SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA BAĞLAMINDA BÜYÜMEME VE YEŞİL BÜYÜME

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 83 - 105, 20.12.2023

Nida Ağaoğlu

https://doi.org/10.54186/arhuss.1204495

Öz

Ekolojik iktisat, ekosistemin sınırlılıklarını dikkate alan heterodoks bir yaklaşımla sürdürülebilirliğin kuramsal temellerini oluştururken, ekonomik kalkınma da sürdürülebilirlik boyutu ile ele alınmaya başlamıştır. Sürdürebilir kalkınma literatüründe son yıllarda yeşil büyüme, ekonomik büyümeme/küçülme (degrowth) kavramları ön plana çıkmaya başlamıştır. 1970’li yıllarda Roma Kulübü’ nün “Büyümenin Limitleri” raporunda ortaya çıkan bu kavram, 2008 yılında Paris Konferansı’nda iktisadi sürdürülebilirlik yönüyle yaşama entegre olmaya ve tartışılmaya başlamıştır. Büyümeme teorisi GSYİH’ nin azalması ile ilgili değil, kaynak ve enerji tüketimini azaltırken toplumsal refah, eşitlik ve ekolojik sürdürülebilirliği sağlamak ile ilgilidir.

Bu çalışmanın amacı ekonomik büyümeme (degrowth) ve yeşil büyüme kavramlarını açıklayarak, bu perspektifte sürdürülebilir kalkınmanın temelini oluşturan büyüme yaklaşımlarının uygunluğu ve çözüm önerilerini tartışmaktır. Bu amaçla 1990-2019 örnekleminde Granger Nedensellik testi kullanılarak analiz yapılmıştır. Analizde sürdürülebilir kalkınmayı temsilen İnsani Gelişmişlik Endeksi ve yeşil büyümeyi temsilen üretim başına CO2 salınımı, toplam temel enerji arzı, yenilenebilir enerji arzı ve reel GSYİH endeksi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Büyümeme, Yeşil Büyüme, Granger Nedensellik Testi

Kaynakça

• Al, İ. (2019). Sürdürülebilir Kalkınma ve Yeşil Ekonomi: Türkiye İçin Bir Endeks Önerisi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 112-124.
• Ateş, S. A., & Ateş, M. (2015). Sosyo- Ekolojik Dönüşüm Karşısında Türkiye : Bir Alternatif Olarak Yeşil Büyüme. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(4), 69-94.
• Avrupa Komisyonu, (2021). The European Green Deal,
• Bayraktutan, Y., & Uçak, S. (2011, Mayıs). Ekolojik İktisat ve Kalkınmanın Sürdürülebilirliği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(4), 17-36.
• Bozlağan, R. (2005). Sürdürülebilir Gelişme Düşüncesinin Tarihsel Arka Planı. Journal of Social Policy Conferences, 0 (50) , 1011-1028 .
• Cosme, I., Santos, R., & O’Neill, D. W. (2017). Assessing the degrowth discourse: A review and analysis of academic degrowth policy proposals. 149, s. 321-334.
• Dickey, D.A. and Fuller, W.A. (1981). Distribution of The Estimators for Autoregressive Time Series with A Unit Root. Econometrica, 49, p. 427- 431, 1057-1072.
• Doğan, A., & Yılmaz, V. (2017). Türkiye’nin Yeşil Büyüme Uygulamalarının Etkinliği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi(57), 277-295.
• Granger, C.W.J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and CrossSpectral Methods, Econometrica, (37).
• Gürler, A. Z., Erdal, G., Bal, S. G., & Ayyıldız, B. (2017). Ekolojik Ekonomi. Ankara: Nobel Ekonomik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. .
• Hahnel, R. (2014). Yeşil İktisat Ekolojik Krize Karşı Koymak. İstanbul: Bgst Yayınları.
• Kallis, G. (2011). In Defence of Degrowth. Ecological Economics, 70, 873-880.
• Kallis, G., Flipo, F., Zhang, D., Hueting, R., Bergh, J. v., & Weiler, R. (2015). Yeşil Ekonomi; Küçülmek Güzeldir. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Kallis, G., Kerschner, C., & Martinez-Alier, J. (2012). The Economics of Degrowth. Ecological Economics, 84, 172–180.
• Kallis, G., Kostakis, V., Lange, S., Muraca, B., Paulson, S., & Schmelzer, M. (2018). Research on Degrowth. Annual Review of Environment and Resources, 43, 291-316.
• Kasztelan, A. (2017). Green Growth, Green Economy And Sustainable Development: Terminological And Relational Discourse. Prague Economic Papers, 26(4), 487–499.
• Kaypak, Ş. (2011). Küreselleşme Sürecinde Sürdürülebilir Bir Kalkınma İçin Sürdürülebilir Bir Çevre. KMÜ Sosyal ve Ekonomi􀇚k Araştırmalar Dergi􀇚si, 13(20), 19-33.
• Koyuncu, M., & Özar, Ş. (2017). Büyümemek Mümkün mü ? "Ekonomik Küçülme Fikri” Üzerine Tartışmalar. Kalkınma İktisadının Penceresinden Türkiye’ye Bakmak: Fikret Şenses'e Armağan, 175-196.
• Munasinghe, M. (2001), "Sustainable development and climate change: applying the sustainomics transdisciplinary meta-framework", International Journal of Global Environmental Issues, 1(1), ss. 13-55,
• Munasinghe, M. (2009), Sustainable Development in Practice: Sustainomics Methodology and Applications, Cambridge University Press, New York.
• Nasıroğlu, M. M. (2020, Haziran). Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Türkiye'nin Yeşil Büyüme Göstergelerinin Değerlendirilmesi. Batman.
• OECD. Green Growth Data. ( Erişim Tarihi: 20.04.2021)
• OECD. (2011). Towards Green Growth.
• Özmehmet, E. (2008). Dünyada ve Türkiye'de Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları. Journal of Yaşar University.
• Phillips, P. and Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, p. 335-346.
• Sandberg, M., Klockars, K., & Wilén, K. (2018). Green growth or degrowth? Assessing the normative justifications for environmental sustainability and economic growth through critical social theory. Journal of Cleaner Production.
• Sapmaz, H. (2022) Karbon Vergisinin Türkiye'de Uygulanabilirliği. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2022; 8(3): 1-10.
• Şeker, F., & Çetin, M. (2015). Düşük Karbonlu Yeşil Büyüme ve Karbondioksit Salınımının Temel Belirleyicileri: Türkiye Uygulaması. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), 22-41.
• Tıraş, H. H. (2012). Sürdürülebi􀇚li􀇚r Kalkınma ve Çevre: Teori􀇚k Bi􀇚r İnceleme. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 57-73.
• Turgut, G. (2019). Ekolojik Sürdürülebilirlik ve Küçülme. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 137-165.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2020, Haziran). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ve Göstergeleri .
• Türkiye Cumhuriyeti Çevre ve Şehircilik Bakanlığı. (2012, Temmuz 6). Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Konferansı (Rio+20 Zirvesi).
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. Paris Anlaşması. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (Erişim Tarihi: 23.04.2021)
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. Sürdürülebilir Kalkınma. (Erişim Tarihi: 23.04.2021)
• UNDP Türkiye. Kapsayıcı ve Sürdürülebilir Büyüme. (Erişim Tarihi: 23.04.2021)
• UNEP. (2011). Towards a Green Economy: pathways to sustainable development and poverty eradication – a synthesis for policy makers.
• World Bank. (2012). Inclusive green growth: the pathway to sustainable development.
• WDI, World Development Indicators.
• Yalçın, A. Z. (2016). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yeşil Ekonomi Düşüncesi Ve Mali Politikalar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 749-775.
• Yılmaz, V. (2018). Sürdürülebilir Kalkınma ve Yeşil Büyüme arasındaki İlişki. 6(2), 79-89.