XII. Yüzyıl’da Endülüs ve Mağrib’te İlmî ve Kültürel Durum

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 4, 391 - 397, 27.12.2022

Ömer Faruk Karakuş Fatih Kılıç

Öz

Doğu’nun sahip olduğu ilmî ve kültürel birikim 8. yy.’dan itibaren önce Kuzey Afrika’ya, daha sonra İber yarımadasının fethiyle de Endülüs’e taşındı. 10. yy.’da Endülüs Müslümanları ilim, kültür ve medeniyette zirvedeydiler. Hem Afrika’da hem de Endülüs’te toprağı bulunan Murâbıtların ve Muvahhidlerin tarih sahnesine çıkmalarıyla Doğu ve Batı arasındaki kültür alışverişi hızlandı. Siyasi istikrarın oluşması ve yöneticilerin ilim ve ilim adamlarını teşvik etmeleri ilmî faaliyetlerin bu bölgede ivme kazanmasını sağladı. Endülüs ve Mağrib’te tarihî arka plana sahip şehirlerde çeşitli alanlarda kurulan ilim meclisleri ve düzenlenen münazaralar kültür hayatına renk katmıştır. Batı dillerine tercüme edilen kitaplar Avrupa’da ilgi görmüş, başta felsefe olmak üzere tıp, eczacılık ve matematik alanında yapılan çalışmalar Batı bilim dünyasını etkilemiştir.

Anahtar Kelimeler

Endülüs, İlim, Mağrib, Eğitim

Kaynakça

• Ali, A. (1987), et-Târîhu’l-Endelusî Mine’l-Fethi’l-İslâmî Hattâ Sukût Ğırnata. Dâru’l-Kalem. Beşkuvâl, İ. (1989), es-Sıle. Dâru’l-Kutubi’l-Mısrî. Dayf, Ş. (1989), Târîhu’l-Edebi’l-Arabî ‘Asru’d-Duvel Ve’-Limârâti’l-Endelusî. Dâru’l-Ma‘Ârif. el-‘Arînî, Y. (1995), el-Hayâtu’l-‘İlmiyye fi’l-Endelus fî’Asri’l-Muvahhidîn. Mektebetu’l-Melik Abdilazîz.
• el-Hamevî, İ. A. (1993), Mu‘cemu’l-Buldân. Dâru Sâdır el-Makkarî, T. (1968), Nefhu’t-tîb. Dâru sâdır. el-Merrâkuşî, İ. İ. (2013), el-Beyânu’l-muğrib. Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî.
• er-Reşâtî, E. M. (1999), İktibâsu’l-Envâr ve İltimâsu’l-Ezhâr. Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye. es-Safedî, S. (2000), el-Vâfî bi’l-Vefeyât. İhyâu Turâsi’l-‘Arabî es-Sallâbî, A. M. (2003), el-Cevheru’s-Semîn bi Ma‘Rifeti Devleti’l-Murâbitîn. Dâru’t-Tevzî Ve’n-Neşr.
• es-Sâmirâî, H. A. (2002), Târîhu’l-Hazârati’l-Mağrib ve’l-Endelus fî ‘Ahdi’l-Murâbitîn ve’l-Muvahhidîn. Dâru sekâfe. ez-Zehebî, İ. K. (1995), Ma‘rifetu’l-kurrâi’l-kibâr. Merkezu’l-Buhûsi’l-İslâmiyye. ez-Ziriklî, H. (2002), el-A‘lâm. Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn.
• Hallikân, İ. E. (1972), Vefeyâtu’l-A‘yân. Dâru sâdır. Harekât, İ. (2003), Mağrib, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C.27, ss. 314-318). TDV İslam Araştırmaları Merkezi. Hellâk, İ. (1989), Dirâsât fi’t-Târîhi’l-Hazârati’l-İslâmiyye. Dâru’n-Nahzati’l-Arabî. Huseyn, M. (1997), et-Târîhu’s-Siyâsî ve’l-Hadarî li’l-Mağrib ve’l-Endelus. Dâru’l-Ma‘Rifeti’l-Câmi‘İyye.
• Kûke, F. (2012), Tasnîfu’l-Lugavî ve’l-Edebî Fî ‘Asreyi’l-Murâbitîn ve’l-Muvahhidîn. Vizâretu’s-Sekâfe. Lâme, M. (2014), Mecâlisu’l-‘İlm ve’l-Münâzara bi’l-Mağrib ve’l-Endelus. Dâru’l-Beyzâ. Özdemir, M. (2017), Endülüs Müslümanları Kültür ve Medeniyet. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özdemir, M. (2017), Endülüs Müslümanları Siyasi Tarih. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Rîbîra, H. (1984), et-Terbiyyetu’l-İslâmiyye fi’l-Endelus. Dâru’l-Ma‘ârif. Yâyuş, C., eş-Şemîrî, G. (2016) et-Tabîbu’bnu Zuhr el-Endelusî. Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye.