Исчезающее культурное наследие: изменение и трансформация профессии квилтинга

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 1758 - 1781, 30.09.2020

Ayşegül Koyuncu Okca Ayşegül Elibol Tüfekçi Gizem Erten

Öz

Культура включает все виды производства, выдвигаемые человечеством взамен того, что дает природа. Образцы ручной работы, изготовленные с использование различных техник в турецкой культуре на протяжении веков, развивались в историческом процессе и стали элементами культуры. Среди этих элементов лоскутные одеяла были одним из важнейших носителей культурных и социальных ценностей из прошлого в настоящее. Изготовление лоскутных одеял - это не только профессия, которая существовала в Анатолии на протяжении веков, но и важна с точки зрения преемственности культурного наследия, а также регистрации традиционных методов производства, определения распределения мастеров профессии изготовления лоскутных одеял сегодня, классификации лоскутных одеял, произведенных традиционными методами, и взятия этих изделий под охрану.В этом исследовании лоскутное одеяло рассматривается как культурная ценность в его общем значении, подчеркивается изменение-трансформация профессии изготовления лоскутных одеял, и оно направлено на привлечение внимания к этой профессии, которая вот-вот исчезнет.
Для реализации исследования был проведен подробный обзор литературы, а методы наблюдения и беседы использовались в качестве методов сбора научных данных.Кроме того, текстовая часть подкреплена сделанными нами фотографиями.

Anahtar Kelimeler

Культура, культурное наследие, одеяло, рукоделие, приданное

The Cultural Heritage That Has Been Faced to Disappearance: The Change and Transformation of The Quilting Profession

Öz

Culture includes all kinds of production produced by human beings in return for what nature gives. Handcrafting samples produced with different techniques in Turkish culture for centuries have become cultural elements by making progress within the historical process Among these elements, quilts have been one of the most important carriers of cultural and social values from past to present. Quilting is a profession that has been living in Anatolia for centuries, and it is of importance to record traditional production methods, to determine the distribution of the masters of the quilt making profession today by cities, to classify the quilts produced with traditional methods and to protect these productions in terms of the continuity of cultural heritage. In this study, the quilt has been handled as a cultural value in its general meaning, and it is aimed to draw attention to this profession, which is about to be lost, by emphasizing the change and transformation of the quilt business. A detailed literature review was made for the realization of the study, and the observation and conversation technique was used as a scientific data acquisition technique. Besides, the text part was supported by the photographs taken by us.

Anahtar Kelimeler

Culture., Cultre Haritage., Dowry., Handicrafts., Ouilt.

Kaybolmaya Yüz Tutmuş Kültürel Miras: Yorgancılık Mesleğinin Değişim ve Dönüşümü

Öz

Kültür, tabiatın verdiklerine karşılık insanoğlu tarafından üretilen her türlü üretimi kapsamaktadır. Türk kültüründe yüzyıllardır farklı teknikler ile üretilen el işçiliği örnekleri, tarihsel süreç içerisinde gelişim göstererek kültürel ögeler haline gelmiştir. Bu ögeler içerisinde yorganlar geçmişten günümüze kültürel ve sosyal değerlerin en önemli taşıyıcılarından biri olmuştur. Yorgancılığın Anadolu’da yüzyıllardır yaşayan bir meslek grubu olmasının yanında geleneksel üretim yöntemlerinin kayıt altına alınması, yorgancılık mesleğini günümüzde icra eden ustaların illere göre dağılımının tespiti, geleneksel yöntemler ile üretilen yorganların tasnifinin yapılması ve bu üretimlerin koruma altına alınması kültürel mirasın devamlılığı açısından önem taşımaktadır.

Bu çalışmada yorgan kültürel bir değer olarak genel anlamı ile ele alınmış, yorgancılık mesleğinin değişim ve dönüşümü üzerinde durularak kaybolmaya yüz tutmuş olan bu mesleğe dikkat çekmek amaçlanmıştır. Çalışmanın gerçekleşmesi için detaylı bir literatür taraması yapılmış, bilimsel veri elde etme tekniği olarak da gözlem ve söyleşi tekniği kullanılmıştır. Ayrıca tarafımızdan çekilen fotoğraflar ile metin kısmı desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültür, Kültürel Miras, Çeyiz, El Sanatları

Kaynakça

• Aça, M., “Meslek Folkloru Araştırmaları Tarihine Bir Bakış”, Uluslararası Türk Dünyası Kültür Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 2015, s. 111-137.
• Ahunbay, Z., Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yem Yayın İstanbul 2011.
• Aker, M., ve Bostancıoğlu, H. (1970). Genel Teknoloji, Güneş Matbaacılık, Ankara 1970.
• Al, M., Iğdır’da Yorgancılık-2004 Yılında Türkiye’de Yaşayan Geleneksel Meslekler, Gazi Üniversitesi THB Merkezi Yayınları, Ankara 2005.
• And, M., Osmanlı Şenliklerinde Türk Sanatları, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1982.
• Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu A. Ö., “Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları ve Kültür ve Turizm Bakanlığı”, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10 (16), 2015, s. 109-126.
• Arısan, K. ve Arısan, D., Osmanlı Adet Merasim ve Tabirleri-Toplum Hayatı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1995.
• Atalay, B., Dîvânu Lûgat-it Türk, Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 1972.
• Aydoğdu A. Ö., “2014 Geçmişten Geleceğe Yaşayan Kültür Mirasımız (Türkiye Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri)”, Milli Folklor, 27 (106), 2015, s. 124-127.
• Cevizci, A., Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul 2005.
• Çeliker, D. ve Ölmez, F. N., “Burdur İlinde Yorgancılık”, Art-e Sanat Dergisi, 10, s. 122-138.
• Çetin, N., Torbalı ve Civarında Yorgan Motifleri. E. G. Naskali (Ed.). Yorgan Kitabı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2013, s. 85-111.
• Coles, M., Dikim Teknikleri, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara 1995.
• Dişçi, Ö., “Yorgan Motiflerinin İsimleri”, Acta Turcica, 6 (1), 2014, s. 1-18.
• Diyarbekirli, N., Hun Sanatı, Millî Eğitim Bakanlığı Kültür Yayınları, İstanbul 1972.
• Duman, M., Geleneksel Türk Yorgancılık Sanatı, Heyamola Yayınları, İstanbul2007.
• Duvarcı, A., “Kaybolan Bir Kültür Yorgan ve Yorgancılık Halk Bilimsel Bir Yaklaşım”, (Edt. Z. B. Özer, R. Gürses, B. K. Taşkın, Z. C. Arda, M. Akbulut ve Z. Dilek). ICANAS 38. Uluslararası Kongresi, 2 (2), Ankara 2007, s. 507-516
• Ertalay, Z. S., Türk'lerde Geleneksel Yorgancılık Sanatı ve Günümüzde İstanbul'daki Durumu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul 2013.
• Evren, B., Osmanlı Esnafı, Doğan Kitap, İstanbul 1999.
• Eyüboğlu, İ. Z. Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Sosyal Yayınları, İstanbul 1991.
• Genç, M., “Osmanlı Esnafı ve Devletle İlişkileri”, Ahilik ve Esnaf, 1986, s. 113-124.
• Göksu, S., “Cumhuriyet Döneminde Esnaf ve Sanatkârlar Teşkilatı ve Ahilik” Osmanlı Öncesi ile Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Esnaf ve Ekonomi Semineri Bildiriler, 2, İstanbul 2003. s. 433-452
• Gümüşer, T., “Kaybolmaya Yüz Tutmuş Geleneksel Türk Yorgancılığının Analizi: Tire İlçesi Örneği”, Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 2018, s. 229-237.
• https://aregem.ktb.gov.tr/TR-159257/somut-olmayan-kulturel-miras-ulusalenvanteri.html, Erişim Tarihi: 24.07.2020.
• Koyuncu Okca, A., Tüfekçi Elibol, A., “Tire Kent Müzesi Kültürel Mirası Korumadaki Yeri ve Önemi-The Place and Importance of Tire Museum in the Preservation of Cultural Legacy”, JASSS The Journal of Academic Social Science Studies, Number: 70, 2018, s. 249-264.
• Koyuncu Okca, A., Erten, G., “Denizli Atatürk ve Etnografya Müzesi’ndeki Gümüş Takıların Sergileme Koşulları ve Koruma Önerileri-Exhibition Conditions and Preservation Proposal of Silver Jewelery in Denizli Ataturk and Ethnography Museum”, Belgi Dergisi, 2 (20), 2020, s. 2841-2861.
• Köksal, A., “Yorgan Sanatı”, Sanat Çevresi Dergisi, 1995, s. 85.
• Kömürciyan, E. Ç., İstanbul Tarihi-XVII. Asırda İstanbul, Eren Yayıncılık, İstanbul 1988.
• Kömürcü, G., Konya İli Yorgan İşçiliğinin Bugünkü Durumu, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2005.
• Küçükkurt Ü., “Afyonkarahisar Yorganlarının Teknik, Desen ve Kompozisyon Özellikleri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21 (3), 2019, s. 1014-1027.
• Merçil, E., Türkiye Selçuklularda Meslekler, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2000.
• Millî Eğitim Bakanlığı, Yorgancılık, Millî Eğitim Bakanlığı, Ankara 2010.
• Oğuz, M. Ö., “Küreselleşme ve Ulusal Kalıt Kavramları Arasında Türk Halk Bilimi”, Milli Folklor, 13 (50), 2001, s. 5-8.
• Oğuz, M. Ö., Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?, Geleneksel Yayıncılık, Ankara 2018.
• Ögel, B., Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt: 5, Ankara 1978.
• Ögel, B., Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt: 3, Ankara 2000a.
• Ögel, B., Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt: 5, Ankara 2000b
• Özaslan, S., Geleneksel Sanatlarımızdan Kırkpare-Parça Birleştirme (Patchwork), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• Özpulat, F., “Yorgan Sanatı ve Yorgancılık”, Ev Tekstili Dergisi, S. 19, 1998, s.65-66.
• Rzayeva, S., Küreselleşme ve Somut Olmayan Kültürel Miras İlişkisi: Azerbaycan Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2019.
• Uğurlu, S. B., “Yorgan ve Yorgan Yüzleri”, Ev Tekstili Dergisi, 17, 1998, s. 32-34.
• R. E. Koçu (Ed.)., Surname-Üçüncü Ahmed'in Oğullarının Sünnet Düğünü, Çığır Kitabevi, İstanbul 1939.
• Yardımcı, N., Ankara El İşi Yorganları Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2008.