Kırsal Turizm Değerlerinin Görsel Peyzaj Kalite Analizi ile Değerlendirilmesi: Hisarardı Köy (Yalvaç-Isparta) Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 15, 29.02.2024

Çağla Aydemir Atila Gül

https://doi.org/10.53353/atrss.1298052

Öz

Bu çalışmada; köy yerleşimlerin kırsal turizm kapsamında doğal ve kültürel peyzaj değerlerin görsel peyzaj kalitesi açısından değerlendirilmesi ve kırsal turizm stratejik eylemlerle ilişkilendirilmesi ve yansıtılmasını amaçlamaktadır. Çalışma alanı olarak belirlenen Yalvaç (Isparta) ilçesine bağlı Hisarardı Köyüne ait 6 peyzaj tipi (genel silüet, kültürel peyzaj, kırsal yol peyzajı, tarım peyzajı, su peyzajı, yarı kültürel peyzaj) seçilmiş 18 adet fotoğraf 30 uzman tarafından 12 değerlendirme ölçütüne göre görsel peyzaj kalite analizi yapılmıştır. Değerlendirmeler 5 li Likert ölçek analizinde, +2 en yüksek, 0 nötr, -2 en düşük olmak üzere puanlandırılmak suretiyle analiz edilerek ortalama ağırlık değerleri ile standart sapma değerleri belirlenmiş ve yorumlanmıştır. Sonuç olarak, Hisarardı Köyünün genel siluet (1,00)’ tarım peyzajı (0,84), kırsal yol peyzajı (0,78), su peyzajı (0,70), yarı kültürel peyzaj (0,44) ve kültürel peyzaj (0,13) puan almıştır. Köyün genel görsel peyzaj kalitesinin ortalaması 0,64 puanla düşük olduğu belirlenmiştir. Böylece köyün mevcut görsel peyzajın güçlü ve zayıf yönleri belirlenerek kırsal turizm kapsamında korunması ve geliştirilmesine yönelik stratejik eylemler ve öneriler öngörülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Görsel peyzaj kalitesi, doğal ve kültürel değerler, kırsal turizm, Hisarardı köyü (Yalvaç-Isparta)

Evaluation of Rural Tourism Values with Visual Landscape Quality Analysis: Hisarardı Village (Yalvaç-Isparta) Example

Öz

This study aims to evaluate the natural and cultural landscape values of village settlements in terms of visual landscape quality within the scope of rural tourism and to associate and reflect them with rural tourism strategic actions. Selected 18 photographs representing 6 landscape types of Hisarardı Village of Yalvaç (Isparta) district, which was determined as the study area, were analysed by 30 experts according to 12 evaluation criteria. Evaluations mean weight values and standard deviation values were determined by 5-point Likert scale analysis. As a result, the general silhouette of Hisarardı Village (1.00), agricultural landscape (0.84), rural road landscape (0.78), water landscape (0.70), semi-cultural landscape (0.44) and cultural landscape (0.13) points. It was determined that the general visual landscape quality of the village was low with an average of 0.64 points. Thus, the strengths and weaknesses of the existing visual landscape of the village were determined and strategic actions and suggestions were envisaged for the protection and development within the scope of rural tourism.

Anahtar Kelimeler

Visual landscape quality, natural and cultural values, rural tourism, Hisarardı village (Yalvaç-Isparta)

Kaynakça

• Aklıbaşında, M. & Bulut, Y. (2018). Kırsal turizm planlamasında farklı peyzaj tiplerinin görsel kalite yönünden değerlendirilmesi. Akademik Ziraat Dergisi 7(1):93-100. ISSN: 2147-6403 DOI: http://dx.doi.org/10.29278/azd.371398.
• Aran, S. (1975). Peyzaj mimarisi temel prensipleri. AÜ. Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Ziraat Fakültesi yayınları:635, Ders Kitabı:198 Ankara.
• Aşur, F. (2017). Van kenti yakın çevresi kıyı alanı örneğinde sulak alanlar ve görsel peyzaj kalite değerlendirmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 4(4), 506-515.
• Aşur, F., & Alphan, H. (2017). Van Gölü Güney Kıyı alanlarında yerleşim alan kullanım değerlendirmesi ve görsel analiz yaklaşımları. Journal of the Institute of Science and Technology, 7(4), 223-233.
• Aydemir, Ç. (2022). Sürdürülebilir köy tasarım rehberi modeli; Hisarardı Köyü örneği. (Doktora Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Aydemir, Ç., & Gül, A. (2023). Köylerin Mekânsal Planlama ve Tasarım Süreçlerinin Mevcut Mevzuata Göre İrdelenmesi. Planlama Dergisi.
• Bergen, S. D., Ulbricht, C. A., Fridley, J. L., & Ganter, M. A. (1995). The validity of computer-generated graphic images of forest landscape. Journal of Environmental Psychology, 15(2), 135-146.
• Çakcı, I. (2007). Peyzaj planlama çalışmalarında görsel peyzaj değerlendirmesine yönelik bir yöntem araştırması. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çelmeli, E., Uzun, Ö. F. & Gül, A. (2020). Isparta Yalvaç Yöresinin Somut Kültürel Değerleri ve Geleceği. (Ed: Bayram, Murat) 6. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Sempozyumu Bildiri Kitabı 1 -3 Ekim 2020, Denizli (6. International Turkish World Tourism Symposium Proceeding October 1, 2020), s.475-493. Denizli, Detay Yayınları: 124, (1, Ekim 2020), ISBN: 978-605-254-301-6, Ankara.
• Clay, G. R., & Daniel, T. C. (2000). Scenic landscape assessment: the effects of land management jurisdiction on public perception of scenic beauty. Landscape and Urban Planning, 49 (1-2): 1-13.
• Düzgüneş, E., & Demirel, Ö. (2015). Milli parklarda doğal ve kültürel kaynak değerlerinin görsel peyzaj kalite yönünden değerlendirilmesi. İnönü University Journal of Art and Design, 5(12), 13-23.
• Erdem, M. (2012). Kırsal yerleşim peyzaj kimlik özelliklerinin tespiti, korunması ve geliştirilmesine yönelik değerlendirme matrisi önerisi. (Doktora Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Fuente de Val. G., Atauri A.J., & Lucio J.V. (2006). Relationship between landscape visual attributes and spatial patte§rn indices: A test study in Mediterranean- climate landscapes. Landscape and Planning 77(4): 393-407.
• Gül, A. (2000). Peyzaj-insan ilişkisi ve peyzaj mimarlığı. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, Seri A (1), 97-114
• Gül, A., Bostan, Ç., & Akın, T. (2019b). Kırsal yerleşimlerde yerel kimlik ve mekânsal tasarımın önemi. III. Congress of International Applied Social Sciences Uluslararası Uygulamalı Sosyal Bilimler Kongresi C-İASOS 2019. ISBN: 978-606-94423-1-9, 04th-06th April 2019, p.377-388. Çeşme- İzmir.
• Gül, A., Cesur, B., & Bostan, Ç. (2019a). Kültürel Turizm kapsamında yerel kimlik oluşturma yöntem yaklaşımı. Eurasian Education Literature Journal, (3), ISSN: 2149-3510, 461-476, 2019.
• Gültürk, P., & Şişman, E. E. (2015). Tekirdağ kent merkezi kıyı şeridinin görsel peyzaj kalitesi yönünden değerlendirilmesi ve mekân tercihine etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12(1), 81-89.
• Irmak, M. A., & Yılmaz, H. (2010). Farklı peyzaj karakter alanlarına göre doğal ve kültürel kaynak değerlerinin görsel analizi: Erzurum Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2010(2), 45-55.
• Kalın, A. (2004). Çevre tercih ve değerlendirmesinde görsel kalitenin belirlenmesi ve geliştirilmiş: Trabzon sahil bandı örneği. (Doktora Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Kaplan, A., & Hepcan, Ç. C. (2004). Ege Üniversitesi Kampüsü ‘Sevgi Yolu'nun Görsel (Etki) Değerlendirme Çalışması. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1).
• Kaptanoğlu, A. (2006). Peyzaj değerlendirmesinde görsel canlandırma tekniklerinin kullanıcı tercihine etkileri. (Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kıroğlu, E. (2007). Erzurum kenti ve yakın çevresindeki bazı rekreasyon alanlarının görsel peyzaj kalitesi yönünden değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Kiper, T., Korkut, A., & Topal, T. Ü. (2017). Görsel peyzaj kalite değerlendirmesi: Kıyıköy örneği. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 20(3), 258-269.
• Köse, Y., & Şahin, Ş. (2017). Bir kırsal yerleşim olarak evciler mahallesi peyzaj özellikleri. Ankara Araştırmaları Dergisi, 5(2), 257-272.
• Mücher, C. A., Klijn, J. A., Wascher, D. M., & Schaminée, J. H. (2010). A new European Landscape Classification (LANMAP): A transparent, flexible and user-oriented methodology to distinguish landscapes. Ecological indicators, 10(1), 87-103.
• Öncü, F. & Gül, A. (2022). Gastronomy Tourism and Culinary Culture of Yalvaç (Isparta) Region. In H. B. Türker, & A. Gül. (Eds.) Architectural Sciences and Urban Agriculture (398-441). ISBN:978-625-8213-84-3. Ankara:Iksad Publications.
• Özgeriş, M., & Karahan, F. (2015). Rekreasyonel tesislerde görsel kalite değerlendirmesi üzerine bir araştırma: Tortum ve Uzundere (Erzurum) örneği. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 16(1), 40-49.
• Özhancı, E. (2018). Yürüyüş güzergahlarında mekânsal-görsel niteliklerin Algı ve aktivite üzerindeki etkileri; Nevşehir örneği. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 20(1), 32-42.
• Özhancı, E., & Yılmaz, H. (2011). Rekreasyon alanlarının görsel peyzaj kalitesi yönünden değerlendirilmesi; Erzurum örneği. Journal of the Institute of Science and Technology, 1(2), 67-76.
• Özhancı, E., & Yılmaz, H. (2013). Değişik peyzaj karakterleri barındıran dağların, foto safari amaçlı görsel peyzaj analizi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44(1), 83-89.
• Özhancı, E., & Yılmaz, H. (2017). Görsel peyzaj kalite değerlendirmelerinde kalite göstergelerinin mekânsal yansımaları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31(43), 157-173.
• TMMOB Peyzaj Mimarları Odası, (2021). TMMOB Peyzaj Mimarları Odası Serbest Peyzaj Mimarlık Müşavirlik Hizmetleri Uygulama, Meslekî Denetim, Büroların Tescili ve Asgarî Ücret Yönetmeliği. Erişim adresi: https://www.peyzaj.org.tr/mevzuat/mevzuat_detay.php?kod=157
• Türker, H. B., Metin, A. E., & Balıkçı, O. (2022). Kent Parklarının Görsel Peyzaj Kalitesi Yönünden İncelenmesi: İstanbul Esenyurt İlçesi Örneği. Turkish Journal of Forest Science, 6(2), 377-399.
• Türkiye Nüfus İl İlçe Mahalle Köy Nüfusları, (2020). Erişim adresi (02.11.2020): Hisarardı Köyü Nüfusu, Isparta Yalvaç (nufusune.com).