOPCOW-CoCoSo framework. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 172(2023), 1-20.
• Eleren, A. & Karagul, M. (2008). Performance analysis of Turkish economy between 1986-2006. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15, 1-14.
• Erdoğan, S. (2010). Küresel kriz döneminde ihracat ve turizm gelirleri ile büyümenin türkiye ekonomik performansına etkisi: Topsis yöntemi ile analiz. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(20), 219-232.
• Ersoy, N. (2023). MEREC-MULTIMOOSRAL modeli ile OECD ülkelerinin makroekonomik performanslarının değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 471-491.
• Esmeray, M. (2023). CRITIC yöntemiyle tedarikçi performans kriterlerinin önceliklendirilmesi: Tekstil sektöründe bir uygulama. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 7(1), 27-36.
• Eyüboğlu, K. (2016). Comparison the financial performances of developing countries’ banking sectors with TOPSIS Method. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırması Dergisi, 6(14), 220-236
• Feltenstein, A., & Shigeru I. (2005) Decentralization and macroeconomic performance in China: regional autonomy has its costs. Journal of Development Economics, 76(2) 481-501.
• Genç, T., & Masca, M. (2013). TOPSIS ve PROMETHEE yöntemleri ile elde edilen üstünlük sıralamalarının bir uygulama üzerinden karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 539–567.
• Gülcemal, T., & İzci, A. Ç. (2023). Türk katılım bankacılığı sektörünün performansının LOPCOW-MOOSRA modeliyle analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 25(1), 115-134.
• Günsoy, B. (2006). Demokrasi ve makroekonomik başarı: Türkiye ekonomisi üzerine bazı gözlemler. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 56(1), 63-81.
• Güler, A., & Polatgil, M. (2023). Crıtıc-Topsıs yöntemi ile üniversite hastanelerinin hizmet yönünden sıralanması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(88), 1828-1848.
• Güran, C.M., & Tosun, M.U. (2005). Türkiye ekonomisinin makro ekonomik performansı: 1951-2003 dönemi için parametrik olmayan bir ölçüm. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60(4), 89-115.
• Haveman, R., & Jonathan, S. (2000), Has macroeconomic performance regained its antipoverty bite?. Contemporary Economic Policy, 18(4), 415-427.
• Kandemir, A., & Özarı, Ç. (2019). Türkiye Avrupa Birliği ekonomik performans karşılaştırması (2007-2017): TOPSIS-EDAS uygulaması. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(38), s. 456-479.
• Karabulut, K., Ersungur, Ş.M. & Polat, Ö. (2008). Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin ekonomik performanslarının karşılaştırılması: Veri zarflama analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), 1-11.
• Keleş, N. (2023a). Lopcow ve Cradis yöntemleriyle G7 ülkelerinin ve Türkiye’nin yaşanabilir güç merkezi şehirlerinin değerlendirilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 727-747.
• Keleş, N. (2023b). Türkiye’nin 81 ilinin sağlık performansının güncel karar verme yöntemleriyle değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (75), 120-141.
• Kenworthy, L. (2006), Institutional coherence and macroeconomic performance. Socio-Economic Review, 4(1), 69-91.
• Kılıç, S. B. (2005). Avrupa Birliğine üye ve aday ülkelerin bazı temel makro ekonomik kriterlere göre sınıflandırılması: Çok kriterli karar alma analizine dayalı bir modelin tahmini. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 339–352.
• Koşaroğlu, Ş. M. (2021). E7 ülkelerinin makroekonomik performansının Entropi ve Aras yöntemleriyle karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (68), 203–221
• Madić, M., & Radovanović, M. (2015). Ranking of some most commonly used non-traditional machining processes using rov and critic methods. The Scientific Bulletin, 77(2), 193-204.
• Mangir, F. & Erdogan, S. (2011). Comparison of economic performance among six countries in global financial crisis: The application of fuzy TOPSIS method. Economics, Management and Financial Markets, 6(2), 122–136.
• Moesen, W. & Laurens, C. (1998), The macroeconomic performance of nations measurement and perception. CES-Dischussion Paper Series DPS, 98(22), 1-29.
• Orhan, M. (2020). Avrupa birliği ülkeleri ile avrupa birliği üyeliğine aday olan ülkelerin makroekonomik performanslarının aras yöntemi ile kıyaslanması. Journal of Humanities and Tourism Research, 10(1), 115-129.
• Önder, E., Tas, N. & Hepsen, A. (2015). Economic performance evaluation of fragile 5 countries after The Great Recession of 2008-2009 using analytic network process and TOPSIS methods. Journal of Applied Finance & Banking, 5(1), 1-17.
• Özbek, A. & Demirkol, İ. (2019). Avrupa Birliği Ülkeleri İle Türkiye’nin ekonomik göstergelerinin karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi, 26(1), 71-91
• Pınar, A., Yıldırım, M., & Erdoğan, S. (2023). Covid dönemi ve sonrası Türkiye ekonomisinin performansının CRİTİC, TOPSİS ve MABAC yöntemleri ile ölçülmesi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(44), 433-449.
• Ramanathan, R. (2006). Evaluating the comparative performance of countries of the Middle East and North Africa: A DEA application. Socioeconomic Planning Sciences, 40(2), 156-167.
• Saray, M. O. (2019). D-8 ekonomileri, dış ticaret desenleri ve Türkiye için önemi: İhracat ve ithalat yoğunluğu endeksiyle bir değerlendirme. Current Research in Social Sciences, 5(2), 171-188.
• Teixeira, J. R., Pinheiro, D. S. & Vilasboas, A. E. S. (2015). Socioeconomic and environmental performance: A composite index & comparative application to the USA & China. Cadmus, 2(5), 146-164.
• Tekinay, O.N. (2022). Covid-19 salgın dönemi G7 ülkeleri ve Türkiye’nin ekonomik performans sıralaması ve karşılaştırılması. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 1-25.
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: ENTROPİ tabanlı CoCoSo yöntemi. Business and Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546.
• Topçu, A. B. & Oralhan, B. (2017). Türkiye ve OECD ülkeleri’nin temel makroekonomik göstergeler açısından çok kriterli karar verme yöntemleri ile karşılaştırılması. International Journal of Academic Value Studies, 3(14), 260-277.
• Urfalıoğlu, F. & Genç, T. (2013). Çok kriterli karar verme teknikleri ile Türkiye’nin ekonomik performansının Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.Dergisi, 35, 329-360.
• Wang, C. & Anh L. L. (2018). Measuring the macroeconomic performance among developed countries and Asian developing countries: Past, present, and future. Sustainability 10(10), 1-18.
• Whiteley, P. F. (1986), Macroeconomic performance and government popularity in Britain: The short run dynamics. European Journal of Political Research, 14(1‐2), 45-61.
• Yalman, İ. N., Koşaroğlu, Ş. M., & Işık, Ö. (2023). 2000-2020 döneminde Türkiye ekonomisinin makroekonomik performansının MEREC-LOPCOW-MARCOS modeliyle değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 60(664), 57-86.
• Yazdani, M., Zarate, P., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (2019). A combined compromise solution (CoCoSo) method for multi-criteria decision making problems. Management Decision, 57(9), 2501-2519.
• Yurttadur, M., & Taşcı, M. Z. (2023). Finansal performans ölçümünde CRITIC ve MAIRCA Yöntemlerinin Kullanılması: Katılım Bankaları Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 135(135), 110-124.
• Zavadskas, E. K., & Podvezko, V. (2016). Integrated determination of objective criteria weights in MCDM. International Journal of Information Technology and Decision Making, 15(2), 267–283.