ÂŞIK VEYSEL’DE VAROLUŞUN BOYUTLARI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 3, 375 - 393, 20.12.2023

Orhan Yavuz Rıza Bakış

https://doi.org/10.52115/apjir.1402346

Öz

Varoluşçuluk felsefesi, 19. yy’da Kierkegaard’la birlikte Avrupa’da popülerlik kazanmış felsefi bir akımdır. Bu felsefi akım ile birlikte somut birey olarak insan, felsefenin en merkezî konusu haline gelmiştir. Bu felsefi akımda birey, seçim, özgürlük, yönelmişlik ve sorumluluk, aşırı duygular, varlık ve hiçlik, ölüm ve iletişim gibi temalar işlenmektedir. Âşık Veysel’in şiirlerinin, bu varoluşçu temalar çerçevesinde ele alındığında çok fazla içeriğe sahip olduğu görülür. “İman” bu temaların başında gelmektedir. Âşık Veysel, varoluş boyutuyla imanı ortak özellikler ekseninde işleyerek birlik ve dirlik için bir vasıta kılmak istemiştir. Bununla birlikte, anlık ve kişilerde farklılık olarak karşımıza çıkan bireysel özellikleri ise bir zenginlik olarak değerlendirir. Varoluşçuluk açısından önemli olan umut ve umutsuzluk da Veysel’in şiirlerinde öne çıkan kavramlardandır. Umut duygusunu umutsuzluğa karşıt bir varoluşsal durum olarak ele alan Veysel’de, umutsuzluğa yer yoktur. Onun şiirlerinde varoluş bağlamında öne çıkan bir diğer kavram da ölümdür. Veysel ölüm olgusunu kaygı ve umutsuzluk duygularıyla işlerken, inancı sayesinde umudunu koruduğunu dile getirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Varoluşçuluk, Âşık Veysel, İman, İsyan, Ölüm

Kaynakça

• Aktok, Özgür. “Varoluşçuluk ve Ölüm”. Yaşam ve Ölüm Felsefesi. Ankara: Sentez Yayıncılık, 2017.
• Albayrak, Nurettin. “Pîr Sultan Abdal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 34/277-278. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Alptekin, Ali Berat. Âşık Veysel. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2009.
• Atak, Seyit Ahmet. “Varoluşçularda Ölüm Problemine Genel Bir Bakış”. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 5/10 (Eylül 2007), 83-93.
• Arslan, Ahmet, İlkçağ Felsefesi Tarihi 5. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010. Bakiler, Yavuz Bülent. Âşık Veysel. Sivas: Buruciye Yayınları, 2011.
• Bayraktar, Fulya. Bağlanma Hürriyeti-Bir Gabriel Marcel Okuması. Ankara: Aktif Düşünce Yayınları, 1. Basım, 2014. Camus, Albert. Sisifos Söyleni. çev. Tahsin Yücel. İstanbul: Can Sanat Yayınları, 40. Basım, 2018.
• Colette, Jacques.Varoluşçuluk. çev. Işık Ergüden. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2. Basım, 2017. Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi - Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say Yayınları, 6. Basım, 2015. Çüçen, A. Kadir (ed.). Varoluş Filozofları. İstanbul: Sentez Yayıncılık, 1. Basım, 2015.
• Epiküros. Özdeyişler Mektuplar ve Aforizmalar, çev. Genim Renas. İstanbul: Arya Yayıncılık, 1994.
• Foulquie, Paul. Varoluşçunun Varoluşu. çev. Yakup Şahan. İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 3. Basım, 1998. Frankl, Viktor E. İnsanın Anlam Arayışı. çev. Selçuk Budak. İstanbul: Okuyan Us Yayınları, 55. Basım, 2019.
• Göka, Erol. Hayatın Anlamı Var Mı?. İstanbul: Timaş Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Gülten, Nevin. Kierkegaard’ta Umutsuzluk, İman ve Umut. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 2014.
• Gündoğdu, Hakan. “Varoluşçu Felsefelerdeki Bazı Ortak Özellikler”. Dokuz Eylül Üniversitesi Din Bilimleri Akademik Araştırması Dergisi 7/1 (2007), 95-131.
• Heidegger, Martin. Varlık ve Zaman. çev. Kaan Ökten. İstanbul: Alfa Yayınları, 2. Basım, 2018.
• Karabulut, Dilnur. Heidegger Felsefesinde ‘Kaygı’nın Yeri. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Kierkegaard, Soren. Ölümcül Hastalık Umutsuzluk. çev. M. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 8. Basım, 2017.
• Kurnaz, Cemal. “Gönül”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14/150-152. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. Küçükakın, H. Ali. Âşık Veysel Hayatı ve Şiirleri. Konya: Tablet Yayınları, 2009.
• Manav, Faruk. – Gürdal, Gökhan. Kierkegaard - Birey ve Varoluş Üzerine. Ankara: Sentez Yayıncılık, 1. Basım, 2013. Özcan, Hanifi. “İman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/216-219. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Özdemir, Ahmet. İki Kapılı Handa Âşık Veysel. İstanbul: Sivas Platformu Yayınları, 2013.
• Pehlivan, Battal. Âşık Veysel Yaşamı Sanatı Şiirleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Deniz Kitaplar Yayınevi, 1984. Platon. Phaidon. Çev. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Sartre, Jean Paul. Varoluşçuluk. çev. Asım Bezirci. İstanbul: Say Yayınları, 28. Basım, 2018.
• Şatıroğlu, Âşık Veysel. Dostlar Beni Hatırlasın Bütün Şiirleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1973. Tatçı, Mustafa. “Yunus Emre”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43/600-606. İstanbul: TDV Yayınları, 2013. Tillich, Paul. Olmak Cesareti. çev. F. Cihan Dansuk. İstanbul: Okuyan Us Yayınları, 2. Basım, 2014.
• Topçu, Nurettin. Varoluş Felsefesi - Hareket Felsefesi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 7. Basım, 2017.
• Tuncel, Emre. Soren Kierkegaard ve Albert Camus’de Umutsuzluk Kavramı. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2016.
• Tüzer, Abdullatif. Bir Varoluşçunun İman Savunusu-Pascal’da Fideizm ve Gazali Açısından Bir Değerlendirme. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006. Yakıt, İsmail. “Batı’nın Türk İmajı”. Türk Yurdu Dergisi 32/295 (Mart 2012), 250-253.