POPÜLER KÜLTÜRÜN BİR ÖĞESİ OLARAK TESETTÜR MODASI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 394 - 419, 20.12.2023

Muhammet Metin Adıgüzel

https://doi.org/10.52115/apjir.1341598

Öz

II. Dünya Savaşı sonrası süreçte geleneksel basılı medyanın yerini görsel, renkli, hareketli ve daha ulaşılabilir bir medya almıştır. Bu medya popüler kültürün ön plana çıktığı, yaşamın tüketim, gösteriş, eğlence ve sansasyon gibi yüzeysel düzeyde ele alındığı bir dönemi başlatmıştır. Türkiye’de 1950’lerde laik kesimi 1980’lerde de muhafazakâr kesimi kendisine çeken popüler kültür, 2000’li yıllara varıldığında yaşam dünyasını ve kamusal alanı etkisi altına almayı başarmıştır. Muhafazakâr toplumun popüler kültürle imtihanının en net gözlemlenebildiği alan tesettür olgusudur. Tesettür 1990’lara doğru adım adım gösteri ve tüketim unsurlarını içerecek şekilde yeniden üretilmiş ve postmodern bir zeminde moda olgusu tarafından massedilmiştir. Tesettür moda ile buluşurken, samimiyet veya geleneksel takva anlayışı bilinçli veya bilinç-dışı bir şekilde yerini kamusal imaja ve imgeleme bırakmıştır. Gelenek ile modernite arasındaki çatışmanın yorumlayıcı (hermenötik) bir çeviri yoluyla bugüne aktarılamaması ve modern çağa uygun bir inanç-yaşam dünyasının kurulamaması yeni nesilleri mücadele halinde oldukları şeyi taklitle bu çıkmazdan kurtulmaya yöneltmiştir. Çalışma betimsel bir araştırma olup; tesettür modasına uzanan yolu makro bir çerçedeveden ele alıp mikro bağlamda destekleyerek bir açıklama getirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

kültür, popüler kültür, moda, tesettür modası, gösterişçi tüketim

HIJAB FASHION AS AN ITEM OF POPULAR CULTURE

Öz

With the World War II, traditional printed media was replaced by visual, colorful, animated and more accessible media.This media has ushered in a period in which popular culture comes to the fore and life is handled at a superficial level such as consumption, ostentation, entertainment and sensation. Popular culture attracted the secular society in the 1950s and the conservative society in the 1980s in Turkey. In the 2000s, it succeeded to influence private life and public space.The area where the struggle of the conservative society with popular culture can be most clearly observed is the phenomenon of hijab. The hijab was reproduced step by step towards the 1990s, incorporating the elements of spectacle and consumption and it was absorbed by the fashion phenomenon on a postmodern ground. While hijab meets fashion, sincerity or the traditional understanding of piety has been consciously or unconsciously replaced by public image. The conflict between tradition and modernity cannot be transferred to the present through an interpretive (hermeneutic) translation and failure to establish a belief-life world suitable for the modern age, It has directed new generations to escape this impasse by imitating what they are struggling with.The study is a descriptive research; It aims to bring an explanation by considering the path leading to the hijab fashion from a macro perspective and supporting it in a micro context.

Anahtar Kelimeler

culture, popular culture, fashion, hicab fashion, Conspicuous Consumption

Kaynakça

• Acar, Ayla. Soğuk Savaş Yıllarında Amerikan Kültürünün Türkiye’ye Girişinde Basının Rolü (1945-1960), İstanbul:Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi, 2008
• Acar, Feride. “Türkiye’de İslamcı Hareket ve Kadın”. 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar. Ed: Şirin Tekeli. 73-90. İstanbul: İletişim Yayınları, 5. Basım, (2011),
• Akçaoğlu, Aysu. Zarif ve Dinen Makbul. İstanbul: İletişim Yayınları. 4.Basım. 2020
• Aktaş, Cihan. Türbanın Yeniden İcadı. İstanbul: İz Yayınları, 3.Basım, 2018
• Atay, Tayfun. Yaşasın Meşhuriyet Çağı. İstanbul: Epsilon Yayınları, 2004
• Ayten, Ali - Düzgüner, Sevde. “Batı’da ve Türkiye’de Dini Gruplar”. 41-51. Din İstismarı. Ankara: DİB Yayınları 3.Basım, 2020
• Bali, Rıfat N. Tarz-ı Hayattan Life Steyle’a. İstanbul: İletişim Yayınları, 12.Basım, 2018
• Barbarosoğlu, Fatma. Modernleşme Sürecinde Moda ve Zihniyet. İstanbul: İz Yayınları, 2.Basım, 2002
• Barbarosoğlu, Fatma. Şov ve Mahrem. İstanbul: Profil Yayınları, 2.Basım, 2013
• Barbarosoğlu, Fatma. İmaj ve Takva. İstanbul: Profil Kitap, 15.Basım, 2020
• Bauman, Zygmunt. Akışkan Modern Toplumda Kültür. Çev: İhsan Çapçıoğlu ve Fatih Ömek. Ankara: Atıf Yayınları, 2015
• Benvenuto, Sergio. “Book Review of Georg Simmel’s Fashion”, Journal of Artificial Societies and Social Simulation (JASSS). 3(2), 2000 https://condor.depaul.edu/dweinste/theory/fashion.html,
• Bilici, Mücahit. “İslam’ın Bronzlaşan Yüzü: Caprice Hotel Örnek Olayı” İslam’ın Yeni Kamusal Yüzleri. Ed: Göle Nilüfer. İstanbul: Metis Yayınları. 4.Basım, 2013
• Bin Nebi, Malik. Kültür Sorunu ve Bir Toplumun Doğuşu. Çev: Salih Özer. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2.Basım, 2014
• Cahız, Giysiler Kitaplar Öğretmenler ve Şarkıcı Kızlar Kitabı, Çev: M. Hilmi Özev. İstanbul:Kapra Yayıncılık, 2021
• Childe, V. Gordon. Social Evolution. London: C.A. Whatts and Co, 3.İmpression, 1952
• Çakır, Ruşen. Ayet ve Slogan. İstanbul: Metis Yayınları, 1990
• Çakmak, Seda “Başörtülü kadın stil sahibi olama diye bir kural yok”. Star(10 Mart 2013). https://www.star.com.tr/politika/basortulu-kadin-stil-sahibi-olamaz-diye-bir-kural-yok-haber- 734514/, Erişim: 30 Mart 2022
• Çapa, İzzet. “Tesettürün Chanel'i”. Habertürk(10 Haziran 2012), https://www.haberturk.com/yasam/haber/749565-tesetturun-chaneli, Erişim Tarihi: 20.03.2020
• Deniz, Elif. Veiling Fashion, Consumption Culture And Identity: A Qualitative Analysis For Interpreting The Veiled Turkish Women’s Changing Clothing Practices. İzmir: Dokuz Eylül University, Graduate School of Social Sciences, Doctoral Thesis, 2013
• Eğilmez, Erdal “Ceren Bektaş İle Bugün Haftasonu- Hesna - Merve Dervişoğlu”, Youtube (27 Şubat 2012), https://www.youtube.com/watch?v=WjifandUOE4,
• Doğan, D.Mehmet. Batılılaşma İhaneti. Ankara: Yazar Yayınları, 38.Basım, 2019
• Eagleton, Terry. Kültür Yorumları. Çev: Özge Çelik. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 2005
• Eınsteın, Mara. Brands of Faith: Marketing Religion in a Commercial Age. New York: Routledge, 2008
• Eliot, Thomas S.. Kültür Üzerine Düşünceler. Çev: Sevim Kantarcıoğlu. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987
• Fiske, John. Popüler Kültürü Anlamak. Çev: Süleyman İrvan. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999
• Frith, Simon. “Giriş”. Çev: Gürol Özferendeci. Pop Kültür Oluyor. Der: Craıg McGregor. 1-20. İstanbul: Çivi Yazıları Yayıncılık, 2.Basım, 2000
• Gans, J. Herbert. Popüler Kültür ve Yüksek Kültür. Çev: Emine İncirlioğlu. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2005
• Göle, Nilüfer. Melez Desenler. İstanbul: Metis Yayınları, 3.Basım, 2008
• Gültekin, Mücahit. Türkiye-ABD İlişkilerinin Psikolojisi. İstanbul: Pınar Yayınları, 2017
• Gürbilek, Nurdan. Vitrinde Yaşamak. İstanbul: Metis Yayınları, 3.Basım, 2001
• Haenni, Patrick. Piyasa İslam’ı. Çev: Levent Ünsaldı. Ankara: Özgür Üniversite Kitaplığı, 2011
• İskilipli, M. Atıf. Tesettür. İstanbul: Beyan Yayınları, 2018
• Kadıoğlu, Ayşe. Women's Subordination in Turkey: Is Islam Really the Villain?. Middle East Journal, 48/4 (1994) 645-660
• ProGrup UluslararasıDanışmanlık “Dünya Ekonomi TV Tekbir Giyim”. Youtube (21 Haziran 2013), https://www.youtube.com/watch?v=rkIZvK0uI4I
• Karakaş, Mehmet. Türkiye’nin Kimlikler Siyaseti ve Sosyoloji. Akademik İncelemeler Dergisi. 8/2 (2013), 1-44.
• Kavakçı, Elif. “New York Moda Haftasına Damga Vuran İlk Tesettür Defilesi”. YEŞİLTOPUKLAR.COM, (16 Ekim 2016). Erişim Tarihi: 08.04.2022, http://www.yesiltopuklar.com/new-york-moda-haftasina-damgavuran-ilk-tesettur-defilesi.html,
• Kayayerli, Damla. “Ala Bir Tesettür Dergisi”. Sabah(20 Ağustos 2011). https://www.sabah.com.tr/cumartesi/2011/08/20/l-bir-tesettur-dergisi, Erişim Tarihi: 10.01.2022 Kellner, Dougles. Popüler Kültür ve Postmodern Kimliklerin İnşası. Doğu Batı Düşünce Dergisi. 15, (2001), 187-219
• Kokmaz, Nilüfer - Yaylagül, Levet. “Kitle Kültürü/Popüler Kültür Tartışmaları”. Medya Popüler Kültür ve İdeoloji.
• Der: Levent Yaylagül - Nilüfer Korkmaz. 125-139. Ankara: Dipnot Yayınları. 2008
• Lefebvre, Henri. Modern Dünyada Gündelik Hayat. Çev: Şahin Kaya. İstanbul: Metis Yayınları. 2.Basım, 2007
• Letsch, Constanze. “Turkey's middle-class women mix fashion with Islamic piety”. The Guardian(18
• Aralık 2012) https://www.theguardian.com/world/2012/dec/18/turkey-women-fashion-islam Erişim Tarihi: 20.03.2020
• Mernissi, Fatma. Peçenin Ötesi. Çev: Mine Küpçü. İstanbul: Yayınevi Yayıncılık, 1995
• Meşe, İlknur. Tüketim, Din ve Kadın Bağlamında İslami Moda Dergileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 17/1 (2016), 95-110
• Oktay, Ahmet. Türkiye’de Popüler Kültür. İstanbul: Everest Yayınları, 5.Basım, 2002
• Özdemirci, Ata. Popüler Kültür Tüketim Psikolojisi ve İmaj Yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları, 2012
• Postman, Neil. Televizyon Öldüren Eğlence. Çev: Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020
• Poyrazlar, Elçin. “Âlâ Dergisi: Kuran'ı Uyarlamıyoruz, İslam'ı Kurtarma Misyonumuz Yok”. T24(24 Ekim 2013), https://t24.com.tr/haber/ala-dergisi-kurani-uyarlamiyoruz-islami-kurtarma-misyonumuz-yok,242524, Erişim Tarihi: 10.01.2022
• Shayegan, Daryush. Yaralı Bilinç, Çev:Bayrı Haldun, İstanbul: Metis Yayınları, 4. Basım, 2002
• Sımmel, Georg. Fashion. The American Journal of Socıology. LXII/6 (1957), 541-558
• Sımmel, Georg. Bireysellik ve Kültür. Çev: Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2009
• Silverman, Kaja. “Moda Bir Söylemden Parçalar”. Çev: Nurdan Gürbilek. Eğlence İncelemeleri-Kitle Kültürüne
• Eleştirel Yaklaşımlar. Haz: Tania Modelski. 196-210. İstanbul: Metis Yayınları. 1998
• Smith, Philip. Kültürel Kuram. Çev: Selime Güzelsarı - İbrahim Gündoğdu. İstanbul: Babil Yayınları. 2.Basım, 2007
• Story, John. “Postmodernizm ve Popüler Kültür”. Çev: Mukadder Erkan - Ali Utku, Postmodern Düşüncenin Eleştirel Sözlüğü. Ed: Stuart Sim. 171-183, Ankara: Babil Yayınları. 2006
• Şaylan, Gencay. Laiklik. Yeni Yüzyıl Kitaplığı, (T.Y)
• Şentürk, Hulusi. İslamcılık. İstanbul: Çıra Yayınları, 2.Basım, 2011
• Şeriati, Ali. Kendisi Olmayan İnsan. Çev: Ejder Okumuş. Ankara: Fecr Yayınları, 2.Basım, 2012
• Şeriati, Ali. Bilinç ve Eşekleştirme. Çev: Murat Demirkol. Ankara: Fecr yayınları, 6.Basım, 2019
• Türkmen, Hamza. Türkiye’de İslamcılık ve Özeleştiri. Bursa: Ekin Yayınları, 3.Basım, 2014
• Veblen, Thorstein. Aylak Sınıfın Teorisi. Çev: Enver Günsel. Ankara: Tutku Yayınevi. 2014
• Yılmaz, Zehra. Dişil Dindarlık- İslamcı Kadın Hareketinin Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015